Номоххо этиллэринэн, 910 сыллаахха мусульманскай итэҕэллээхтэр Константинополь куораты сэриилээн ылбыттарыгар, олохтоохтор храмҥа киирэн хорҕойбуттар. Онуоха үөһэ халлаантан Боҕоруодусса аанньалларын илдьэ түспүт уонна храмы былаатынан бүрүйэ сабан, өстөөх кыайан киирбэт оҥорбут. Ити алтынньы 14 күнэ үүнэр түүнүгэр эбит. Быыһаммыт дьон харса суох сэриилэһэн, куораттарын өстөөхтөн босхолообуттар. Итинтэн ыла бу күн Сибэтиэй Боҕоруодусса Бокуруобун күнэ дэнэр буолбут. Эргэ тахсыахтарын баҕарар эдэр кыргыттар бу күн сиэркэпкэ тиийэн, Боҕоруодусса мөссүөнүгэр үҥэн баран чүмэчи туруордахтарына, хайаан да аналларын көрсөллөр үһү.
Биһиэхэ, сахаларга, бу эмиэ бэлиэ күн. Чуолаан бу күнтэн сааскы Ньукуолуҥҥа диэри 220 хонуктаах кыһыҥҥы кэм саҕаланар. Онон, Бокуруобу дьиэлэрин-уоттарын сылаастык оҥостон, сүөһүнү хотоҥҥо киллэрэн, быһата, кыстыкка киирии түбүгүн үмүрүтэн көрсөллөр. Муҥхалааһын, идэһэни дьаһайыы саҕаланар. Дьыл алтыһыыта буолан, Бокуруоп билгэтэ элбэх.
Бу күнүнэн кыһыны сылыктыыллар. Олортон ордук киэҥник тарҕаммыт билгэлэр манныктар: Маҥнайгы хаар алтынньы 14 күнүгэр диэри түстэҕинэ, кыһын арыый хойутуур, оттон Бокуруоп күн хаардаатаҕына, Миитэрэйэпкэ (сэтинньи 8 күнүгэр) эмиэ түһэр, Бокуруопка күн-дьыл хайдаҕый да, кыһына оннук буолуо дэнэр; Күһүн тиит көтөҕөтө кыайан түспэтэҕинэ, кыһын хаар үрдүгэр түһэн, эрдэ хараардар, уу кэлбэт; Сир тоҥуутугар, сир кырса төһө да муус килиэ буолбутун иннигэр, халыҥ хаар соторунан түстэҕинэ, сир кырса куурар, оттон хаар уһуннук түспэтэҕинэ, сылгыга куһаҕан дьыл буолар; Бокуруоп иннинэ дьыл киирдэҕинэ, эһиилигэр кураан дьыл буолар; Элбэхтик ардаан баран тоҥордоҕуна, сирин силимнээтэ дииллэр, эһиилигэр өҥ дьылы күүтэллэр.
Суруйааччы Иннокентий Сосин «Төгүрүк сыл» диэн кинигэтигэр ыйдарынан билгэлээһиҥҥэ алтынньыга сыһыаннаан маннык суруйбут: "Күһүн уһуур буоллаҕына, алтынньыга үргэл икки ый икки алтыспаттар. Кэлэр сайыҥҥа өҥ дьыл кэлиэ диэн буолар; Тымныы кыһын кэлэригэр тииҥ уйатын тиит аллараа өттүгэр, ичигэс кыһыҥҥа үөһэ өттүгэр туттар; Бокуруоп саҕана этиҥ эттэҕинэ, чараас хаардаах, тымныы кыһыны күүтэллэр; Кууруса төбөтүн кынатын анныгар уктан утуйар буолаҕына. Сотору тымныы түһэр".
Мелиоратор Анатолий Петров «Сайыны, сааһы сабаҕалааһын» диэн кинигэтигэр Данил Никитич Федоров дьэргэлгэнинэн билгэлиир ньыматын суруйбут: «Алтынньы бүтүүтүгэр, сэтинньи саҥатыгар таһырдьа ыраах саҕахха аһаҕас сиринэн салгыны болҕойон көр. Киэҥ сиргэ салгын үллэҥниир, түллэҥнээн хамсыыр. Оччоҕуна ол кыһын тымныйар. Оттон кыһына олус тымныйдаҕына, аны сайын ичигэһи кэтэс».
Хаартыскаҕа Надежда Егорова-Намылы түһэриитэ
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
