Экэниэмикэ

Павел Ксенофонтов, норуот дьокутаата:

--Миэхэ бэйэбэр туох даҕаны охсуу суох. Брэндовай таҥаһым да, атын да тэрилим суох. Урукку “Самсунг” сиэп сэлэспэм алдьанан, бу соторутааҕыта эргэ айфону ылан тутта сылдьабын. Хаһан баҕарар андроикка көһөр кыахтаахпын. Оҕолорбор кыра охсуу баар курдук көрөбүн, чуолаан

кыыспытыгар. Кини Соҕуруу Кэриэйэ ырыаһыттарын олус астынар, онтон сылтаан кыратык хомойор.

Василий Дьяконов, ЧОП салайааччыта:

--Сааҥсыйа диэн эппэтэхтэрэ буоллар, билбэккэ да хаалыам этэ. Син биир 2 лиитэрэлээх коланы узбектар оҥороллор уонна атыылыыллар, Netflix оннугар атыны да көрүөхпүт, McDonalds-тан төрөөбөтөхпүт. Таҥас өттүгэр буоллаҕына, хаһан да европейскай фирманан таҥныбатаҕым. Баҕар, Москуба баайдара суохтуохтара. Саха Сиригэр үксэ оригиналы үтүктүү таҥас-сап, мал-сал атыыланар, онон улахан сүтүк буолбатах. Ас сыаната уонна хамнас тэҥнэниэ диэн эрэнэбин. СНГ дойдуларыттан табаар кэлиэ буоллаҕа дии. Турцияттан даҕаны. Хата, чэпчэкигэ ылыахпыт, санааҕытын түһэримэҥ. Киһиэхэ санаа күүһэ диэн баар, охсуһа иликкинэ кырбаммыт курдук санаммат баҕайыта.

Сандра Мальцева, баан үлэһитэ:

-“Сыана үрдүүрүн тутуохпут, дьадайыы суох буолуо, бэйэбит тэрилтэлэрбитигэр үлэ миэстэтин таһаарыахпыт, инфляция буолбат” диэн эрэннэрэллэр. Бу дьалхаан бүттэҕинэ, ис экэниэмикэбитин саҥаттан сайыннарыахха наада. Бастакынан, инфраструктурабытын (суолбутун, Өлүөнэ муостатын, о.д.а) ситэри оҥорон баран, аан дойду тэрилтэлэрин манна ыҥыран үлэлэтэрбит буоллар. Онуоха бырамыысыланнас таһаарар гааһын, дьаатын, тобоҕун нуорматын ыйан, өрөспүүбүлүкэҕэ биэрэр нолуогун чопчулаан, тулалыыр эйгэҕэ хоромньу таһаарбаттарыгар мэктиэлээн, нэһилиэнньэни үлэнэн хааччыйалларын эбээһинэстээн баран, собуот бөҕөтүн туталларын көҥүллүөххэ баара. Оччоҕо дохуот бөҕө киириэ этэ. Хостуур эрэ бырамыысыланнас буолбакка, оҥорон таһаарар салаа сайдыахтаах. Сирбит баһаам, көдьүүстээхтик туттубаппытыттан кыһыйабын. Аны туран, биир эрэ дойдуттан ыҥырар сыыһа, ханнык баҕарар судаарыстыбаттан буолуохтаах – Кытайтан, Дьоппуоньуйаттан, Кэриэйэттэн, Эмиэрикэттэн, Арассыыйаттан. Ити биир эрэ дойдуга тирэнэр куттал эбит, ону сааҥсыйа көрдөрдө. Бу уларыйыылар киирбиттэрин кэннэ, олохпут син биир уруккутун курдук буолбат, атын сыһыан, саҥа бэлиитикэ олохтонуо. Оннооҕор пандемия олохпут тэтимин, майгытын тосту уларытта буолбаат? Онон уларыйыыларга бэлэм буолуоххайыҥ.

Иван Шамаев, уопсастыбаннай диэйэтэл:

         --Фэйсбук, Инстаграм үлэлээбэт буолан хаалбытыттан илиитэ суох киһи курдук буоллубут. Туох эрэ тиийбэт курдук. Аны туран, сотору ZOOM эмиэ сабыллыа дииллэр. Билигин үөрэхпит, мунньахпыт барыта бу платформаҕа буолар. Ол иһин Арассыыйа кыамтатынан балары солбуйар интэриниэт-сервистэри айыан, арыйыан наада. Сураҕа, бааллар дииллэр да, бу диэн көрө, туһана иликпин.

