Уопсастыба

Илларионовтар дойдуларыгар 1945 сыллаахха эргиллибиттэрэ. Афоня кыра эрдэҕиттэн иринньэх этэ, Дьокуускайдааҕы оҕо санаторийыгар уонна Чурапчыга элбэхтик эмтэммитэ. Биэс сааһыгар ааҕар-суруйар буолбута, ис иһиттэн үөҕи чэпчэкитик ылынара. Аҕалара өлбүтүн кэннэ ийэлэрэ түөр т уолунаан тулаайах хаалбыттара. Афанасий ыал улахан оҕото буолан, ийэтигэр тирэх буолбута. 1962 сыллаахха Дириҥ орто оскуолатын бүтэрбитэ, Хайахсыкка дизелиһинэн, кулууп сэбиэдиссэйинэн, биир сыл оскуолаҕа ырыа учууталынан үлэлээбитэ, оройуон хаһыатыгар корректордаабыта. 1967 сыллаахха киирии экзаменнарын ситиһиилээхтик туттаран, Свердловскайдааҕы юридическай институт устудьуона буолбута. 

Афанасий Петрович 1971 сыллаахха үөрэҕин бүтэрэн, Дьокуускайга нотариальнай хонтуораҕа нотариустаабыта, Орджоникидзе (Хаҥалас) оройуонугар судьуйанан үлэлээбитэ. 1976 сыл саас Нерюнгрига народнай суутугар судьуйанан талыллыбыта. 1986 сыллаахха биир карьерист сымыйа үҥсүүтүнэн сөбүлүүр үлэтиттэн тохтоппуттара. Ити ыарахан кэмнэригэр доҕотторо өйөөннөр, дьиэ тутар комбинакка каадыр отделын начальнигынан үлэлээбитэ.

1988 сыл сааһышар Дьокуускайдааҕы горисполкомҥа отдел начальнигынан үлэҕэ ылыллыбыта. 1990-1992 сс. Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин сокуоннарга отделын салайбыта. 1990 сыллаахха, балаҕан ыйын 27 күнүгэр Саха АССР XII ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтэ судаарыстыбаннай суверинитет туьунан декларацияны ылыммыта. Ити дьоһун докумуон барылын Афанасий Петрович оҥорбута. Судаарыстыбаннаһы бөҕөргөтүүгэ декларация сүнньүнэн үгүс үлэ барбыта: 1991 сыл ахсынньыга – өрөспүүбүлүкэ Бэрэсидьиэнин талыы, 1992 сыл кулун тутарга – Федеративнай Дуогабарга илии баттааһын, 1992 сыл муус устарга – өрөспүүбүлүкэ Төрүт Сокуонун (Конституциятын) ылыныы, 1993 сыл ахсынньыга – Арассыыйа Федерациятын Конституциятын ылынар референдумҥа кыттыы, 1993 сыл ахсынньыга – саҥа Парламены (Ил Түмэни) талыы, 1995 сыл бэс ыйыгар – Арассыыйа Федерациятын судаарыстыбаннай былааһын уорганнарын кытары боломуочуйалары тыырсыы дуогабарын илии баттааһын. Ити сүҥкэн суолталаах сүрүн докумуоннар ылыллыыларыгар, олоххо киириилэригэр Афанасий Петрович элбэх сыратын-харатын уурбута, өйүн-санаатын биэрбитэ.

1993 сыл ахсынньытыгар Ил Түмэн быыбара ыытыллыбыта. Онно Афанасий Петрович Илин Хаҥаластааҕы 9 №-дээх быыбардыыр уокуруктан норуот дьокутаатынан талыллыбыта. 1994 сыл тохсунньу 25 күнүгэр Бэрэстэбиитэллэр Палааталарын мунньаҕар Палаата Бэрэссэдээтэлинэн талыллыбыта. Өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннаһа сайдарыгар, сүһүөҕэр турарыгар, бөҕөргүүрүгэр, саҥа сокуоннары ылынарга Афанасий Петрович таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.

Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии сылларыгар Чурапчы оройуонун  41 холкуоһун фронт туһатыгар балыктыы диэн, хоту үс оройуоҥҥа (Кэбээйигэ, Эдьигээҥҥэ, Булуҥҥа) көһөрүү күүс өттүнэн ыытыллыбыта сокуонунан бигэргэнэрин ситиспитэ. Ол уураах кини күн сириттэн күрэммитин кэннэ тахсыбыта.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бэрэсидьиэнин 1997 сыл атырдьах ыйын 29 күнүнээҕи Ыйааҕынан, Афанасий Петрович аата Хайахсыт орто оскуолатыгар иҥэриллибитэ, онно Афанасий Петровичка аналлаах мусуой тэриллибитэ. Дьокуускайга олорбут дьиэтигэр, Ленин проспегын 29 №-гэр, мемориальнай дуоска ыйаммыта. «Өрөспүүбүлүкэ чулуу дьоно» сиэрийэнэн «Афанасий Илларионов», «Күн сирин үтүө киһи киэргэтэр» диэн ахтыы кинигэлэрэ тахсыбыта.

Афанасий Петрович юрист, норуот дьокутаатын уустук үлэтигэр айар үлэни табатык дьүөрэлээбит, нарын тыллаах лиирик поэт, тылбаасчыт этэ. Билэр дьон бэлиэтииринэн, тылга бэрт ирдэбиллээхтик сыһыаннаһар, хоһооннорун биирдэ суруйан баран хаалларан кэбиспэккэ, хаста да көннөрөр, чочуйар эбит. Хоһоонноро ураты тыыннаах, энергетикалаах буоланнар, үгүс хоһооно ырыа буолан көппүттэрэ. Сергей Есенин сонеттарын, Расул Гамзатов хоһооннорун уонна нуучча улуу айымньытын “Игорь кинээс туһунан кэс тылы” сахалыы саҥардыбыта бастыҥ тылбаас быһыытынан билиниллэр. Бу тылбаастара туспа кинигэнэн 1997 сыллаахха бэчээттэммитэ, 55 сааһын көрсө бэйэтэ 55 хоһоонун түмэн бэлэмнээбит «Уунабын сибэкки дьөрбөтүн» диэн кинигэтэ суох буолбутун кэннэ, 1999 сыллаахха, бэчээттэммитэ. Александр Николаевич Жирков көрөн-истэн «Чараҥ вальса» диэн ырыа буолбут хоһооннорун хомуурунньуга 2004 сыллаахха тахсыбыта.