Арктика

-- Хас эмэ сыл тухары туруорсубут, дьүүллэспит этиилэрбит олоххо киирэр ураты ситиһиилээх сыла ааста. Ол курдук, атырдьах ыйын 14 күнүгэр Ил Дархан “СӨ Аартыкатын 2035 сылга диэри социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын Стратегията”, онтон алтынньы 26 күнүгэр РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин “РФ Аартыкатын 2035 сылга диэри сайдыытын уонна куттала суох буолуутун хааччыйыы Стратегията” диэн Ыйаахтары утуу-субуу таһаардылар. Аны туран, олус суолталаах “РФ Аартыкатын түөлбэтигэр урбааны тэнитиигэ судаарыстыба өйөбүлүн туһунан” федеральнай сокуону от ыйын 7 күнүгэр бигэргэттилэр. “РФ аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктарын бырааптарын араҥаччылааһын туһунан” федеральнай сокуоҥҥа, дьэ, кэмниэ-кэнэҕэс аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар биир сомоҕо реестрдэрин оҥоруу туһунан көннөрүү киирдэ. Ону сэргэ биһиги улахан баҕабыт – этнологическай экспертиза туһунан федеральнай сокуон ылыллыан. Билиҥҥитэ РФ Бырабыыталыстыбата балаҕан ыйын 18 күнүгэр таһаарбыт «Положение о порядке возмещения убытков, причиненных коренным малочисленным народам РФ...” диэн уурааҕа эрэ баар. Онно экспертиза булгуччулаах буолара этиллибэтэх, хардарыта сөбүлэһии сиэринэн эрэ мэктиэлэнэр. Оннук дьаһаныы аҕыйах ахсааннаах омукка охсуулааҕа сэрэйиллэр. Ол иһин бу боппуруоска өссө салгыы үлэлэһэбит. Бу сүҥкэн суолталаах докумуоннары ылыналларын туһугар улахан үлэ барда. Тус бэйэм федеральнай таһымнаах 16 тэрээһиҥҥэ тыл эттим. Ол туруорсууларым үксэ ити сокуоннарга-дьаһалларга учуоттаннылар. Холобур, билигин удьуор ууһунан олорор общиналары Аартыка резиденнэрин быһыытынан ааҕар буоллулар. Сокуоҥҥа аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттары өйүүргэ туһуламмыт туспа салаа баар буолбута үөрдэр. Өссө федеральнай бырагыраама оҥоһуллан, бэлэм сытар, илии баттанарын кэтэһэбит. Уһук Илин уонна Аартыка министиэри-стибэтигэр аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар боппуруостарыгар сэбиэт тэрилиннэ. Онно биһигиттэн Августа Марфусалова уонна Александр Кугаевскай киирдилэр. Биир дьоһун хардыы – хоту сир хостонор баайын туһанар бырамыысыланнай тэрилтэлэри кытта олохтоохтор сыһыаннаһыыларыгар ыстандаартар бигэргэммиттэрэ буолар. Ол курдук, мантан ыла хампаанньалар сыл аайы туох туһаны бу тустаах түөлбэҕэ оҥорбуттарын, нэһилиэнньэни үлэнэн хааччыйбыттарын, ыччаты үөрэттэрэ ыыппыттарын, экологиятын чөлүгэр түһэрэр, айылҕатын харыстыыр үлэни тэрийбиттэрин, социальнай эбийиэктэри туппуттарын отчуоттуур буолуохтара. Уопсайынан, Аартыка сирин-уотун алдьата-айгырата буолбакка, төттөрүтүн сайыннара-тупсара барар соругу туруорар буолуохпут, ону сокуонунан ирдиэхпит, -- диир Елена Голомарева, Ил Түмэн аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттарын боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ.