Бэлиитикэ

Ил Түмэн Хотугу аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева туох үлэлэр ыытыллыбыттарын, чугастааҕы кэмҥэ аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар холбоһуктара ити этиллэр сокуон чэрчитинэн ханнык дьоһун суолталаах быһаарыылары күүтэллэрин туһунан кэпсээтэ. Норуот дьокутаата бастатан Саха Өрөспүүбүлүкэтэ туһааннаах федеральнай сокуону ырытан оҥорууга саамай көхтөөх кыттыыны ылбытын бэлиэтээтэ. Ол курдук, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев, бэрэссэдээтэли бастакы солбуйааччы Александр Жирков, Саха сириттэн РФ Госдуматын дьокутаата Галина Данчикова уонна Григорий Ледков салайааччылаах Хотугу сир, Сибиир, Уһук Илиҥҥи аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын ассоциацияларын кыттыгас көхтөөх үлэлэрин түмүгүнэн, «РФ Аартыкатааҕы түөлбэтигэр аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар үгэс буолбут хаһаайыстыбаннай үлэлэригэр-хамнастарыгар судаарыстыба өйөбүлүн туспа дьаһалларын тустарынан» федеральнай сокуоҥҥа ыстатыйа баар буолла.  Бу ыстатыйа үс тутаах пууннаах.

Бастакы пууҥҥа Аартыкатааҕы түөлбэлэргэ олорор уонна үгэс буолбут хаһаайыстыбаннай үлэлэрин толорор аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттары кытта хардарыта сыһыаны олохтооһуҥҥа, эрэсидиэннэр эппиэтинэстэрин ыстандаартын бигэргэтэр боломуочуйалаах федеральнай уорганы тэрийии туһунан этиллэр.

«Бүгүн итинник боломуочуйалаах уорган тэрилиннэ, - диир Елена Голомарева. - Биһиги өрөспүүбүлүкэбитин бу уоргаҥҥа ХИФУ эриэктэрин солбуйааччы, Арассыыйатааҕы инженер наукаларын акадьыамыйатын кэрэспэдьиэн-чилиэнэ Александр Кугаевскай уонна бөлүһүөпүйэ наукатын хандьытаата, Уһук Илиҥҥи уонна Аартыка  түөлбэтин сайыннарыы министиэристибэтин иһинэн уопсастыбаннай сүбэ чилиэнэ, СӨ Аҕыйах ахсааннаах хотугу төрүт норуоттарын кырдьаҕастарын сүбэтин бэрэссэдээтэлэ, СӨ уопсастыбаннай балаататын Аартыканы уонна АПК-ны сайыннарыыга хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, Ил Түмэн эспиэрэ Августа Марфусалова сирэйдээн көрдөрөллөр».

- Саҥа ыстандаарты ылыныы иккис дьоһуннаах пуунунан буолла, - Елена Голомарева салгыы кэпсиир. – Сир баайын хостуур хампаанньалар уонна аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар хардарыта сыһыаннарын чопчулуохтаах уонна сүрүннүөхтээх ити докумуон бүгүн ылылынна. Хотугу аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттары кытта  хардарыта  сыһыаннарыгар, РФ Аартыкатааҕы түөлбэтин эрэсидиэннэрин эппиэтинэстэрин саҥа ыстандаарта, Арассыыйа Илиҥҥи өттүн сайдыытын министиэристибэтин бирикээһинэн бигэргэннэ уонна күүһүгэр киирдэ. Билигин хампаанньаларга Хотугу аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарга сыһыаннаан майгы-сигили кодекса сүбэлэннэ. Мониториннааһыны уонна отчуоттааһыны Илиҥҥи сайдыы министиэристибэтэ сыллата ыытыаҕа.

