Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -11 oC

Наталья Протопопова диэн аат хаартысканан дьарыгырар эйгэҕэ биллэр  – бэйэтэ ураты, туспа суоллаах, биллэр буочардаах. Фотографтар анал күннэринэн сибээстээн сэһэргэстибит.

Наталья Протопопова диэн аат хаартысканан дьарыгырар эйгэҕэ биллэр  – бэйэтэ ураты, туспа суоллаах, биллэр буочардаах. Фотографтар анал күннэринэн сибээстээн сэһэргэстибит.

-Наталья, таптыыр идэҥ анал күнүнэн эҕэрдэлиибин. Эн бу эйгэҕэ хайдах кэлбиккиний, хаһан, ханна, хайдах?

-Эҕэрдэҕит иһин махтал. Хаартыскаҕа түһэриигэ мин олох атын хайысхаттан, атын үлэттэн – флористикаттан - кэлбитим. Ол иннигэр бэйэм кыралаан тугу сөбүлүү көрбүппүн түһэртэлии сылдьыбытым. Онон доҕотторум, чугас дьонум соһуйбатахтара, төттөрүтүн эрэнэллэрин, сөбүлүүллэрин биллэрбиттэрэ. Кинилэр өйөбүллэрэ күүспэр күүс биэрбитэ уонна таба суолу тайаныыбар олук буолбута.

3 54

Аан маҥнайгы хардыым үчүгэй аппарат ылыммытым, тоҕо диэтэххэ онтон эмиэ тутулуктааҕын өйдүүр этим. Дьэ, уонна түһүнэн кэбиспитим. Оннук ээ, саҕалыыр киһиэхэ куттанар, саарбахтыыр диэн бэйэҕэ эрэли сүтэрии буоллаҕа дии.

-Маҥнайгы геройдарыҥ кимнээх этилэрий?

-Дьэ, ону саҕалыыр туһугар бастакыттан тиискэ диэри сэбилэниилээх буолуу наадатын өйдүүр этим, инньэ гынан бэйэм дьиэбин – кыбартыырабын - фотостудия оҥорбутум. Биллэн туран, аан бастаан чугас дьоммун, дьүөгэлэрбин түһэрэн киирэн барбытым, макияжтарыгар тиийэ бэйэм оҥортолуур этим.

2 58

Уопсайынан тугу эмэ саҕалыыр буоллахха, чуолкай сыаллаах буолуу улахан оруолу оонньуур эбит диэн бэлиэтиэхпин баҕарабын. Ол курдук, баҕарбыт баҕабын ситиһэр туһугар уонча хонук түүннэри-күннэри үлэлээн (түһэрэн, обработкалаан, ыраастаан) сыыйа сакаастар кииртэлээн барбыттара

. 1 109

-Ок-сиэ түргэнник тахсыбыккын ээ, уонча хонук кэннэ сакаас киирэр буоллаҕына..

-Билигин олох хардыыта сүрдээх түргэн, кыратык эмэ бытааран, тохтоон биэрдиҥ да, олорон хаалыаххын сөп. Онон туттунуу-хаптыныы, оҥоро -тута охсуу баар буолуон наада. Онно куйаар ситимэ улахан оруоллаах. Биир киһини түһэрэбин, кини таһаарар, миигин “отметкалыыр”, онтон кини доҕотторо, аймахтара салгыы ыыталлар, о.д.а. Ити биирэ. Уонна, биллэн туран, улахан да улахан баҕа санаа, астына-дуоһуйа үлэлээһин наада. Үлэҥ эйигин үөрдэр-көтүтэр, салгыы сайыннарар буоллаҕына, ыҥырар-угуйар саҕахтар арыллан иһэллэр.

UE0B4211

-Ордук тугу эбэтэр кими кытта үлэлииргин сөбүлүүгүн? Туохтан саҕалыыгыный?

-Субу диэн наһаа ала чуо эппэппин ... Дьону кытта үлэлиир эйиэхэ махталынан, үтүө тылынан эргиллэн кэлэрэ олус үчүгэй, ол гынан айылҕа кэрэтэ, күн-дьыл туругун араас көстүүтэ, кыыл-сүөл араас туттунуута-хаптыныыта эмиэ наһаа үчүгэй курдук... “У природы нет плохой погоды” диэни бэйэбэр наһаа чугастык ылынабын. Туохтан саҕалыыгын диэ... Киһи, дьон буоллаҕына уобарас оҥорууттан саҕалыыбын. "Ханнык уобараһы биэрдэхпинэ, бу киһим кэрэтин таһаарабын" диэн сорук туруорунабын.

