«Билии» Арассыыйатааҕы уопсастыба Саха Сиринээҕи салаатын дириэктэрэ, 2015-2019 сс. «Саллааттар ааттарын төнүннэрэргэ» диэн көрдүүр-ирдэһэр бөлөҕү салайан үлэлэппит Дмитрий Апросимов устуоруйа кэрчиктэрин тиһэргэ улахан үлэни ыыппыта. Бүгүн онтон биирдэстэрин сөргүтэн, 302-ис ытар дивизия 823-үс пуолкатын сапернай чааһын взводун хамандыырын Ермак Михайлович Апросимов туһунан улахан кыыһа Вена Романова суруйбут ахтыытын сахалыы тылбаастаан бэчээттиибит. Инникитин маннык ахтыылары бэчээттиэхпитин сэриигэ сылдьыбыт эһэҕит туһунан Адрес электронной почты защищен от спам-ботов. Для просмотра адреса в вашем браузере должен быть включен Javascript. суруйан, хаартыскатын холбуу тутан ыытаргытыгар, бэйэҕит төлөпүөҥҥүтүн хааллараргытыгар көрдөһөбүт.
Биэс тылынан холкутук кэпсэтэр этэ
Ермак Михайлович атырдьах ыйын 10 күнүгэр 1910 с. булчут Михаил Васильевич Апросимов дьиэ кэргэнигэр күн сирин көрбүтэ. Уол аҕата туораахтаах үүнээйини, хортуоппуйу олордуунан дьарыктанара, ынах-сүөһү иитэрэ. Ермак Петропавловскай сэлиэнньэтигэр приходской оскуолаҕа аан бастаан ааҕарга-суруйарга үөрэммитэ. Онон суругу баһылаабыт киһи Күп сэбиэтигэр 1927-1929 сс. сэкиритээринэн үлэлээбитэ, 1930-ус сс. тыа хаһаайыстыбатын оробуочайдарын сойууһун обкомугар үлэлиир кэмигэр Дьокуускайдааҕы педагогическай техникумҥа үөрэммитэ. Үөрэҕин этэҥҥэ бүтэрэн, алын сүһүөх оскуола учууталын идэтин баһылаабыта. Оҕолору үөрэтэрин таһынан уопсастыбаннай үлэнэн дьарыктанара, тыа хаһаайыстыбатын оробуочайдарын Саха Сиринээҕи сийиэстэригэр кыттыбыта.
Тыа хаһаайыстыбатын оробуочайдарын сойууһун Обкуомун пленумун уонна президиумун чилиэнинэн талыллыбыта, 1933-1936 сс. Идэлээх сойуус хамсааһынын үрдүкү оскуолатыгар Москубаҕа үөрэммитэ. Ермак Михайлович төрөөбүт эбэҥкилии тылын таһынан, сахалыы, нууччалыы, украинскайдыы, ньиэмэстии холкутук кэпсэтэр этэ. Алдан көмүстээх бириискэтигэр үлэһиттэри идэлээх сойууска түмэргэ, кинилэр күннээҕи кыһалҕаларын быһаарарга үлэлэспитэ.
Сапердар взводтарын хамандыыра
1940 с. Дьокуускайга учууталлар сынньанар дьиэлэригэр дириэктэринэн анаммыта, онтон киэһэ эдэр ыччаты байыаннай дьыалаҕа уһуйара. «Ворошиловскай бэргэн ытааччы» диэн түөскэ кэтэр анал бэлиэлээх эдэр киһи сэрии буолбутугар тута мобилизацияланан, Аҕа дойдуну көмүскүү ыраах айаҥҥа туруммута. Уоттаах-кырыктаах сэрии кытыастар уотун ортотугар киирэн, Сталинград куоракка сапердар взводтарын хамандыырынан талыллыбыта. Өлүүттэн куттаммат, инники кирбиигэ харса суох киирэн иһэр хорсун быһыытын иһин Албат аат үһүс истиэпэннээх уордьанынан, «За оборону Сталинграда», «За победу над Германией», «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. Ол кэмнээҕи үгүс саллааттар курдук хаһан даҕаны бэйэтин киһиргэнэн хайдах сэриилэспитин, өстөөҕү кыайбытын хас муннук аайы кэпсии сылдьыбат этэ. Ол иһин бу туһунан сиһилии сэһэн устуоруйаҕа хаалбатах.