Ыстандаартар,  эрэсидиэннэр Хотугу аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттар бэрэстэбиитэллэригэр  сыһыаннаан,  толорууга сүбэлэммит бириинсиптэр кэрискэлэриттэн турар. Онно маннык бириинсиптэр бааллар: аҕыйах ахсааннаах норуоттар тирэхтээх сайдыыларыгар көмөлөһүү, кинилэр олохторун хаачыстыбатын үрдэтии уонна олорор төрүт эйгэлэрин  харыстааһын, кинилэр олорор уонна үгэс буолбут хаһаайыстыбаннай үлэлэри ыытар сирдэригэр-уоттарыгар айылҕа ресурсаларын баһылааһыҥҥа, төрүт олохтоох омуктар бырааптарын уонна интэриэстэрин таарыйар түбэлтэлэригэр, төрүт олохтоох норуоттар бэрэстэбиитэллэрэ боппуруостары быһаарыыга кыттыыны ылыахтаахтар, социальнай-экэнэмиичэскэй быһыыны-майгыны тупсарыыга бииргэ үлэлээһин, Аартыкатааҕы түөлбэ эрэсидьиэнин үлэтэ-хамнаһа аһаҕас буолуута, эрэсидьиэн хаһаайыстыбаннай үлэтин-хамнаһын омсолоох дьайыытын кыччатыахтаах.

Докумуон сүбэлиир хараактырдаах эрээри, сир баайын хостуур хампаанньалар маны биһиги сирбитигэр-уоппутугар булгуччу тутуһуллуохтаах сиэр-майгы көстүүтүн, уопсай бэрээдэк уонна балаһыанньа быһыытынан ылыныахтара диэн эрэнэбит. Оччоҕуна эрэ, бэйэ-бэйэҕэ итэҕэйсии уонна эрэнсии баар буолуоҕа, - диир парламентарий.

«Хотугу сир, Сибиир уонна Уһук Илиҥҥэ аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын  кулун тутар ыйга Салехардка ыытыллыахтаах сийиэстэрин иннинэ Хотугу аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын холбоһуктара Аартыкатааҕы түөлбэ төрүт олохтоохторун үгэс буолбут хаһаайыстыбаннай үлэлэригэр-хамнастарыгар көрүллүөхтээх судаарыстыбаннай өйөбүл бырагырааматын, ол эбэтэр  федеральнай сокуон  тутаах пуунун 28 ыст. олоххо киллэриини көһүтэллэрин туһунан биллэрдилэр», - диэн иһитиннэрдэ Елена Голомарева.

- Бүгүн эрэгийиэннэргэ тиһигин быспакка  ыытыллар үөрэтэн көрүү түмүгүнэн, -- диир дьокутаат, -- Аартыкатааҕы түөлбэ нэһилиэнньэтин олоҕун хаачыстыбата саамай намыһах. Холобурга, өрөспүүбүлүкэбит иһигэр ыарыһахтары Аартыка улуустарыттан балыыһалардаах, бэлэмнээх мэдиссиинэ персоналлардаах атын улуустарга тиэйэр-таһар кыаллыбат. Чуолаан Аартыка улуустарыгар эмп-том, ас-үөл, бырамыысыланнай табаар бас быстар сыаналардаахтар. Ханнык да тутуу барбат. Маннык быһыыга-майгыга судаарыстыба өйөбүллээх уонна көмүскэллээх  илиитигэр эрэ эрэнэргэ тиийиллэр. Дьайыылаахтык үлэлиир мэхэньииһимнээх федеральнай бырагыраамалар  наадалар. Кистэл буолбатах, Арассыыйа Аартыкатааҕы  түөлбэтэ 30-тан тахса сыл тухары «халлаан умнубут хаарыан бухатыырыныы бокуйан, бохсуллан сыккырыыр тыына эрэ тиийэн кэллэ». Ханнык да аһыныыта суох быраҕыллан, сир-халлаан икки ардыгар хаалларыллан, туох да көмөтө суох көйгөтүтүллэн. Бүгүн биһиги, аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттар, уларыйыылары күүтэбит. Ол уларыйыылар, бастатан туран, киһи туһугар, Аартыка төрүт олохтоохторун  тустарыгар тахсыахтаахтар.  Ону күүтэбит! Онуоха эрэнэбит!

 Ил Түмэн пресс-сулууспатын матырыйаалынан оҥоһулунна.