Түһүлгэ

Оҕо эрдэхпиттэн, буукубаны буукубаҕа холбоон ааҕар буолаат да аахпыт, билигин да олус сэргиир суруйааччым Бүөтүр Тобуруокап “Чыычаахтар күнү көрсөллөр” диэн кинигэтигэр саха тылын араастаан имитэн – хомутан хоһуйбутун билигин даҕаны сөҕө – махтайа ааҕабын. Тыл арааһын манна булан ааҕабын, сөҕөбүн.
Чобуо тыллаах тойук, ылбаҕай тыллаах ырыа, хомоҕой тыллаах хоһоон, дьүрүскэн тыллаах хомус, чаабы –чыыбы чабырҕах, хойохтоох тыллаах үгэ – бу биһиги уус – уран литэрэтиирэҕэ туттар, киэргэтэн , күүһүрдэн биэрэр кэрэкэ тылларбыт.
Сиргэ –дойдуга сыһыаран этэр буоллахха тылбыт сырыынньа сыһыылаах, өлгүм өртүктээх, куйаар ходуһалаах, үгэ үрэхтээх, көрүдьүөс күрүөлээх, хатыылаах хаарчахтаах, остуоруйа олбохтоох, сэһэн дьиэлээх эбит.
Бараммат – хороммот төрөөбүт тылбыт аптаах тыл аттанан араас сирдэргэ тиийэр, охтоох тыл оҕустанан наҕылыйа – налыйан айанныыр, өйдөөх тыл үптэнэн иннин - кэннин солонор, мааны тыл баайданан бараммат кыахтаах эбит.
Тыл баайдаах киһи ханнык да буомнартан хаайтарбакка тыырар тылынан тыы оҥостон, эрчимнээх тылы эрдиилэнэн, байым тыллары баарыстанан ханна баҕарар тиийиэн сөп.
Киириилээх – тахсыылаах киһи өрүс кумаҕыттан үс үөстээх өргөн өтүүнү хатан өрүһүнүөн, үрдүккэ – сырдыкка дабайыан сөп. Олоххо көрсөр оһоллору – моһоллору кынаттаах тылга олорсон кыырт мохсоҕол курдук кыырайа көтөн ааһыан сөп.
Булугас – талыгас киһи үөрбэ тылынан үргүүк табаны өлөрөн, кылыс тылынан кырбастаан, уу – хаар тылга буккуйан, уот кутаа тылга буһаран, туустаах тылынан тумалаан аһаан – сиэн сылдьыан сөп.
Маны барытын улуу Тобуруокап кинигэтиттэн сахалыы ааҕар, толкуйдуур буоламмын биллим – көрдүм.
Өссө маны тэнитэн аан дойдуну алгыс көтөҕөн турар , алгыс аалы хоҥнорор диибин. Ыраас санаалаах, сырдык сардаҥалаах Айыыттан айыллыбыт алгыстаах тыллаахтарбыт алҕаан – силээн амалыйдахтарына ыбылы ылбыт ыарыы ыһыктар, саба бүрүүкээбит дьай дьалбарыйар, көҥүлү күөнтээбит күтүр хара санаа күн көрбөт күлүк сиригэр көлбөрүйэр.
Онон доҕоттоор, айыы хаан аймахтара, иирбэ – таарба тылынан иэдээни иэнигитимиэҕиҥ, суланыы – кэлэнии тылынан сору – муҥу ыҥырымыаҕыҥ, аба – сата тылынан айылҕа айбытын умса уурумуоҕуҥ, ытыыр – соҥуур тылынан ый ыһыаҕын ыһымыаҕыҥ.
Алы гынар албастаах тылынан , или – эйэни түстүүр имэҥнээх тылынан, тапталы туойар таабырыннах тылынан, алгыһы түстүүр алыптаах тылынан арчыланан, айхалланан аар айылҕабытын, алаһа дьиэбитин, Аан Ийэ дойдубутун айхаллыаҕыҥ – арчылыаҕыҥ!

Хаартыска: эрэдээксийэ архыыбыттан.