Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . 5 oC

golos ark

Анҥантану Арктикагидала хоядук хоя проблема этивэн айҥурапта мут аич харап. Тарак иррөчин проблемал? Эчин гөми тарак хо хоя.

Анҥантану Арктикагидала хоядук хоя проблема этивэн айҥурапта мут аич харап. Тарак иррөчин проблемал? Эчин гөми тарак хо хоя.

 Деплэв дюгучин, проблемнай логистика да як-та. Деплэ-дэ, ой-да як-та таманни инэҥтэну исувэттэн, тарав ҥи-дэ эсни яруччотта. Нян навигация аҥаптакан Арктигадида районалдула хоя дёдану дюгуттаҥатан, база гэрбэ ачча бисэкэн, эникэн-дэ илэ-дэ нэптэ дэсчиддивутэн бэил хар. Тар бими эчин бисивэн хоял Министерствал  эйдувэн ханикан-тит эникэн авдатта тэгэттэ. Эрэк дюгулин Ил Тумэндулэ гургэвчири Адыкукун таҥулкан Иҥэньгидэ төр ҥөнмирэлни дюгудутан гургэвчири комитет ( депутат Голомарева Е.Х.) нян тадук хөнтэ  парламент илан комитетан хамуптидюр укчэнмэттэ.

Арктикала аю деплэв ок-ут дюгутчир-гу, этэр-гу?

2020 анҥаниду ойчири мир бягдун республика правительстволан мулгум мулгаритан. Тачин-да арктическай районалдула анҥамта логистическай  униек централбан очиннавур. Эррөчин анҥамта логистика бэлэндин эдук дюлэски хояв продовольственнай товару дюгучин ай оннаван мулгаритан.

Дюллэ-кэнэ Абыйскай райондула биси Белай-Горала, Среднеколымскай райондула- Среднеколымскайла, Усть-Яна райондула - Усть-Куйгала нян Булунскай райондула Тиксилэ. Он-аси, 1962 анҥаниду Якутоптторг 18 филиалалдулан опча  ирбэт складални  50-80 % тек яду-да ач надалал очал. Эррөчин складалдула як бэин деплэв-дэ яв-да нэкчидин? «Теми логистическай схемала дукапчагчинни дёдану эйдукмэн автотранспордук мө транспорталан ҥэнувкэми ай биннэвэн гөнитэн. Таракам абал субсидия ҥэнэмчи дюгучинду, тачин-да 30 миллионач экономия бимчи.»- гөникэн елтэнчэ анҥамта анҥанду укчэндын зампред Михаил Никифоров.

Эррөчин логистическай централбу 2035 анҥандула оннаҥататан, нян тарак очинду 780 млн. рублэ нада. ( тала мудан Арктикала омачин бидин?! Як-ку? В.Б.). Виктор Губарев, централ эсэкэтэн опта, деплэ Арктикала текэрэпкэчин дюгучибаннаван гөнни.

Арктика эвенк

ДОКЛАДТУК.

2019 анҥани эври ечэн бягдун мут республикат Главан  А.С.Николаев мэн нюнэндулэй гөндэҥнин дюлэски Минсельхоз мэн гургэлэи хаваннан - Арктикагидала биси районал деплэвутэн, дёданутан дюгучим кубэччөн. Теми Минсельхоз информациялан бис эрэл районал нян билэкэл: Якутия 33 районни, 268 бэил тэгэлгэнтэн. Тадук хулэк, нян Арктикала СЗПТ ҥэнурэкэтэн 13 район финансироваиев ганнан. Тарав эйдувэн тек автотранспорач, самолетач нян мөли ҥэнды транспорталди дюгуччотта. Тек ОАО «Туймада - Агроснаб» арктическай районалдула картофелю нян тадук-та хөнтэ овощилбу ҥэнувэттэн. Анҥантану таду гөми  135,2 млн. рублэ субсидияв бөвэттэ. АО «Якутоптторг» нян ҥэнувэттэн хөнтэкитэҥ социальнай товар ассортименнон – госбюджеттук  анҥантану 257,4 миллиом  ганикан.

«2018-2020 анҥанилду СЗПТ дюгучинду АО Якутоптторг 6,8 –дук 12,2 тыкича тоннав бөрин нян субсидияв гадни 211 – миллиондук 215 –ла истала». Теми эрэк Якутоптторг товар эринни эюмкултэдэн гөми, СЗПТ дюгучиндун хөнтэ ценовой политикав оваттан. Тарав Госкомцен яруччоттан. Эрррөчин яручин эври билэн 12 инэҥидун 2018 анҥаниду оптин № 11.Эдук эвэски надбавка эч индексациялапта.”- гөнни сельхозминистерство замминистран Прокопий Николаев.

