Ил Түмэҥҥэ туһаайан этиитигэр кэлэр 2025 сылы Ийэ дойдуну көмүскээччи сылынан биллэрдэ.
Ил Дархан өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын чугастааҕы уонна уһун болдьохтоох кэскиллэргэ туһуламмыт стратегическай хайысхаларын сырдатта.
Айсен Сергеевич быйылгы туһаайыы этиитин Анал байыаннай дьайыыттан саҕалаата. Бу сылга Арассыыйа Дьоруойа буолбут 5 уолбутун чиэстээһинтэн саҕаланна.
"Байыаннай дьайыы буола турар кэмигэр Саха Сирэ дойду экэниэмикэтин эрэллээх тирэҕинэн буолла", — диэн туран, Ил Дархан бырамыысыланнас ситиһиилэрин, туох үлэлэр бара туралларын иһитиннэрдэ. Алдаҥҥа, Томпоҕо, Уус Маайаҕа сир баайын хостуур үлэлэр саҕаланыахтарын, геологтар кэлэр сылтан чинчийэр үлэлэри ыытыахтарын биллэрдэ.
Салгыы, «Сахатранснефтегаз» тэрилтэҕэ кэлэр 2025 сылга Бэрэсидьиэн бырагырааматын нөҥүө гаас ситимигэр холбонуу чыыһылатын 10 тыһыынчаҕа тиэрдэргэ сорудахтаата.
Социальнай гаастааһын бырагыраамата РФ Бырабыыталыстыбатынан 2021 cыллаахха дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин сорудаҕынан олоххо киллэриллибитэ. Уһук Илиҥҥэ Саха сирэ бу бырагырааманы толорууга инники күөҥҥэ сылдьар. Ол курдук, 2021 сылтан 8,5 тыһыынча дьиэ күөх төлөҥҥө холбоммута. Гаас ситимин тутуу бу сылга Чурапчы улууһун I Харбала, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Өлөчөй нэһилиэктэригэр түмүктэммитэ. Ону кытта Лоомтука нэһилиэгэр гаас ситимэ киирбитэ, Дьокуускайга алта түөлбэҕэ гаас ситимнэрэ тутуллубуттара. Бу ситимнэр тыһыынчаттан тахса уһаайбаны гаас ситиминэн хааччыйыахтара.
Ил Дархан дойдуга экспорка тахсар сүрүн табаардары хостооһуҥҥа ситиспит кирбиилэр оннунан хаалалларын иһитиннэрдэ.
Саха Сиригэр эрэгийиэннээҕи баалабай бородуукта үүнүүтэ 2024 сылга ааспыт сылы кытта тэҥнээтэххэ 3,2 % үрдүөҕэ. “Эрэгийиэннээҕи баалабай бородуукта үүнэр уонна сыанабыл быһыытынан 2024 сылга ааспыт сыл сыанатыгар тэҥнээтэххэ 3,2 бырыһыанынан үрдүөҕэ. Бу өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр дохуот туруктаахтык киириитин, бары социальнай эбэһээтэлистибэлэри толорууну хааччыйыаҕа уонна дьон туһугар инвестицияҕа кыахтары арыйар”, — диэтэ Айсен Николаев.
Кини ону тэҥэ бырамыысыланнас оҥорон таһаарыытын үрдээһинэ Арассыыйа орто көрдөрүүтүн икки төгүл кэриҥэ куоһарарын, сыл саҕаланыаҕыттан 11 ый устата 8,3%. Тэҥнэспитин, алмааһы, ньиэби уонна айылҕа гааһын хостооһуҥҥа дойдуга ситиспит кирбиилэрбитин ыһыктыбатыбыт диэн быһаарда.
“Саха сирин соҕуруу өттүгэр дойдуга тутаах бырайыактар түмүктэринэн, таас чоҕу хостооһун сыл түмүгүнэн 49 мөл туоннаҕа тиийиэҕэ – өрөспүүбүлүкэ Кузбасс кэнниттэн аан бастаан дойдуга иккис миэстэни ылыаҕа. Элгэтээҕи таас чохтоох сиргэ 38,5 мөл туонна кыамталаах сэттэ байытар баабырыка үлэҕэ киирдэ. Быйыл сэтинньи ыйга Чуумпу акыйааннааҕы тимир суолу тутуу түмүктэнэн, Саха Сириттэн тиэллэр чох Охотскай муораҕа быһа барыытын хааччыйда. Саха Сиригэр кыһыл көмүһү хостуур бырамыысыланнас сүүс сылыгар биһиги 54 туонна кыһыл көмүһү хостоон, дойдуга иккис миэстэҕэ таҕыстыбыт, — диэн Ил Дархана бэлиэтээтэ.
Ил Дархан Анал этиитигэр оҕо төрөөһүнүн, демография боппуруостарын тумнубата.
— Иккис, үһүс оҕо төрөөтөҕүнэ, дьиэ кэргэттэр судаарыстыбаттан көмөнү ылаллар. Оттон 4-с уонна онтон кэлэр оҕо төрөөтөҕүнэ, көмө суох диэн төрөппүттэр миэхэ этээччилэр. Дьиҥэр, дьиэ кэргэн төрдүс, бэһис оҕону төрөтөргө быһаарыныы ылынара судургута суох ээ. Онон төрдүс уонна онтон кэлэр оҕо төрөөтөҕүнэ, Өрөспүүбүлүкэтээҕи Ийэ хапытаалын эмиэ биэрэр буолуохпут. Эһиил суумата үрдүөҕэ, — диэн Айсен Николаев эттэ.
Маны тэҥэ, 100 саастарын туолбут кырдьаҕастарга »Үйэ саас» бэлиэни кытта бэриллэр суума 10 төгүл улаатан, 1 мөлүйүөҥҥэ тэҥнэһиэҕэ диэн чопчулаата.
Хаартыска СИА
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