Бу сылларга үлэлээбит уопуппуттан үллэһиннэхпинэ, хас биирдии (!) киһи ис кэрэлээх. Биһиги фотографтар ону булан ылыахтаахпыт. Дьэ, буллахпытына, ол аата сыалбытын-сорукпутун ситтибит диэн буолар.

UE0B4722

Онтон айылҕаны этэ да барбаккын буоллаҕа дии. Айылҕа барахсан дьыл-кэм хардыытыттан, туругуттан тутулуга суох кэрэлээх, дьиктилээх, умсугутар күүстээх. Онно кинини кытта биир тыыҥҥа, биир тэтимҥэ киириэххин наада, иһиллиэххин, кэтиэххин, чуумпуруоххун, кини улуутун ылыныаххын наада, оччоҕо кэмиттэн кэмигэр аһыллан-арыллан биэрэр. Ол эрэн ол хас сырыы аайы буолбатах, онно тиритэ – хорута үлэлиэххэ наада.

9 11

-Наһаа үчүгэйдик кэпсиигин дии... Киһи истэ олоруох курдук. Мин фоторграф үлэтин айар-тутар эйгэ хайа баҕарар хайысхатыгар холуубун. Өҥү-дьүһүнү булууга, дьүөрэлээһиҥҥэ -- уруһуйдьукка, быһыыны-таһааны таһаарыыга -- иистэнньэҥҥэ, туругу таба тутууга – уйулҕа үлэһиттэригэр, тугу баҕараргын-ирдииргин тиэрдэргэ – тыл-өс эйгэтигэр... Бу үлэ эйиэхэ тус бэйэҕэр тугу биэрэрий?

-Бу эйгэҕэ киириэхпиттэн алтыһар, кэпсэтэр, үлэлэһэр эйгэм биллэ кэҥээтэ – биллэр-көстөр салайааччылартан, ырыаһыттартан саҕалаан, кырачаан оҕолорго тиийэ. Ол, биллэн туран, миигиттэн эппиэтинэстээх, чиэһинэй, чуолкай буолууну эрэйэр, ирдиир.

4 36

Уонна саамай үчүгэйэ, киһи фотограф буоллаҕына, куруутун кэрэни, үчүгэйи, хатыламматы, истиҥи, дьиктини көрө үөрэнэр эбиккин. Хайдах эрэ, бэйэҥ да билбэккинэн, оннук турукка киирэр эбиккин. Уой, мичээрдээтэҕинэ наһаа кыраһыабай дии, төбөтүн чуут кыҥначчы тутуннаҕына, илиитин туттаҕына, арыый-арыый кырыыбалыы, олох кып кыратык төбөтүн көтөхтөҕүнэ, былаатын бааннаҕына, бэргэһэтин уһуллаҕына, о.д. а... (күлэр ) Хаартыскаҕа түһэрии да, түһүү да кэлэр көлүөнэ дьоммутугар олорор олохпутун, кэммитин кэпсээһин, үйэтитии диэн кытаанах өйдөбүллээхпин. Кыраһыабайы, истиҥи-иһирэҕи көрө-көрө үөрэр көлүөнэ ситимин быстыспат сибээһэ, чиҥэтэр, чугаһатар суола дии саныыбын.

8 9

-Наталья, наһаа үчүгэйдик кэпсэттибит. Ханнык баҕарар киһи олоҕор угуйар сулус оҥостор сыаллаах-соруктаах буоллаҕына, бу эн курдук үөрэ-үөрэ үлэлиир, астына-астына айар. Ол эйиэхэ дьиҥ-чахчы баарыттан үөрэбин эрэ. Олоххор сирдьит сулу оҥостор кынаттаах тыл баар дуо?

-Дьэ, баар. Норуодунай поэт П.Тобуруокап этэн кэбиспит “Уонна хаһан...” диэн тыллара миэхэ элбэҕи этэллэр.

***
Күндү биир дойдулааҕым Наталья Протопопова курдук умайан туран үлэлиир дьон баарын тухары "айар" диэн баар буолуоҕа. Айар киһи дьайар. Кини биһиэхэ дьайыыта "кэрэ диэн эргийдиҥ да баар, хайҕал диэн хайыстыҥ да баар"диэн өйдөбүл. Онон айар-дьайар дьоҕурдаах Наталья айар аартыгыҥ аана куруутун аһаҕас буоллун диэн алгыы хаалабын.


Н.Руфова.

Хатас. 2022. От ыйа.

  • 8
  • 3
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением