– 2022 с. үлэлэр, сүрүн тэрээһиннэр анал байыаннай дьайыы кэмигэр ыытылыннылар. Бастакы күннэриттэн өрөспүүбүлүкэтээҕи суһал ыстаап тэриллибитэ, координационнай киини кытта ыкса сибээстээх үлэ саҕаламмыта, эрэгийэннэринэн тирэх пууннар, биир дойдулаахтарбыт сулууспалыыр байыаннай чаастарын кытта сибээстэр олохтоммуттара. Билигин төһө кыалларынан байыастарбытын эбии тиэхиньикэнэн, анал таҥаһынан-сабынан, чопчу туох наадалааҕынан хааччыйабыт. Өрөспүүбүлүкэҕэ көдьүүстээх комплекснай реабилитациялыыр тиһик баар буолбута. Сулууспалааччылары өйүүр федеральнай миэрэлэри таһынан, Саха Сиригэр кинилэр дьиэ кэргэттэрин өйүүр дьаһаллар бигэргэммиттэрэ. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн дьиэ кэргэттэригэр 200 тыһ. солк. биир кэмнээх көмө тиэрдиллэр. Сахабыт Сирин судаарыстыбаннай былааһа тас дойдулартан киирбит сааҥсыйалыыр бэлиитикэтин кэмигэр нэһилиэнньэ дьарыктаах, туруктаах буолуутугар, дохуотун уонна олоҕун хаачыстыбатын үрдэтиигэ сүрүн үлэлэри тэрийэр, – диэн Андрей Тарасенко эттэ.
СӨ Бырабыыталыстыбата ыытар үлэлэлэрин өйөбүллэригэр уонна нэһилиэнньэ интэриэстэрин көмүскээһиҥҥэ сомоҕолоһон көхтөөх үлэлээһиннэригэр, инникитин даҕаны СӨ Ил Дархана ыйбыт соруктарын быһааралларыгар эрэнэрин туһунан норуот дьокутааттарыгар тиэртэ.
Ил Түмэн судаарыстыбаннай тутулга уонна олохтоох салайыныыга сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Прокопьев СӨ Бырабыыталыстыбата ааспыт биэс сылга эрэгийиэн сайдыытыгар сүҥкэн элбэх үлэлэр оҥоһуллубуттарын бэлиэтээтэ. Кини ситэриилээх былаас уорганнарыгар инникитин федеральнай уорганнары кытта бииргэ үлэлииргэ, судаарыстыбаннай бүддьүөт дохуоттаах чааһын толорууга былааннаах дьаһаллары салгыырга, сиртэн хостонор баайтан киирэр нолуок дохуоттаах буолуутун, суол-иис туругун тупсарыытын, тырааныспарынан хааччыйарга, аччыгый авиацияны сайыннарыыга үлэни-хамнаһы күүһүрдэргэ туһаайда.
Ил Түмэн Дьиэ кэргэҥҥэ уонна оҕо аймах дьыалатыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алена Атласова 2022 с. биэс уонна онтон элбэх оҕолоох ыаллары олорор дьиэнэн хааччыйыыга атын сыллары кытта тэҥнээтэххэ былырыын үгүөрү 500 мөл. солк. суумалаах үп-харчы көрүллүбүтүгэр болҕомтотун уурда. Манна ылыллыбыт дьаһал уочараты аҕыйатыыга төһө көдьүүстээҕин туоһуласта. СӨ үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга миниистирин солбуйааччыта Елена Теплякова иһитиннэрбитинэн, биэс уонна онтон элбэх оҕолоох ыаллары өйүүр төлөбүрдэр 2012 сылтан оҥоһуллаллар. 2023 сыл саҥатыгар уочаракка 1940 дьиэ кэргэн бэлиэтэммитин эттэ. Быйылгы үбүлээһиҥҥэ 250 мөл. солк. көрүллүбүт. 2022 сылга субсидия кээмэйэ үрдэтиллибитинэн, төлөбүрдэр 124 ыалга тиксэриллибиттэр. СӨ Доруобуйаҕа харыстабылын миниистирин бастакы солбуйааччыта Дмитрий Сергин улахан дьоҥҥо уонна оҕолорго паллиативнай мэдиссиинэ көмөтүн оҥорууга сыл ахсын былааннаах тэрээһиннэр ыытыллалларыгар тохтоото. Ол курдук, ааспыт сылга 905 мөл. солк. үп-харчы көрүллүбүт. 2022 сыллааҕы бүддьүөт туолуутун дьүүллэһии түмүгүнэн кэмитиэт чилиэннэрэ сокуон барылын бигэргэтэргэ быһаарыы ылыннылар.