Ермак Айыыһыта харыстаан, дойдутугар этэҥҥэ эргиллэн кэлэн учууталлар идэлээх сойуустарын обкомугар үлэлээбитэ. Онтон төрөөбүт нэһилиэгэр Күпкэ алын сүһүөх оскуола учууталынан, сэбиэдиссэйинэн үлэлээн баран Дьокуускайга почта начаалынньыгынан, баартыйа куораттааҕы кэмитиэтигэр инструктордаабыта.
1955 с. Амма улууһун Чакыр нэһилиэгэр Ленин аатынан холкуос бэрэссэдээтэлинэн ананан үлэлии тиийбитэ. 1958 с. Юннаттар өрөспүүбүлүкэтээҕи ыстаансыйаларыгар дириэктирдээбитэ. 1962-1973 сс. дойдутугар төннөн, Күпкэ алын сүһүөх кылаастарга учууталлаабыта.
ССКП чилиэнин быһыытынан Уус Майатааҕы сопхуос Күптээҕи салаатыгар, баартыйа түмсүүтүгэр үгүс бириэмэтин аныыра. Баартыйа сэкиритээрэ нэһилиэк социальнай-култуурунай сайдыытыгар үгүс сыратын-сылбатын биэрбитэ.
10 оҕону дьиэ кэргэн сылаас сыһыаныгар ииппиттэрэ
Ермак Михайлович РОНО-ттан, Обкуомтан, ССКП оройкуомуттан үгүс-үтүмэн Бочуоттаах грамоталарынан бэлиэтэммитэ. Олоҕун аргыһын Марфа Павловна Афанасьеваны кытта 10 оҕону дьиэ кэргэн сылаас сыһыаныгар, ийэ-аҕа амарах тапталыгар ииппиттэрэ, 4 кыыһы, 6 уолу атахтарыгар туруортаабыттара. Эмиэ учуутал идэлээх тыыл бэтэрээнэ Марфа Павловна кэнчээри ыччаты иитиигэ дьоһун кылаатын, норуот үөрэхтээһинигэр ситиһиилээх үлэтин иһин Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Бочуоттаах грамотатынан наҕараадаламмыта, Дьоруой Ийэ үрдүк ааты ылбыта.
Ермак Михайлович уонна Марфа Павловна улахан кыыстара Вена Ермаковна төрөппүттэрин туйаҕын хатаран педагогическай үөрэҕи бүтэрэн баран учуонай зоотиэхиньик идэтин баһылаабыта. Василий Иванович Романовка кэргэн тахсан баран Күп алын сүһүөх оскуолатыгар биология уонна химия учууталынан үлэлээбитэ. 1975-1978 сс. Күп оскуолатын дириэктэринэн анаммыта. 1980 с. пиэрмэҕэ үлэ көдьүүһүн үрдэтэргэ оскуолаҕа ынаҕы-сүөһүнү иитэргэ анал кылааһы арыйтарбыта. Онон 10 кылааһы бүтэрбит кыргыттар эксээмэн туттаран, массыынанан ыыр оператор диэн идэлээх тахсаллара. Вена Ермаковна хас да көлүөнэ үөрэнээччилэри үөрэттэ. Кини выпускниктара тыа хаһаайыстыбатыгар эрэ буолбакка, бырамыысыланнаска эмиэ үлэлииллэр.
