Политика

Кини этэринэн, кэнники сылларга оскуолаҕа Х кылааска киирэр оҕо, XI кылааһы бүтэрэр оҕо, бэл, улахан оскуолаларга 5-6 оҕо, оннооҕор улуус киинигэр аҕыйах оҕо оскуоланы бүтэрэр. “Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн маннык хартыына баарын учуоттаан, үрдүкү салалтата болҕомтоҕо ылыахтаах”, -- диэн этэрэ оруннаах курдук. Биир өттүнэн ЕГЭ киирэн, онно уустуктары көрсөр буолан, оҕолор тохсус кэнниттэн орто үөрэхтэргэ бараллара баар суол. Иккис өттүнэн онуска киирэр оҕолорбут эмиэ аҕыйах курдуктар.

Сэбиэскэй саҕаттан өйдөбүл баар этэ – “тыа сиригэр ынах, сылгы баар буолан, дьон олохсуйар, ол дьон оҕолорун көрөөрү, оҕо саадтара, үөрэтээри, оскуолалар, ититээри, хомунаалынай хаһаайыстыбалар бааллар, ол тула дьон хамнастанан олороллор” диэн.

Оччолорго сопхуостар баар буолан ынах, сылгы элбэх этэ, ону тыа дьоно көрөн хамнастанан, уоппускаланан олорбуттарын таһынан, биэнсийэҕэ тахсаллара.

Ол кэмнэргэ "Оскуола - производство - ВУЗ" ыҥырыы, идеология күүстээҕэ, коммунизмҥа тиийэр сыал-сорук баара.

Оскуоланы бүтэрбиттэр 2-3 сыл сопхуоска үлэлээн, комсомольскай путевка ылан, үөрэххэ бараллара. Ол да иһин оскуолаҕа элбэх оҕо үөрэнэрэ.

Билигин сопхуостар суохтарын да иһин, ол кэмҥэ үлэлээбит-хамсаабыт саастаах дьон ынах сүөһүнү тутан олороллор. Бу кырдьан, доруобуйалара мөлтөөн, олохтон туораан, ынахтарын кыччаттылар, эстилэр да -- тыа хаһаайыстыбатын туруга мөлтүүр хайысхалаах. Эдэр дьон ынаҕы, сылгыны көрбөтө өйдөнөр, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин гранын ылбыт аҕыйах эдэр дьонунан тыа хаһаайыстыбатын өрө тардыбаппыт.

Ол инниттэн тыа сиригэр ыччат тохтоон үлэлиирин курдук ынах, сүөһү көрүүтүгэр ураты болҕомто ууруллан, үбүлээһин элбээн, ол тыа дьонугар быһа тиийэр гына мэхэньиисим оҥоһулуннаҕына эрэ, бу сүрүн суолталаах боппуруос быһаарыллыан сөп. Тыа хаһаайыстыбатын салаата үлэтэ-хамнаһа ыарахан буолан, тыа дьонун доруобуйата ордук мөлтүүр.

Дьиҥ иһигэр ыллахха, өбүгэлэрбит саҕаттан саха омугун ис айылҕатын, сүрүн дьарыгын тыа дьоно тутан олоробут, тыаҕа дьон олохсуйан олорор буолан, сахалар  бааллар диэн улаханнык даҕаны этиэххэ сөп.

Сылын аайы ХИФУ-ну быраас бөҕө үөрэнэн бүтэрэр да, тыа сиригэр куруук быраас тиийбэт, кэлбэт аатырар. Ыйыттахха, бары куоракка хаалаллар, тыаҕа ким да барыан баҕарбат дииллэр.

Сопхуостары мээнэҕэ ахтыбатым, ол саҕана үөрэххэ путевканан баран киирэллэр уонна ханнык баҕарар үөрэҕи бүтэрэн кэлэн үлэлииллэр этэ. Арай кэргэн ылан, тахсан, атын сиргэ баралларын салалта өйдүүр этэ.

Тыа нэһилиэктэригэр быраас буолуон, дойдутугар кэлиэн баҕалаах оҕолору талан, биологияны, химияны анаан дириҥэтэн үөрэтэн, ХИФУ-га анал миэстэ биэрэн, үөрэххэ киирэр усулуобуйаларын тэрийэн, ЕГЭ-ҕэ үрдүк бааллаах, тыаҕа кэлбэт оҕолору кытта куоталаһыннарбакка, тус сыаллаах миэстэнэн үөрэххэ киллэртиир, бүтэттэрэр буоллар, тыа сиригэр кэлэн үлэлээн, дьон доруобуйата тупсарыгар үчүгэй хамсааһын буолуо этэ. Ону таһынан хамнастарын куораттартан үрдүк гынар тоҕо сатаммат буолуой? Кэлэр исписэлиистэргэ анаан өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн дьиэ тутан биэрэр буоллар, өссө ордук буолуо этэ. 5 сыл үлэлээтэ даҕаны -- бэйэлэригэр бэриллэрин курдук.

Үчүгэй хамнаска, усулуобуйаҕа дьон олохсуйан хаалыан даҕаны сөп буолуо.

Билинҥи сайдыылаах үйэҕэ саҥа оскуолалары кыалларынан нэһилиэк аайы тутуохха наада.

Үчүгэй, киэҥ-куоҥ оскуолаҕа үөрэнэргэ, билиини ыларга даҕаны табыгастаах. Кэнники сылларга оҕо төрөөһүнэ нэһилиэктэргэ биллэ элбээтэ, Ийэ хапытаала бэриллиэҕиттэн ылата. Тыа сиригэр оҕо элбиирин иннигэр бу ийэ хапытаалын бэриллэр сууматын анаан улаатыннарар буоллар, өссө ордук туһалаах буолуо эбитэ буолуо.

Сэбиэскэй бириэмэҕэ тыа олоҕун куорат таһымыгар тиэрдэр сыал-сорук баар этэ. Саха дьонун сүрүн айылҕатын, сиэрин-туомун тутан олорор дьон куораттартан кыратык өрө тутулларбыт тоҕо сатаммат буолуой.

Оскуоланы бүтэрэр оҕолору үөрэҕи бүтэрэн, үлэни булан, үлэлиир эрэ идэҕэ үрдүк, орто үөрэх буоллун, сыал-сорук туруоран, үөрэххэ киллэрэн үөрэттэриэххэ.

Холобур, Балаҕаннаахха Жендринскэй Алеша, Прокопьева Настя Мииринэйгэ үрдүк үөрэҕи бүтэрэн, Таас Үрэххэ бырамыысыланнас салаатыгар идэлэринэн үчүгэйдик үлэлии сылдьаллар.

Светлайга ньиэп-гаас үөрэҕин кыһатыгар Балаҕаннаахтан 5 оҕо үчүгэйдик үөрэнэ сылдьар.

Бу оҕолор үөрэхтэрин бүтэрэн, үлэ булалларыгар нэһилиэк, улуус салалтатыттан саҕалаан, өрөспүүбүлүкэ үлэлээх буолуу кэмитиэтигэр тиийэ кыһаллыахтаахпыт, үлэлэһиэхтээхпит.

Оннук эрэ буоллаҕына, тыа сирин ыччата бырамыысыланнас салаатыгар сыстан үлэлиэ-хамсыа, сайдыа, олоҕун кэскилин оҥостуо этэ.