Александра Колесова, Нам улууһун олохтооҕо:

--Саамай сөптөөх сааҥсыйа буолла дии саныыбын. Эрдэттэн да саппыттара буоллар. Биһиги оҕолорбутугар олох наадата суох колалар, пепсилэр, чипcылар. Саха Сирин тыатын олохтоохторо брендовай маҕаһыыннарга сылдьыбаппыт даҕаны. Онон мин тус олохпор ити тас дойдуттан киирэр бородууксуйалары тохтоппуттара оруолу оонньообот. Хата, Арассыыйа бэйэтэ оҥорон таһаарар араас хайысхата сайдыа этэ. Саамай хомойорум – тутуу маһын, матырыйаалын сыаната үрдээбитэ. Тыа дьоно кыайан дьиэ-уот туттубат буоллубут. Сылын ахсын уот, гаас сыаната, бородуукта сыаната үрдээбэтэ буоллар диэн баҕа санаалаах олоробун. Айылҕа маһа, гааһа -- бэйэбит сирбититтэн кэлэр баай, онон бэйэбитигэр удамыр соҕус сыана буолуо этэ.

Тайбан, эмчит:

-- Кыһалҕалар өрүү бааллар. Онон «быыһааҥ!» диэн олордохпутуна, соччото суох буолуо. Толкуйдаан көрдөххө, эмиэ да үчүгэйдээх бу билигин буола турар сааҥсыйабыт. Эдэр эрэ дьоҥҥо улаханнык дьайыаҕа, оттон аҕа саастаах дьон улаханнык Интэриниэтинэн да туттубаттар, брендовай таҥаһы да кэппэппит, кока-кола да испэппит. Онон аахайбаппыт эрээри, сыана үрдүүрэ куһаҕан.

Валерия Орлова, I куурус устудьуона:

--“Сникерс” сүттэҕинэ, бэйэбит фабрикаларбыт, сакалаат амтанын өссө тупсаран, омук киэнинээҕэр ордугу оҥоруохтара. Голливуд киинэлэрэ көстүбэт буолуулара эмиэ улахан трагедия буолбатах. Омук мааркалара Арассыыйа ырыынагыттан баралларыгар кытыга суох сыһыаннаахпын, тоҕо диэтэххэ, омук табаардарын үгүстүк атыыласпаппын. Билиҥҥитэ олохпор туох да ыараханы көрбөппүн.

Любовь Гурьева, биэнсийэлээх:

--Мин массыынам суох буолан, BMW, Volkswagen, Audi, Skoda курдук хампаанньалар Арассыыйаҕа тиэхиньикэлэрин аҕалбат буолбуттарыгар наадыйбаппын. Төлөпүөнүм үлэлиир. Айфоҥҥа онто да суох санаммат этим. Суотабай миэхэ кэпсэтэргэ, хаартыска түһэрэрбэр, ыытарбар эрэ наада. Бассаапынан туһанабын, онтубут билиҥҥитэ үлэлиир. Тэлэбиисэргэ “Инстаграм сүппүт, Телеграмҥа көһүөххэ наада” дииллэр. Мин итиннэ быһаарсыбаппын. Бородуукта маҕаһыыннарга толору курдук. Барыта этэҥҥэ.

Дьулустаан Осипов, «Алтан» IT-оскуола салайааччыта:

--Үлэбэр саамай улахан харгыс – Инстаграмҥа эрэкэлээмэлиир кэбиниэт сабыллыбыта. Элбэх урбаанньыт бу ситим нөҥүө бэйэтин табаарын, өҥөтүн атыылыыр этэ. Билигин килийиэннэри булар ыарахаттардаах буолла. Ол иһин элбэх тэрилтэ бородууксуйатын батарыыта мөлтөөтө, сорохтор эстэр суолга үктэннилэр. Холобура, биһиги көмпүүтэр процессорын сатаан булбакка сылдьабыт. Ону кытта үлэбитигэр туттар бырагыраамаларбыт, холобура, Zoom уонна Canva төлөбүрдээх версиялара тохтоото. Арассыыйа каарталарыттан кыайан төлөммөт буолан хаалбыттара. Мин санаабар, креативнай индустрия дьонугар билигин саамай улахан охсуу буолла. Ол эрээри бу көстүү бэйэ суолун тобуларга туһаайда.