Уопсастыба

Сергей Местников ыһыах ыытыллар сиригэр Муона чараҥар бэлэмнэнии үлэтин бэрэбиэркэлээтэ. Манна алгыһы уонна сүрүн тэрээһиннэри ыытарга аналлаах эбийиэктэр, түһүлгэлэр тутуллаллар. Уопсастыбаннай аһылык эбийиэктэрин туспа туталлар, ыалдьыттары көрсөр миэстэлэри тупсараллар, балаакканан түһэр сири аныгылыы оҥороллор. Бүгүҥҥү күҥҥэ тутуу бэлэмэ 94 %-ҥа тиийдэ. Үлэлэр бэс ыйын 10 күнүгэр түмүктэниэхтэрэ уонна бэй ыйын 12 күнүттэн култуурунай бырагыраамалар кыттыылаахтарын бэлэмнээһин саҕаланыа.

Сергей Местников бэлиэтээбитинэн, Ил Дархан Айсен Николаев сорудаҕынан тэриллэр улахан тэрээһин духуобунай култуура сайдыытыгар быйылгы сылга сүрүн дьаһалынан буолар.

Олоҥхо Ыһыаҕар 15 тыһ. тахса ыалдьыт кэлэрэ күүтүллэр. Тэрийиигэ уонна ыытыыга 3,5 тыһ. тахса киһи үлэлиир. 32 улуустан 2 тыһ. тахса киһи кыттыыны ылыаҕа.

Бэлэмнэнии чэрчитинэн Амма нэһилиэгин уулуссалара уонна тэлгэһэлэрэ тупсарылыннылар, Иннокентий Швердин аатынан култуура уонна сынньалаҥ паарката сөргүтүлүннэ.

«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах суоллар» национальнай бырайыак чэрчитинэн Аллараа Бэстээх (1157-с км «Лена» м/с) – Амма – Уус Майа – Элдикээн – Югоренок (Амма м/с) массыына суолун өрөмүөннүүллэр. Тумнар суолу уонна ууну түһэрэр турбалары тутуу үлэтэ ыытыллар.

Амма иһинэн сылдьар оптуобустар хайысхаларын пааспарын оҥорбуттар, ыалдьыттары уонна кыттыылаахтары ыһыах ыытыллар сиригэр дылы тиэрдэр тырааныспарынан хааччыйыыны былаанныыллар. Айан суолун кыйа сытар Мэҥэ Хаҥалас уонна Амма улуустарын уопсастыбаннай сирдэрин ыраастааһын уонна көрөр-истэр үлэ ыытыллыаҕа.

Үс күн устата 80-тан тахса култуурунай тэрээһин ыытыллыаҕа. Бэс ыйын 19-20 түүнүгэр күн көрсүһүүтүн сиэрэ-туома буолуоҕа. Үгэс быһыытынан тимир уустара олохтоох уруудааттан тимири уһаарыахтара. Испэктээхтэр уонна театрализованнай туруоруулар бастакы көрдөрүүлэрэ буолуохтара. Барыта 6 олоҥхону туруоруу көстүөҕэ. Үһүс төгүлүн «Олоҥхону ааҕабыт» өрөспүүбүлүкэтээҕи марафон ыытыллыаҕа, манна Саха Сирин улуустарыттан 100 кыттааччы Тимофей Захаров-Чээбэй «Ала Булкун» олоҥхотун ааҕыахтара.

Оһуохайдьыттар, фольклор көрүҥнэрин этээччилэр, ыллааччылар-туойааччылар, хомусчуттар, уустар, иистэнньэҥнэр, сиэри-туому толорооччулар, туос иһити оҥорооччулар куонкурустара тэриллиэхтэрэ.

Хас биирдии түһүлгэ туспа бырагырааманан үлэлиэҕэ. Куонкурустары таһынан, араас маастар-кылаастар, кэнсиэртэр, уус-уран тылга уонна илии сатабылыгар уһуйааччылары кытары көрсүһүүлэр буолуохтара.

Успуорт бырагырааматыгар 11 күрэхтэһии киирдэ. Бэс ыйын 20 күнүгэр өрөспүүбүлүкэтээҕи ат сүүрдүүтүн чэрчитинэн ат үрдүттэн оҕунан ытан көрдөрүөхтэрэ.

Улуус ыччаттарыттан 100 волонтер ыһыаҕы ыытарга кыттыаҕа. Волонтердары үөрэтии бэс ыйын 15 күнүттэн саҕаланыа.

Сергей Местников сүбэ мунньаҕы түмүктүүрүгэр өрөспүүбүлүкэтээҕи «Амма» суолугар сырыыны хааччыйыыга ураты болҕомтону уурарга, ыһыах ыытыллар кэмигэр суол быылын хаптатар уонна «Дьокуускай – Аллараа Бэстээх» хайысханан өрүһү туоратар паромнар үлэлэрин тэрийиигэ үлэлэһэргэ сорудахтаата.

Олоҥхо Ыһыаҕа 2016 сылтан араас улуустарга ыытыллар. 2025 сылга Нерюнгри оройуонугар ыытыллыаҕа.