Киэҥ дьүүллэһиини 2022 с. оҕо быраабыгар боломуочунай Туйаара Васильева оҥорбут дакылаата ааста. Кини Саха Сиригэр оҕо быраабыгар боломуочунай үлэтин уонна саастарын ситэ илик оҕолор бырааптарын көмүскээһиҥҥэ сүрүн хайысхаларын билиһиннэрдэ. Ол курдук, 2022 с. боломуочунайга киирбит сайабылыанньа ахсаана үс төгүл элбээбит: 2022 с. – 378, 2021 с. – 264, 2020 с. – 277, 2019 с. – 281. Саха Сиригэр 0-17 сааһыгар диэри оҕо ахсаана (2022 с. тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан) – 264,4 тыһ., оттон 2021 с. – 264,3 тыһ., 2020 с. – 264,9 тыһ.. Оҕо быраабын кэһии түбэлтэлэрэ нэһилиэнньэтин ахсаана элбээн иһэр Дьокуускай куоракка бэлиэтэммит. Ону тэҥэ 2021 с. тэҥнээтэххэ, мобилизацияҕа сыһыаннаах былырыын барыта 19 сайабылыанньа киирбит.
- Балаһыанньа олус уустук, - диэн парламентарий Оксана Михайлова дакылааччыкка бэлиэтээтэ. Кини оҕо быраабыгар боломуочунай дакылаатыгар иһитиннэриллибит статистика дааннайдарыгар норуот дьокутааттара болҕомтолорун ууралларыгар ыйда. 2021 уонна 2022 сс. буруйу оҥоруу ахсаана намтаабытын үрдүнэн, биэдэмистибэлэр икки ардыларыгар баар дааннайдарынан сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор ортолоругар половой буруйу оҥоруу үрдээбитэ бэлиэтэммитэ ыйыллыбатах, оччотугар дааннайдар сөп түбэспэттэр. Итиннэ СӨ Борокуратууратын бэрэстэбиитэлэ Татьяна Сараева иһитиннэриитинэн, 2022 сыл түмүгүнэн буруйу оҥоруу көрдөрүүтэ кырдьыга үрдээн иһэр. Ол курдук, быйыл түөрт ый түмүгүнэн Саха Сиригэр буруйу оҥоруу ахсаана 73-тэн 147-ҕэ тиийбит, икки төгүл үрдээбит, онон Саха Сирэ дойду үрдүнэн иккис, оттон Уһук Илин эрэгийиэҥҥэ бастакы миэстэҕэ турар. Мунньахха ыытыллыбыт үлэ ситэтэ суоҕа бэлиэтэннэ, эпиэкэ уорганын үлэтэ мөлтөҕүнэн сыаналанна. Түмүккэ Алена Атласова уонна кэмитиэт чилиэннэрэ резонанстаах дьыалалары ылсан дьарыктаналларыгар сүбэлээтилэр.
Оттон кыылларга эппиэтинэстээх сыһыаннаһыы туһунан сокуон барылын тустаах сис кэмитиэккэ дьүүллэһиигэ, 2030 сыл тохсунньу 1 күнүгэр диэри бэйдиэ сылдьар ыттартан нэһилиэнньэ көмүскэллээх буолуутун үрдэтиигэ уонна хаһаайына суох кыыллар ахсааннарын бэрээдэктииргэ эбии быраап сүктэриллэр.
– Бу үлэлэр сокуон барылыгар олоҕуран, сүрүннээн муниципальнай тэриллиилэр бэрэстэбиитэллээх уорганнара сокуоҥҥа бэлэмнээбит көҕүлээһиннэринэн сөптөөх быһаарыыны ылыммыттарынан олоххо киириэхтээх. Оттон муниципальнай тэриллии бэрэстэбиитэллээх уорганын быһаарыыта олохтоох референдумҥа көрүллүөхтээх эбэтэр олохтоох салайыныы сокуонугар сөп түбэһиннэрэн, нэһилиэнньэ ортотугар ыйытык түмүгүнэн бигэргэниэхтээх диэн Ил Түмэн Тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин сокуон барылын билиһиннэрдэ. Сокуон барылын кэмитиэт чилиэннэрэ өйөөтүлэр уонна Ил Түмэн 44-с (уочараттаах) пленарнай мунньаҕар көрүүгэ ыытарга сүбэлэҥнэрин биэрдилэр.
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0