 Заседание одчалан, мут сельзозминистерство замминистррон Василий Афанасьеву улгимирэп. Ноҥан барагран: «Эчин гөми дюллэ мут  товар ассортименни хөнтэкитэҥ биннэвэн авдачиннаҥатат. Бэил тарак дюгулин эрэгэр гасчиватта. Логистическай центр дюгулин яруттитан. Очиннатан. Эрэв анҥанив дюллэ илам, тадук часки хөнтэлбу очинду финансирование ачча. Нян Иҥэньгидэлэ килебу иричинду оборудованиетан хо ирбэт. Эрэв Минпред яруттан гөнэп.»  

 Минарктики ( эрэк гя ведомство - Арктика районалдулан продовольствие дюгучиндун гургэвчиннэ) министран Владимир Черноградскай эчин барагран: « Дюллэ-кэнэ арктическай районалдула як надаван, асун нада биннэвэн, иду нэкчиннэвутэн эйдувэн хамалками ай. Тадук концептуальнай организационнай экономическай механизм гэрбэ нада. Тадук часки гургэ методикан, норматив да як-да нада.». В. Черноградскай елтэнчэ анҥаниду Минтранс РФ кучукэн авиация коммерческай гургэн өтэл аччалтапчаван айҥурчаван укчэнрэн. Теми, тек малай авиация (МА частнай-да бисэкэн)коммерческай дэгэм очиннаван эрэк Минтранс дёкчаван гөнни. Тар бими гя проблема бакун. Тек 46 авиаплощадкав айҥурракатан, Арктикала капремонтав оракатан, таракам - мак як-ул дэгэннөчиннэн.Таррочин проблема!... Черноградскай нянда гөнни хлебу иричин оборудованиян дюгулин.

ЯВ ОННАТ ТАРАКАМ?

Эрэк дюгулин ОАО «Туймаада - Агроснаб» генеральнай директоран Николай Алексеев АО «Якутоптторг» управляющай организациян бэгэнни эчин гөнни. Ноҥан гөнчэгчинни тугэниду предприятиедук 13 арктическай районалдула хөллөтитэн. Логистическай централдук продовольствиев дюгучиннаҥатан наслегалдула. Нян тала бими складал аччал, теми товаралбу яннатан? Тачин-да мунукэннэтэн-гу, як-ку нянин хэрдэдун. Төгэми ассортимент дюгулин эми-дэ төрэр ай бимнэ.

« Деплэв нэкунду 20 тонналкан контейнерал надал, нян рефконтейнер фруктаду-да, овощиду-да. Нян 90 хэл контейнер, 50 рефрижераторнай контейнер. Таракам 46 миллион рублэ нада.»,- эчин гөнни Алексеев. Нян хлебопекарняв харачинду нада «ВОСХОД ХПЭ-750/3» тарак эринни 250 тыкича рублэ, заводтук ирунду биннэн-350 тыкича. Эйдукун биннэн – 20 млн.

Верхоянскайдук нян Среднеколымскайдук эмчэл Главал КАРЧИ нюн бисэкэн, проблема ачча оннаван гөн.

ДЕПУТАТТУ - ТӨРЭМ.

БЭЛЭН ЯДУК - ТА ХУЛЭК НАДА.

Иҥэньгидэ төр адыкун таҥулкан ҥөнмирэлни нян Арктика дюгудун гургэвчири комитет председателэн Елена Голомарева.

Мут комитетат арктическай районалду продовольствиев дюгучим эрэгэр яруччоттан. 2020 анҥанду нян елтэнчэ бягалду 3 заседаниев орап. Эривэттэп заседаниелдулэ хөнтэкитэн комитеталбу, общественносу. Тек Арктикала деплэв-дэ, яв-да дюгучин логистикаван яручидда. 3  арктическай районалдула логистическай центр обаннан дюгулин укчэнмэчин ҥэнэддэн.

Хлебу очинду укчэнмэчэк-тэ, пекардал-да дюгулитан укчэнмэччөттэп. Хан билэкэлдулэ килебу иритэмҥэл аччадукутан килеп ачча. Финансирование ачча пекарняв аҥабанду нян пекарь гургэвэн таманду. Фермерскай хозяйствав дявучинду нянда финансированиев бөрэкэтэн ай бимчи.

 Родовой общинал, муниципальнай предприятиел бэилбу уличиннэҥэтэтэн улрэч нян олрач.  Таракам-мак мут государственнай исполнительнай власть гургэвчиривэн дюгулин гөннэт.

МАЙЯ АКИМОВА дуктаҥҥон ВАРВАРА БЕЛОЛЮБСКАЯ тулматтан.

Перевод статьи «Старая песня о главном: Что мешает обеспечить Арктику качественными продуктами питания?» Майи Акимовой на эвенский:

Белолюбская Варвара Григорьевна,

доцент кафедры северной филологии Института языков и культуры народов Северо-Востока РФ СВФУ им. М.К. Аммосова, кандидат филологических наук.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Образование

Пересдать ЕГЭ

В этом году одиннадцатиклассники получили возможность пересдать любой экзамен. Но только…
03.05.24 14:44