Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, «Аан дойду виртуоз хомусчута» норуоттар икки ардыларынааҕы III куонкуруһу тэрийэр кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Сергей Местников куонкурус хайдах тэриллибитин этэн туран, кыттааччыларга махталын тириэртэ:
–Былырыын Ил Дархан Айсен Николаев бу куонкуруһу ыытыы туһунан дьаһал ылыммыта. Ааспыт сылга буолуохтааҕын, пандемиянан сибээстээн көһөрбүппүт. Ол эмиэ үчүгэйдээх эбит. Бииринэн – бэлэмнэниигэ эбии бириэмэ бэриллибитэ, иккиһинэн – билигин туох да хааччаҕа суох ыытар кыахтанныбыт. Хомусчуттар норуоттар икки ардыларынааҕы уопсастыбатын бэрэсидьиэнэ Франц Кумплга, Япония хомусчута Лео Тадагаваҕа уонна бары кыттааччыларга ыҥырыыбытын ылынан кэлбиттэригэр улаханнык махтанабын.
Бастакы маннык куонкурус 1991 сыллаахха Саха Сиригэр ыытыллыбыта. Иккис – 20 сылынан, 2011 сыллаахха. Оттон билигин, 11 сыл ааспытын кэннэ, үһүс буолар. Бу куонкурус тоҕо маннык кэрдиис кэминэн ыытылларын уонна IV куонкурус хаһан буолуоҕун Аан дойду норуоттарын хомуһун түмэлин уонна киинин төрүттээччитэ, ХИФУ бэрэпиэссэрэ Иван Егорович Алексеев-Хомус Уйбаан эттэ:
–Хомус дьүрүскэнин дьон-сэргэ сөбүлээн истэриттэн мин наһаа киэн туттабын. Бу күннэргэ хомус муусукатын классиката олохтонуохтаах. Эһиги, хомусчуттар, бу былыргы култуураны илдьэ сылдьаҕыт. Ону ааһан, инники көлүөнэлэргэ биэрэҕит. Онон тыыннаах кылаассыктар буолаҕыт. 11 сыл диэн ытык чыыһыла. Аныгыскы куонкурус өссө 11 сылынан тэриллиэн сөп этэ. Оччотугар маннык кэрдиис үгэскэ кубулуйан, хас 11 сыл ахсын хомус дьүрүскэнэ хайдах уларыйбытын, сайдыбытын истэн билиэ этибит. Онон бу куйаар ураты чыыһылатын тутуһуохха баара.
Хомусчуттар норуоттар икки ардыларынааҕы уопсастыбатын бэрэсидьиэнэ, «Аан дойду виртуоз хомусчута» норуоттар икки ардыларынааҕы III куонкуруһун дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Франц Кумпл:
– Үтүө күнүнэн, күндү сахам дьоно! Бу куонкурус – ураты тэрээһин. Санаан көрүҥ, бу тэрээһин бастакы куонкурус кэнниттэн 31, оттон иккис – 11 сыл буолан баран ыытыллар. Бу биир көлүөнэ сааһа буолбатах эрээри, муусукаҕа көлүөнэ кэриэтэ буолар. Бастакы куонкуруска эһэлэрбит, иккискэ аҕаларбыт кыттыбыттара, оттон билигин эстафетаны биһиги ылабыт. Биһиэхэ Европаҕа рояль, скрипка курдук үстүрүмүөннэр баһыйаллар. Ол иһин 2011 сыллаахха хомус курдук фольклорнай үстүрүмүөҥҥэ “куонкурус ыытыахха” диэн этии хайдах эрэ дьиктитик иһиллибитэ. Оннооҕор Арассыыйаҕа 15 сыл анараа өттүгэр хомуһу улаханнык сэҥээрбэт этилэр. Олохтоох нууччалар бу үстүрүмүөнү атыҥырыыллар, экзотика курдук көрөллөрө. Бу 15 сыл иһигэр нуучча 5 уһулуччулаах хомусчута аатыран таҕыста. Нууччалар даҕаны бу этническэй үстүрүмүөнү сыаналыыр буоллулар. Онон “Аан дойду виртуоз хомусчута” диэн үрдүк аат ситиһии төрдө буолар.
Аан дойду норуоттарын хомуһун түмэлин уонна киинин дириэктэрэ Дмитрий Бястинов:
– Бу тэрээһини икки сыллааҕыта былааннаабыппыт. Бу иннинэ куонкурус Норуоттар икки ардыларынааҕы кэнгириэс-бэстибээл чэрчитинэн ыытыллыбыта. Оттон быйыл кыттааччы элбээтэ. Холобура, бастакы куонкуруска 21 киһи кыттыбыта, иккис куонкуруска – 27 киһи, оттон үһүс куонкуруспут 38 кыттааччылаах буолар. Ол иһин, биһиги бу үгэстэн туораан, куонкуруһу туспа тэрийэн эрэбит. Өссө биир саҥаны киллэриибит – видео-кэмпириэнсийэ сибээһинэн кыттыы. Урут итинник кэтэхтэн кыттар кыах суох этэ. Инньэ гынан, жюри үлэтэ эбии уустугурда. Оттон бу бырайыак кэскилин туһунан тэрийээччилэри уонна кыттааччылары кытта бу күннэргэ дьүүллэһиэхтээхпит. Онон бу куонкурус саҥа тыыны ылан, сайдан, барҕаран бардын диэн баҕа санаабын этэбин.
***
Аан дойдуга глобализация хаамыыта тэтимирэн иһэр үйэтигэр маннык тэрээһиннэр төрүт култуураны сөргүтэргэ, харыстыырга абыраллаах буолаллара чахчы. Хомус былыргыттан илдьэ кэлбит үтүө үгэстэрэ кэлэр сүһүөх дьон аймахха харыстанан тиийэннэр, кэрэҕэ, сырдыкка угуйдуннар.
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
