Мунньахха СӨ физкультураҕа уонна успуорка миниистирин солбуйааччыта Гаврил Мохначевскай, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Духуобунаһын академиятын академига Борис Неустроев-Мандар Уус, СӨ уустарын түмсүүтүн бэрэссэдээтэлэ, СӨ норуотун маастара Роман Готовцев-Мындыр Уус, норуот маастара Николай Егоров-Баайаҕыын, Өрөспүүбүлүкэтээҕи Манчаары аатынан успуорт национальнай көрүҥнэригэр киин дириэктэрэ Геннадий Васильев, Емельян Ярославскай аатынан хотугу норуоттар устуоруйаларын уонна култуураларын холбоһуктаах судаарыстыбаннай түмэлин научнай үлэһитэ Василий Попов, Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн колледжын дириэктэрэ Елена Яковлева, сахалыы ох саа түмсүүтүн салайааччыта Виктор Бурцев, ох саанан ытыы тириэньэрэ Борис Олесов, оҕунан ытааччы Павел Попов, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ физическэй-техническэй институтун «Центр трехмерного моделирования и виртуальной реальности» лаборатория сэбиэдиссэйэ Сергей Васильев уо.д.а. кыттыыны ыллылар.
Сүбэ мунньахха бастаан өрөспүүбүлүкэ уустарын түмэр киин тэриллиитин туһунан кэпсэтии буолла. Киин тэриллиэхтээҕин туһунан этиини Александр Жирков уонна Роман Готовцев эрдэттэн саҕалаан Бырабыыталыстыбаҕа туруора сылдьыбыттара. Маннык киин баар буоларыгар баҕа санааларын Р.И. Готовцев салалталаах саха уустарын быйыл Үөһээ Бүлүү улууһугар Олоҥхо Ыһыаҕар өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханыгар Айсен Сергеевич Николаевка эппиттэрэ. Ил Дархан бу этиини өйөөбүтэ.
Сүбэ мунньах кыттыылаахтара Уус киинин Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн колледжын базатыгар олохтоон тэрийэргэ, онно туһааннаах дьиэ-уот тутарга этии барылын бигэргэттилэр.
Ити кэнниттэн, уустар, оҕунан ытааччылар уонна өрөспүүбүлүкэ успуордун салалтата саха ох саатын сөргүтүүгэ үлэ хайдах баран иһэрин дьүүллэстилэр.
Бастатан туран, саха ох саатын оҥоруу туһунан бэйэлэрин санааларын Борис Неустроев-Мандар уус, Николай Егоров-Баайаҕыын, Гаврил Мохначевскай, Сергей Васильев, Василий Попов, Павел Попов, Роман Готовцев о.д.а. үллэһиннилэр. Тыл эппиттэр саха ох саатын оҥорууга бигэргэммит ыстандаарка көннөрүү киириэхтээҕин туһунан эттилэр. Биллэрин курдук, бигэргэммит ирдэбилинэн оҥоһуллубут ох саалар эрэ Олоҥхо ыһыахтарыгар буолар күрэххэ көҥүллэнэллэр.
«Итинник оҥоһуллубут ох саалар ырааҕы тэбэр кыахтара кыра», -- диэн этэр Роман Готовцев. Ол курдук ирдэбилинэн оҥоһуллубут ох саа муҥутаан 195 м. тэппитэ. Ити рекорду Павел Попов уус бэйэтэ оҥорбут ох саатынан 2019 с. Намҥа буолбут Олоҥхо ыһыаҕар олохтообута билиҥҥэ диэри ситиһиллэ илик.
Мандар Уус, Баайаҕыын уонна Сергей Васильев саха ох саатын оҥоруу ньымаларын, албастарын туһунан кэпсээтилэр. Мандар Уус уонна Баайаҕыын этэллэринэн, ох саа тэбэр күүһүн кистэлэҥэ ситэ арылла илик. Саха былыргы ньымаларын таайарга уустар эрэ буолбакка, наука көмөтө, анал чинчийиилэр ыытыллаллара ирдэнэр. Ол курдук, маһы талыы, хатарыы, бэлэмнээһин, туоһу, муоһу, онтон да атын эттиктэри туттуу, аны ити барыта хаһан, хайдах, төһө өр оҥоһуллара барыта уратылаах, ымпыктаах-чымпыктаах. Ол барыта сөпкө дьүөрэлэнэн тутуһулуннаҕына, муҥутуур кыахха чугаһыыр ох сааны сахалыы ньыманан айыахха сөп.
Аны сахалыы ох сааны оҥоруу үгэһин сөргүтэргэ манан дьарыгырар дьон элбэх буолуох тустаах. Мустубут дьон ол туһунан эмиэ сиһилии кэпсэттилэр. Мандар Уус, Геннадий Васильев, Елена Яковлева уо.д.а. уһанар дьарыгы киһиэхэ оҕо эрдэҕиттэн иҥэрэр туһалааҕын уонна кэскиллээҕин эттилэр.
Үсүһүнэн, бу былыргы үгэһи сөргүтүүгэ саха ох саатынан күрэхтэһии, кинини киэҥник көрдөрүү-иһитиннэриии туһунан Гаврил Мохначевскай, Геннадий Васильев, Виктор Бурцев, Борис Олесов, Баайаҕыын уо.д.а. этиннилэр.
Гаврил Мохначевскай саха ох саатынан күрэҕи Олоҥхо ыһыахтарыгар эрэ буолбакка, күһүн-саас өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэх быһыытынан тэрийиэххэ диэн этиитин мунньах кыттыылаахтара бары да өйөөтүлэр.
Сүбэ мунньах түмүгүн Александр Жирков оҥордо. «Саха ох саа оҥостор үгэһин сөргүтүү – күдээринэ күүрээн буолбатах, – диэтэ кини. – Саха успуорда аан дойду таһымыгар тустуунан тахсыбыта. Тустуу, курдаһан, хапсаҕайдаһан тустуу, тустуунан күөн көрсүү – саха төрүт үгэһэ. Биһиги бөҕөстөрбүт Аан дойду тустуутун чыпчаалларыгар тахсалларыгар саха тустар төрүт үгэһэ тирэх, көмө буолбута. Тустуу тэҥэ саха лаппа баһылаабыт, кыайа туппут аны биир көрүҥэ – ытыы. Сахаҕа былыр-былыргыттан оҕунан ыраахха уонна таба ытыыга сөҕүмэр ситиһиилэр, кыргыһыыга ытыалаһыы, көннөрү күрэстэһии тустарынан эҥин бэйэлээх номохтор, сэһэннэр үйэлэри уҥуордаан кэлбиттэр. Номох кураанахха үөскээбэт. Уонна ити номох эрэ буолбатаҕын саха бэргэн ытааччылара үгүс холонууларга көрдөрбүттэрэ. Саха снайпердара Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Аан дойдуга аатырбыттара. Бу үгэс сүтүө суохтаах. Ону ааһан, бу үгэһи сөргүтүү биһиги дьоммут аан дойду успуорка күрэҕэр, Олимпиада оонньууларыгар киирбит ытыы бары көрүҥнэригэр – саанан, оҕунан ытыыларга бастыҥ ситиһиилэнэллэригэр көмө, тирэх буолуоҕа. Ох саанан ытыы сахаҕа биир сайдыбыт көрүҥ буоларыгар оҕо кыра эрдэҕиттэн ох сааны оҥоро, оҥосто, ыта, күрэхтэһэ үөрэнэрэ улахан суолталаах. Саха ох саатын сөргүтүү сүрүн соруга ити буолар» – диэтэ Ил Түмэн бастакы вице-спикерэ.
Мунньах кыттыылаахтара Дьокуускайга Уус киинин тутуу туһунан, саха ох саатын оҥорор ирдэбилгэ уларытыылары киллэрэр, саха оҕунан ытыы күрэҕин элбэтэр туһунан уонна саха оҕун оҥорууну Олоҥхо бырагырааматын тиһигэр киллэрэн оскуола саастаах оҕолору кытта дьарыкка холбуур туһунан этиилэрин бигэргэттилэр. Александр Николаевич этиитинэн «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» Сокуон ылыллыбыта 30 сылын бэлиэтээһин чэрчитинэн ыҥырыллыбыт саха тылын учууталларын II-с сийиэһин дьүүлүгэр уустар ааттарыттан саха оҕун туһунан этиини бэлэмнээн киллэрэргэ быһаарылынна.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
