Экология

Быйыл сэттис сылын ыытыллар бу куонкуруска өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан барыта 800 оҕо кытынна. Өрөспүүбүлүкэ сирин-уотун уратыта учуоттанан, түмүк улуустары үс зонанан (киин уонна илин эҥээр, арҕааҥҥы уонна соҕурууҥҥу итиэннэ хотугу улуустарга), оттон оҕолору саастарынан арааран, кыра уонна улахан бөлөхтөргө таһаарылынна. Кыайыылаахтарынан уонна призердарынан кыра бөлөххө 16 оҕо, улахан бөлөххө 14 оҕо буоллулар.

Кыра бөлөх кыайыылаахтара

Киин уонна илин эҥээр улуустарга: «Күннүгү систиэмэлээхтик толоруу» номинацияҕа Сайаана Стручкова (Майа 2 №-дээх орто оскуолатын 4 «Б» кылааһын үөрэнээччитэ), «Күн-дьыл билгэһиттэрэ – кыыллар» номинацияҕа Оливия Карбаканова (Дьокуускай к. 23 №-дээх оскуолатын 2 «В» кылааһын үөрэнээччитэ), Кирилл Новгородов (Нам 2 №-дээх орто оскуолатын 4 «А» кылааһын үөрэнээччитэ), Максим Булдаков (Майа 2 №-дээх орто оскуолатын 4 «Б» кылааһын үөрэнээччитэ), «Күн-дьыл билгэһиттэрэ – үүнээйилэр» номинацияҕа Айыына Пахомова (Майа 2 №-дээх орто оскуолатын 4 «Б» кылааһын үөрэнээччитэ), «Айылҕаны кэтээн көрүүгэ бэйэ оҥорбут тэрилин туттуу» номинацияҕа Диана Охлопкова (Майа 2 №-дээх орто оскуолатын 4 «Б» кылааһын үөрэнээччитэ) кыайыылааҕынан таҕыстылар.

Арҕааҥҥы уонна соҕурууҥҥу улуустарга: «Күннүгү систиэмэлээхтик толоруу» номинацияҕа Ева Иванова (Алдан улууһун Аллараа Кураанах орто оскуолатын 2 «А» кылааһын үөрэнээччитэ), Тимур Ксенофонтов (Үөһээ Бүлүү улууһун Сургуулук орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ), Динара Андреева (Алдан улууһун Аллараа Кураанах орто оскуолатын 2 «В» кылааһын үөрэнээччитэ), «Күнү-дьылы билгэлээһиҥҥэ – айылҕа көстүүлэрэ» номинацияҕа Олеся Вусик, Артем Поплыко, Елизавета Амелина (Алдан улууһун Аллараа Кураанах орто оскуолатын 3 «А» кылааһын үөрэнээччилэрэ) бэлиэтэннилэр.

Хотугу улуустарга: «Күннүгү систиэмэлээхтик толоруу» номинацияҕа Никалина Никулина (Булуҥ улууһун Быков орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччитэ), Вадим Егоров (Муома улууһун Муома алын сүһүөх оскуолатын 4 «А» кылааһын үөрэнээччитэ), «Күнү-дьылы билгэлээһиҥҥэ – айылҕа көстүүлэрэ» номинацияҕа Кирилл Сыромятников (Булуҥ улууһун Күһүүр орто оскуолатын 2 кылааһын үөрэнээччитэ), «Биһиги нэһилиэкпит, уулспут билгэһиттэрэ» номинацияҕа (Дьааҥы улууһун Боруулаах орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччитэ) бэлиэтэннилэр.