Сиэннэрэ Дина, Алена, Василена эбэлэрин үөрэҕинэн киэҥ кругозордаахтар, науканан интэриэһиргииллэр, араас куонкурустарга, кэмпириэнсийэлэргэ кыттан, улуус, өрөспүүбүлүкэ таһымыгар бириистээх миэстэҕэ тиксэллэр. Улахан сиэн Дина Сергеевна учууталлар династияларын салҕаан, кэргэнин Василий Николаевич Егоровы кытта Уус Маайа улууһун Петропавловскай орто оскуолатыгар нуучча тылын, литературатын уонна физкультура учууталынан үлэлээбиттэрэ, билигин Дьокуускайга идэлэринэн оскуолаҕа үлэлииллэр. Кыра сиэннэр Алена уонна Василена научнай үлэнэн дьарыктаналлар.
Вена Ермаковна кыргыттара Татьяс Васильевна мэдиссиинэ үлэһитэ, Василена Васильевна тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорор урбаанныт. Василена Васильевна «Алые паруса» дьиэ кэргэн биригээдэтин тэрийэн, элбэх оҕолоох, кыаммат, ситэтэ суох дьиэ кэргэн оҕолорун үлэҕэ уһуйара. Кинилэр хортуоппуй араас суордун олордон, научнай-чинчийэр үлэни ыыталлара, научнай дакылаат суруйан, улуус, өрөспүүбүлүкэ кэмпириэнсийэтигэр кытталлара.
Татьяс Васильевна талааннаах тарбахтаах иистэнньэҥ, оҕо, дьахтар саҥыйаҕын, бэргэһэни, этэрбэһин, эбэҥки национальнай таҥаһын тигэн, араас быыстапкаларга дьон биһирэбилин ылара. Кини "Саһарҕа" норуот маастардарын бэстибээлигэр кыттан, 1994-1996 сс. сонун кэллиэксийэлэри көрдөрбүтэ. 1993 с. Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар түмсүүлэрэ ыыппыт быыстапкатыгар бастакы миэстэни ылбыта.
Ермак Михайлович сиэнэ Ольга Ермаковна Ноева Уус Майатааҕы сопхуоска зоотиэхиньигинэн үлэлээбитэ. Кини оҕолоро педиатр быраас уонна бэтэринээр идэлээхтэр. Оттон уолаттара Семен Ермакович уонна Николай Ермакович Дьокуускайга биллэр, ытыктанар мас уустара миэбэл фабрикатыгар үлэлээбиттэрэ. Кинилэр илиилэрин сылааһын иҥэрэн оҥорбут тупсаҕай көрүҥнээх ааннара, витражтара өрөспүүбүлүкэ тыйаатырдарын киэргэтэллэр.
Ити курдук, уонча оҕотуттан ким булчут, ким балыксыт, урбаанньыт, быраас, тутааччы, дизайнер, инженер-автодорожник идэтин баһылаан, Дьокуускайга, Москубаҕа, Санкт-Петербурга, сорохтор кыраныысса таһыгар олороллор.
Бу олоххо хас биирдии киһи анала чугас дьонун уонна норуотун өйдөбүлүгэр суолу-ииһи хаалларыы. Кытаанах майгылаах эрээри сайаҕас сүрэхтээх Ермак Михайлович Апросимов эдэр сааһа сэрии ыарахан кэмигэр ааһан, өстөөх саба түһүүтүттэн Аҕа дойдутун чиэстээхтик көмүскээбитэ, ньиэмэстэр сиртэн, халлаантан тоҕута ытыалыы турар кэмнэригэр Сталинград куораты көмүскээн, кырыктаах кыргыһыы уоттаах хонуутуттан ыйааҕа тардан, тыыннаах ордон кэлэн, ыал буолан, уонча оҕону төрөтөн, ыччаттара киэҥ сиринэн тэнийэ тураллар. Кини эбэҥки норуотун киэн туттар чаҕылхай уола норуот үөрэхтээһинигэр дьоһун кылаатын киллэрбитэ.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
