Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -21 oC

Чурапчытааҕы тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй кэпэрэтиибин саҥа салайааччыта Алексей Егоров хайдах эрэ соҕотуопка тэрилтэлэригэр олоҕуран хаалбыт өйдөбүллэринэн интервью биэрбит — олохтоох үүккэ-эккэ үлэлиир  барыһа суох, кэлии этинэн, бороһуок үүтүнэн бородууксуйаны астаатахха эрэ тэрилтэ балаһыанньатын тупсарар кыахтар бааллар диэбит.

Чурапчытааҕы тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй кэпэрэтиибин саҥа салайааччыта Алексей Егоров хайдах эрэ соҕотуопка тэрилтэлэригэр олоҕуран хаалбыт өйдөбүллэринэн интервью биэрбит — олохтоох үүккэ-эккэ үлэлиир  барыһа суох, кэлии этинэн, бороһуок үүтүнэн бородууксуйаны астаатахха эрэ тэрилтэ балаһыанньатын тупсарар кыахтар бааллар диэбит.

Бу маны Роман Барашков «дьон тэрийбит потребительскэй кэпэрэтиибэ да дииргэ табыллыбат буолбут» диирин кытары сөбүлэһэргэ эрэ тиийэбит.
Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ бэрт уһун кэм устатыгар соҕотуопка тэрилтэлэрин ийэтэ-аҕата буолан иитийээхтээн кэллэ. Соҕотуопкалыыр, астыыр тэрилтэлэри өйөөн «ыаммыт үүт ороскуотун толуйуу» (возмещение затрат сырой части молока) диэн ааттаан, кулун тутар ыйтан кинилэр счеттарыгар бырыһыана суох кредит курдук туттар быраабы биэрэн туран, көмөлөһөн кэллэ.
Уһун сыллар усталарыгар үүтү тутар тэрилтэлэр бэйэлэрэ дьон туттарар үүтүн 1 киилэтигэр биэрэр 10 солкуобайдарын үрдэппэккэ, аҥаардас судаарыстыба (ТХМ) биэрэр үүтүн 35 – 50 – 60 солкуобай субсидиятыгар сигэнэн, үлэлээн-хамсаан кэллилэр. 2020 сылга диэри өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн баар 70 тыһыынча ыанар ынахха 80 тыһыынча туонна үүт былаана тиэрдиллэн, 2 млрд 800 мөл солк көрүллэрэ.                                
Биллэрин курдук, сыл аайы курааннаан, сорох сиргэ аһары угуттаан, от үлэтигэр үгүс ыарахаттары көрсөбүт, от тиийбэтинэн атын уобаластартан кытта от атыылаһан, тиэйэн аҕалан ыарахан кыстыктары туоруубут.
Араас биричиинэнэн ынах барыта төрөөбөт, үгүс ыал урукку сыллартан үүтү туттарбаттар.
Ил Дархан Айсен Николаев тыа сирин кыһалҕатын өйдүүр буолан, 2021 с. кэтэх ыалы өйүүр саҥа мэхэньиисими киллэрбитэ. Онон ыанар ынах ахсыгар 35 тыһыынча солкуобай субсидия бэриллэн, кэтэх сүөһүлээх ыаллар уһун сыллар кэннилэриттэн тыыннаах харчыны илиилэригэр 100 % туттулар. Дьон араас биричиинэнэн үүт туттарбат буолбутун үөһэ бэлиэтээтим.
Кэтэх ыалы өйүүр туһалаах, табыгастаах мэхэньиисимҥэ анаан 1 млрд 300  мөлүйүөн солкуобай харчы бэриллибитэ улахан көмө буолар. Бу мэхэньиисими утарааччылар кэтэх ыаллары сүрэҕэ суохтарынан ааттаан туран, «дьон үүт туттарбат буолан, соҕотуопка ситимин эһэн эрэллэр» диэн айдааны тартылар.
Дьон сүрэхтээх буолан оттоон-мастаан, сүөһү көрөн айаҕын ииттэн эрдэҕэ, сүрэҕэ суох аатырыан. Үөһээ Бүлүү улууһа 2012–2015 сс. «Чолбон» тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй кэпэрэтиибэ диэн үүтү тутар-астыыр соҕотуопка тэрилтэтин счетугар үүт субсидиятын биэрбэккэ, нэһилиэктэргэ тыа хаһаайыстыбатын потребительскэй кэпэрэтииптэрин тэрийэн, ТХМ-тан кэлэр үүт субсидиятын быһа ыыталаабыта. 2012 сыллаахха 1 киилэ үүтү соҕотуопка тэрилтэтэ 4 солкуобайга тутара. «Чолбон» кэпэрэтиип туппут үүтүн квитанциятыгар олоҕуран, тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениета үүт субсидиятын харчытын нэһилиэк кэпэрэтииптэригэр ыытар этэ.
Манна бэлиэтээн аһардахха «Чолбон» аҥаардас туппут үүтүн астаан, батаран тэрилтэтин хаһаайыстыбаннай туругун, нолуогун, дьонун хамнаһын төлөһөн 2015 сылга диэри үлэлээбитэ. Бу мантан даҕаны көстөр соҕотуопка тэрилтэтэ үөһэттэн кэлэр субсидияҕа сигэммэккэ үлэлиэн сөбүн.                   
2021 с. саҥа мэхэньиисими өйөөн, Ороһу нэһилиэгин баһылыга, өрөспүүбүлүкэ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Анатолий Антонов үүт собуотун тутан, быраҕыллан турбут астыыр тэрили сөргүтэн «Сортолова С.С.» биирдэм тэрилтэ нөҥүө кэтэх ыаллар ыанньыктарыгар 35 тыһ. солк. субсидия ылбыттарын кэнниттэн, 1 киилэ үүтү 30 солкуобайга туппуттара. Тоһоҕолоон бэлиэтээтэххэ, «Сортолова С.С.» биирдэм тэрилтэ ТХМ үүккэ биэрэр субсидиятынан туһаммакка, туппут 30 туонна үүтүн бэйэтэ астаан атыылаан, онтон киирбит харчынан үүтү туттарбыт ыаллары кытары аахсыбыта. 
Сунтаар улууһугар Прокопий Акимов салайар «Элгээйи» үүтү тутар-астыыр тэрилтэ 1000 туонна үүтү, киилэтин 10 солк тутан, үүт туттарааччылары кытта төлөһөн олорор. Судаарыстыба үүккэ көрөр субсидиятын счетугар түһэртэрбэт.
Прокопий Степанович ону үүт субсидията тэрилтэ счетугар түстэҕинэ, дохуот курдук көстөн, 1 мөл солк тахса нолуок төлүүр ирдэнэрэ ночооттоох диэн быһаарар.

Дьэ бу уопуту болҕомтоҕо ылан, үөрэтэн көрүөххэ. Бороһуок үүт субсидияланар буолбутунан, онно олоҕуран тэрилтэ туругун тупсарыам диири  быраҕан, Уйбааҥҥа, Маарыйаҕа туһаны аҕалар санаа киириэн наада. Роман Барашков суруйбутун ТХМ үөрэтэн-ырытан көрүө дии саныыбын.

Семен ДМИТРИЕВ, Үөһээ Бүлүү улууһун Балаҕаннаах нэһилиэгин баһылыга, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ,
1995-2011 сс. Үөһээ Бүлүү улууһун тыатын хаһаайыстыбатын

управлениетын салайааччыта

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Уопсастыба

Аартыка күнүнэн!

Бүгүн, кулун тутар 19 күнүгэр, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Аартыка күнэ. Ил Түмэн аатыттан…
19.03.24 11:57