Улахан бөлөх кыайыылаахтара

Киин уонна илин эҥээр улуустарга: «Күннүгү систиэмэлээхтик толоруу» номинацияҕа Нарыяна Бурцева (Томпо улууһун Кириэс Халдьаайы орто оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ), Айсен Устинов (Майа 2 №-дээх орто оскуолатын 9 «Б» кылааһын үөрэнээччитэ), Дайаана Емельянова (Хаҥалас улууһун Бэстээх орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ), «Күнү-дьылы билгэлээһиҥҥэ – айылҕа көстүүлэрэ» номинацияҕа Эрхан Карбаканов (Дьокуускай к. 23 №-дээх орто оскуолатын 7 «Д» кылааһын үөрэнээччитэ), «Норуот билгэлэрэ» номинацияҕа Камелия Муксунова (Нам улууһун Хамаҕатта орто оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ), «Айылҕаны билгэлээһиҥҥэ – киһи организма» номинацияҕа Лилия Карбаканова (Нам улууһун Нам 2 №-дээх политехническай оскуолатын 5 «Г» кылааһын үөрэнээччитэ), «Айылҕаны кэтээн көрүүгэ бэйэ оҥорбут тэрилин туттуу» номинацияҕа Эрик Протопопов (Нам 2 №-дээх орто оскуолатын 7 «А» кылааһын үөрэнээччитэ) кыайыылааҕынан таҕыстылар.

Арҕааҥҥы уонна соҕурууҥҥу улуустарга: «Күннүгү систиэмэлээхтик толоруу» номинацияҕа Константин Гребенкин (Алдан улууһун Аллараа Кураанах орто оскуолатын 5 «А» кылааһын үөрэнээччитэ), Нелли Анисисова уонна Антонина Андреева (Сунтаар улууһун Бордоҥ орто оскуолатын 5, 6 кылааһын үөрэнээччилэрэ), «Биһиги нэһилиэкпит, улууспут билгэһиттэрэ» номинацияҕа Милена Дьяконова (Кэбээйи улууһун Лүксүгүн орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ), «Айылҕаны кэтээн көрүүгэ бэйэ оҥорбут тэрилин туттуу» номинацияҕа Ваня Тимофеев (Үөһээ Бүлүү улууһун Хоро орто оскуолатын 5 «А» кылааһын үөрэнээччитэ) кыайыылааҕынан таҕыстылар.

Хотугу улуустарга: «Күн-дьыл билгэһиттэрэ – кыыллар» номинацияҕа Яна Кириллина (Булуҥ улууһун Быков орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ), «Айылҕаны кэтээн көрүүгэ бэйэ оҥорбут тэрилин туттуу» номинацияҕа Александр Потапов (Орто Халыма улууһун Алаһыай орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитэ) кыайыылааҕынан таҕыстылар.

Куонкурус историята интэриэһинэй

Өссө 2016 сыллаахха Дьокуускай куорат олохтоохторо, географ идэлээх Маргарита уонна Александр Герасимовтар оскуола үөрэнээччилэригэр анааннар «Айылҕаны кэтээн көрүү күннүгүн» оҥорбуттара, куонкурус тэрийбиттэрэ. Айылҕа кэрэ абылаҥар угуйар, үүнэр сүһүөх ыччаты тулалыыр эйгэни таптыырга, харыстыырга иитэр, итиэннэ айылҕа күннээҕи көстүүлэрин кэтээн көрөн күнү-дьылы билгэлииргэ, систиэмэлииргэ үөрэтэр, бэрт тупсаҕай оҥоһуулаах Күннүк оҕолор уонна кинилэр төрөппүттэрин болҕомтолорун тута тардыбыта. Онон Күннүгү толоруу куонкуруһугар кыттааччы сыллата элбээн испитэ.

Ону учуоттааннар, Үөрэх министиэристибэтэ итиэннэ  Экология, айылҕаны туһаныы уонна ойуур хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ куонкуруһу 2018 сыллаахтан өрөспүүбүлүкэ таһымнаах оҥорбуттара. Тэрийсээччи эйгэтэ ити курдук кэҥээн, билигин куонкуруска Гидрометеорология уонна тулалыыр эйгэ мониторинын Дьокуускайдааҕы управлениета, ХИФУ естественнэй наукаларга института уонна Арассыыйа географическай уопсастыбатын өрөспүүбүлүкэтээҕи салаата үлэлэһэллэр. Бириистэри билгэһиттэр, метеосулууспа бэтэрээннэрин ыччаттара, утумнааччылара хааччыйаллар, ону таһынан СГУ биолого-географическай факультетын бүтэрбит дьоннор преподавателларын, Саха сирин биллиилээх географтарын аатынан номинациялары олохтоотулар.