Бэлиитикэ

Сулустаана Мыраан боломуочуйатын тохтотто

Биллэрин курдук, Ил Түмэн ааспыт уочарата суох ХIV пленарнай мунньаҕар норуот дьокутаата Сулустаана Мыраан Байанайдаах кыыһа коллегаларын иннигэр боломуочуйатын тохтоторун туһунан иһитиннэрбитэ. Бу пленарнай мунньахха парламентарийдар тустаах боппуруоһу көрдүлэр уонна норуот дьокутаата болдьоҕун иннинэ боломуочуйатын тохтоторун туһунан уурааҕы ылыннылар. 2018 сыллаахха ыытыллыбыт Ил Түмэн быыбарыгар Сулустаана Мыраан Байанайдаах кыыһа «Сиэрдээх Арассыыйа» партияттан Дьокуускай куорат Киин уокуругуттан дьокутаатынан талыллыбыта. Кини парламент үс: үөрэххэ, наукаҕа, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар, доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэттэрин, мандаакка уонна регламеҥҥа хамыыһыйатын чилиэнэ этэ.

Матвей Евсеев боломуочуйатын бигэргэттилэр

Биллэрин курдук, кулун тутар 22 күнүгэр алтыс ыҥырыылаах Ил Түмэҥҥэ 35 №-дээх Арктическай биир мандааттаах быыбардыыр уокуруктан норуот дьокутаатын талар эбии быыбар буолан ааспыта. Тустаах уокуруктан талыллыбыт Ил Түмэн дьокутаата Владимир Черноградскай Арктика сайдыытыгар уонна Хотугу норуоттар дьыалаларыгар миниистиринэн ананан, боломуочуйатын тохтоппута. Быыбарга түөрт дьокутаакка кандидат кыттыыны ылбыта. «Биир ньыгыл Арассыыйа» партияттан Матвей Евсеев, «Сиэрдээх Арассыыйа» партияттан Аркадий Клепечин, РФКП-тан Валерий Арешкин, РЛДП-тан Евгений Рябченко. Матвей Евсеев быыбардааччылар 46,68% баһыйар үгүс куоластарын ылан, кыайыы көтөллөммүтэ. Уочарата суох пленарнай мунньахха парламентарийдар норуот дьокутаата Матвей Евсеев боломуочуйатын бигэргэтэр туһунан боппуруоһу көрдүлэр.

Бүтэһиктээх ааҕыыга ылылынна

Пленарнай мунньахха «2020 сылга уонна былааннаммыт 2021-2022 сс. Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бюджетын туһунан» сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэр туһунан» сокуон барыла бүтэһиктээх ааҕыыга ылылынна. Тустаах боппуруоска сүрүн дакылааты Валерий Жондоров оҥордо. Ол курдук, 2020 сылга бүддьүөт дохуота 11 млрд 857 солк. улаатыаҕа уонна 219 млрд 277 мөл. 639 тыһ. солк. тэҥнэһиэҕэ. Маны таһынан быйылгы сылга нолуоктан киирэр дохуот 564 мөл. 691 тыһ. солк. үрдүүрэ күүтүллэр. Ньиэп бородууктатын акциһа 620 мөл. 106 тыһ. солк. улаатыаҕа. Быйылгы сыллааҕы өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр нолуогу таһынан дохуот 5 мөл. 451 тыһ. солк. үрдүөҕэ. 2020 сыллааҕы бүддьүөт ороскуоттаах чааһа 16 млрд 345 мөл. 213 тыһ. солк. улаатыаҕа. «Русгидро» ПАО 12 млрд 573 мөл. 498 тыһ. солк. төннөрүллүбэт, босхо үбү киллэрэрин суотугар ороскуоттаах чаас үрдүөхтээх. Маны таһынан быйылгы сылга өрөспүүбүлүкэ Суолун фондатын ороскуота 2 млрд 42 мөл. солк. улаатыаҕа. Оттон 2020 сылга өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бүддьүөтүн дефицитэ 4 млрд 488 мөл. 213 тыһ. солк. үрдүөҕэ. Дакылаатчыкка парламентарийдар ыйытыылары биэрдилэр. Ол курдук, дьокутаат Игорь Григорьев Инвестиционнай бырагыраамаҕа уларытыылары киллэрии бириинсиптэрин интэриэһиргээтэ. Вице-спикер Виктор Губарев улуустар икки ардыларынааҕы кыһыҥҥы суоллар үбүлүнэлиирин ыйыталаста. Парламентарий Павел Ксенофонтов дойдуга буола турар уустук быһыынан-майгынан сибээстээн, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн дохуоттаах чааһын уларытыы барыллааһын сценарийа хайдах буолуоҕун туһунан туоһуласта. Дьокуускай куоракка тэриллэр креативнай кластерга туһуламмыт ыйытыылары дьокутааттар Иван Данилов уонна Павел Ксенофонтов биэрдилэр. Тустаах боппуруоска иһитиннэриини Ил Түмэн бюджекка, үпкэ, түһээн уонна сыана политикатыгар, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Юрий Николаев оҥордо.

Нэһилиэнньэни өйүүр сокуоннар

Уочарата суох пленарнай мунньахха дьокутааттар итилэри таһынан нэһилиэнньэни өйүүр социальнай сокуоннар барылларын дьүүллэстилэр. Ол курдук, «Үстэриттэн сэттэлэригэр диэри саастаах оҕолорго ый ахсын төлөбүр туһунан», 70 саастарыттан үөһэ ытык кырдьаҕастарга эбии социальнай төлөбүр, өрөспүүбүлүкэтээҕи «Дьиэ кэргэн» ийэ хапытаалыттан биир кэмнээх харчынан төлөбүр тустарынан сокуон барылларын ылыннылар.