Уопсастыба

Кинигэ аата бэрт сонун, киһи болҕомтотун тута тардар - “Дьол хараҕа суох”. Саха норуотун өһүн хоһооно бу кинигэҕэ мээнэҕэ туттуллубатах. Намылы олохтон ылбыт сэһэнэ прототиптаах. Пантелеймон Романович Егоров кинигэ тахсарыгар тус кылаатын киллэрсибитэ диэн олоҕун суруйааччыга кэпсээн биэрбит. Дьэ, ол кэнниттэн айар киһи ону хайдах суруйан, имитэн-хомутан, олоххо буолбут түгэннэрин киллэрэн-таһааран “төрөппүтүн” биһиги, ааҕааччылар, сыаналыыбыт.  

Сэһэн ааҕааччы болҕомтотун тута тардар. Кинигэ маҥнайгы сирэйиттэн доруобай киһи инбэлиит “тириитигэр киирэрэ” кэпсэнэр. Бу курдук эспэримиэни университет устудьуоннарыгар ыыталларын туһунан ХИФУ ректорын солбуйааччы Михаил Федоров   кэпсээбитин улаханнык кэрэхсии иһиттибит. Устудьуон уол хараҕын баанан, икки чаас устата уоспастыбаннай миэстэҕэ сылдьан баран көрбөт киһи хайдах олорорун этинэн-хаанынан билэр.  Оттон кэлээскэҕэ олорон куоракка айаннаан көрөн, араас моһуоктарга түбэһэр. Бу курдук аахсыйа ыытыллар соруга өйдөнөр. Хаҕыс сыһыан нуормаҕа киирэн турар аныгы кэмигэр билигин элбэхтик туттуллар тылынан эттэххэ, эмпаттары иитии буолар. Намылы бу курдук ааҕааччыны соһутан баран, сатабыллаахтык хараҕынан көрбөт уолчаан дьылҕатын көрдөрөн барар.

Айымньы наар биир көдьүүс бардаҕына ааҕааччы салҕыан сөп, онон манна өссө биир дьоруой эмиэ оҕо сааһыттан саҕалаан, олоҕо арыллар. Икки дьылҕа. Биирэ көрбөт, иккиһэ – доруобай курдук эрээри уустук олоҕуттан, сыыс от курдук улааппытыттан, тус уоскулаҥын булбатах, олоҕор муммут киһи. Панкратий уонна Аркадий. Хайалара дьол кустугун тутуой? Дьол өйдөбүлэ киһиэхэ барытыгар биир дуо? Биир диир ааптар. Олох дьоло – тапталга. Намылы дьиҥнээх тапталы билэр киһи дьоллоох буоларын итэҕэтиилээхтик арыйар. Икки дьоруой – биир таптал. Чараас сүрэхтээх, уйан дууһалаах Мотя кыыс тоҕо көрбөт киһини таптаан кэбистэ? Аркадий, доруобай киһи, тапталын сиргэ-буорга тэбистэ? Киһи кэрэтэ кини ыраас сүрэҕэр буоларын арыйар ааптар. Ааҕааччыны толкуйдатар айымньы. Толкуйдатар уонна... ырааһырдар, санааны сайҕыыр, хара дьайы үтэйэн сырдыкка сирдиир. Ол да иһин, мустубут дьон бары биир киһи курдук айымньы оскуола оҕолоругар, устудьуоннарга тиийиэн, НВК-ҕа сериал буолан тахсыан сөбүн ыйдылар.

Сэһэн ис хоһооннуун, тутуллуун табыллыбытын бэлиэтиир тоҕоостоох. Айымньы “Айар” кинигэ кыһатыгар таҕыста, эрэдээктэр - биллиилээх суруйааччы  Евдокия Иринцеева-Огдо.  

Кинигэни ааҕан баран чэлгийэр мастаах-ооттоох, ыраас дьэҥкир күөллээх, эриэккэс кэрэ сибэккилээх, толору чыычаах ырыалаах, чаҕылхай кустуктаах алааска киирэн сылаанньыйан тахсыбыт курдук сананным. Биллэн турар, олох охсуһуута суох буолбат, ол иһин алаас нуһаран олоҕун ардыгар хахсаат тыал аймаан ылар.

Дьол хараҕа суох. Айылҕа барыбытын маанылаан, бу олоххо араас моһолу, тургутууну ыытан туран, дьол кытылын буллара сатыыр. Онуоха дьолго тиксэриҥ-суоҕуҥ - бэйэҥ эрэ талыыҥ.

Ааҕыҥ, доҕоттор, бу саҥа, бэртээхэй кинигэни.

Айталина НИКИФОРОВА.

Вера Макарова хаартыскаҕа түһэриитэ.