Ааспыт нэдиэлэҕэ Орловскай уобаластан кэлиэхтээх 120 симментал ынаҕы көрсөөрү, Сунтаар Илимниириттэн биэрэстэ кэриҥэ тэйиччи, бааһынай хаһаайыстыба салайааччыта Иван Чжан оттуур ходуһатыгар Маарга киэһэ 7 чаастан кэтэстибит. Күүтэ таарыйа бу тэрээһин биир эппиэттээх киһитэ Зинаида Ивановалыын сэһэргэстим. «Ил-Тосхол» ТХПК быйыл муус устар 14 күнүгэр сокуоннайдык регистрацияламмыт. Бэрэссэдээтэлэ Нина Герасимова, тыа хаһаайыстыбатын бырайыагын салайааччыта Зинаида Иванова. Бастакы тэрээһинигэр ороскуоттаммыт үбү-харчыны барытын «Татыйыына» фирма уйуммут. «Якутпроект» көмөтүнэн Илимнииргэ, урукку сопхуос хотоннорун оннугар, 120 сүөһүгэ анаан пиэрмэ тутулла турар. Новосибирскайтан 14 киһилээх тутуу биригээдэтэ кэлэн үлэлиир. Матырыйааллара барыта тиэллэн кэлбит. Дуогабар быһыытынан алтынньы 5 күнүгэр бүтэриэхтээхтэр. Саҥа тэриллибит производственнай кэпэрэтиипкэ биир сүрүн боппуруоһунан сүөһүлэр аһылыктара буолар. Манна эмиэ бэрт эрдэттэн үлэлээбиттэр. 84 гаҕа зеленка ыһан сиилэстээбиттэр. 30 сыл таах туһаныллыбакка сыппыт бааһынаны мэхэньисээтэр Александр Васильев оҥорбут. Эбиэстэрин үүнүүтэ үчүгэй, 300 туоннаны сиилэстээбиттэр. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын научнай институтун кытта бииргэ дуогабардаһан үлэлэрин саҕалаабыттар. Кыстыгы туоруурга 700-800 туонна оту атыылаһыахтаахтар.
Уһун, бүтэй кузовтаах 5 улахан массыына халлаан хараҥарбытын кэннэ, киэһэ 9 чааска субуруһан кэллилэр. Фаралар уоттарыгар сүөһүлэри түһэртээтилэр. Бу дьыалаҕа улахан уопуттаах, Тааттаттан төрүттээх суоппардар салайааччылара Николай Мочкин айанын туһунан кылгастык маннык билиһиннэрдэ: «Суоппардарбын Ньурбаттан, Үөһээ Бүлүүттэн, Дьокуускайтан сүүмэрдээн талбытым. Уулаах симментал ынахтарбытын Орловскай уобаластан Ливны куорат «Георгиевскай» уонна «Сергиевскэй» сопхуостарыттан аҕаллыбыт. Тиэммит күммүтүттэн аахтахпытына, 21 күн устата айаннаан кэллибит. Маннык бөдөҥ, улахан ынахтары аан бастаан тиэйдибит. Биирдии сүөһү быһа холоон, 550-600 киилэни үктүүрэ буолуо».
Кэпэрэтиип салайааччыларын тэрээһиннэрин, саҥа саҕалааһыны көрөөрү-истээри Илимнииртэн, Сунтаартан интэриэһиргээн кэлбит 50-ча киһи хайҕаата. Оҕуруокка, ыһыаҕы санатар, салама субуруччу ыйаммыт. Ыраах сиртэн сылайан-элэйэн кэлбит ыалдьыттарыгар анаан, субуруччу тардыллыбыт сандалыга ас арааһа ууруллубут. Күлүбүрэччи умайар кутааҕа улахан олгуйдарга күөс оргуйар. Төһө даҕаны хараҥардарбыт, алгысчыппыт Владимир Петров аал уотун уматан, саҥа тэрээһин оннун булан, үүттээх сүөһүлэр Илимниир сиригэр олохсуйан, нэһилиэнньэни үүт бородууксуйатынан хааччыйалларыгар алҕаата. Фара уотунан тыктарыллан туран, бу дьыалаҕа көмөлөспүт салайааччыларбыт, суоппардартан Николай Мочкин бэйэлэрин баҕа санааларын эттилэр, инникитин үчүгэй үлэни баҕардылар.
Тыһаҕастар бары уулаахтар. Алтынньы ыйтан төрүөхтээхтэр. Онон кыһын, ынахтар маассабайдык уолар кэмнэригэр, өлгөм үүтү биэриэхтэрэ. Сүөһүнү атыылаһыыга, тиэйэн аҕалыыга, араас тутууларга барбыт үп-харчы ороскуотун эһиил 2021 сылга сорҕотун Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ төлүөхтээх. Сүөһү аһылыгын бэлэмнээһиҥҥэ, күрүөлэри-хаһаалары тутууга, буоланы таҥастааһыҥҥа эмиэ министиэристибэни кытта үлэлиэхтээхтэр. Үлэһиттэри эмиэ эрдэттэн сүбэлэһэн быһаарбыттар. Илимнииртэн 15 олохтоох киһини кэпсэппиттэр. Саҥа тэриллибит «Ил-Тосхол» кэпэрэтиип салайааччылара бу инникитэ кэскиллээх, нэһилиэнньэни аһынан-үөлүнэн хааччыйыыга хайҕаллаах дьыаланы тэрийсиини өйөөбүт, улаханнык көмөлөспүт улууспут баһылыга Анатолий Григорьевка, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын начаалынньыга Иван Тихоновка улахан махталларын тиэрдэллэр.
Иван ЧАГДИНСКАЙ.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
