2021 сылга Ѳрѳспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Сергеевич кэтэх ыалы өйөөн ыанар ынах төбөтүгэр 35 тыһ. солк. субсидия биэрбэтэҕэ буоллар, ыанар ынах төбөтө кэнники 2 сылга биллэ аҕыйаабыт буолуох этэ.
Ынах сүөһү лаппа аҕыйааһынын биир сүрүн биричиинэтэ дьон сааһыран, доруобуйатын туругунан тутар сүөһүтүн ахсаанын кыччатыыта, эһиитэ буолар. Эдэр дьон ынах сүөһү көрүүтүгэр кытта сатаабат, уһуннук ылсан үлэлээбэт. Ынах сүөһү көрүүтэ чэпчэки үлэ буолбата кимиэхэ барытыгар өйдөнөр, онон киһи дьону баалаабат даҕаны. Бу маннык балаһыанньа республика бары улуустарыгар баар.
Үөһээ Бүлүү улууhугар 2009-2010 сылларга нэһилиэктэринэн биирдиилээн дьон олох алын таһымыгар төһө хапсарый диэн мониторинг оҥорбуппут. Барахов И.Н. Совнарком бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорон, обком сэкирэтээрэ Пестун Е.Г. кытта Дүпсүн улууһугар сылдьан ыал экономикатын үөрэтэн баран, ол кэмнээҕи ѳрѳспүүбүлүкэ бюджетын таҥарыгар туһаммыт ньыматыгар олоҕуран. Ити кэмнэргэ олох таһымын алын кирбиитэ 7 тыһыынча солкуобай этэ.
Холобур, Кырыкый нэһилиэгэр мониторинг түмүгэр 6 кэтэх хаһаайыстыбалаах ыал хапсыбыта, ол иһигэр ол кэмҥэ үлэлээбит нэһилиэк баһылыга бэйэтэ эмиэ кэтэх хаһаайыстыбалаах Семенов В.А., атын биэһэ кэтэх хаһаайыстыбалаах учууталлар, хочуолунай үлэһиттэрэ, бюджеттэн хамнастанар дьон буоланнар. Онтон олох тыа хаһаайыстыбатынан эрэ хамнас аахсар дьон ол кэмнээҕи олох алын кээмэйигэр хапсыбатахтара.
Мониторинг оҥорорбутугар дохуоттуур чааһыгар үүт субсидията, пенсия, оҕо пособиета киирбиттэрэ. Ороскуот өттүгэр ГСМ, уот төлөбүрэ, оҕо үөрэттэриитэ, саппаас чаас, от-мас уонна да атын хаһаайыстыбаҕа сыһыаннаах үлэлэр ороскуоттара киирбиттэрэ. Ону таһынан аһылык, таҥас атыылаһыытын ороскуоттара, нолуок төлөөһүнэ эмиэ киллэриллибиттэрэ.
Бу үлэлэри барытын нэһилиэк специалистара олохтоохтортон ыйытан, анал таблицаны толорбуттара, ол кэмнэргэ тыа хаһаайыстыбатын специалистарын штата көрүллэ илик этэ.
Мониторины онно ТХУ кылаабынай экономиһынан үлэлээбит Сидорова А.Ю. сүрүннээн оҥорбута.
Мониторинг бары нэһилиэктэргэ оҥоһуллубутун кэннэ, уопсай түмүгүн улуус дьаһалтатын баһылыга Поскачин В.С., ол кэмҥэ Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлинэн үлэлии олорор Борисов Е.А. киллэрэн көрдөрбүтүн Егор Афанасьевич Үөһээ Бүлүүлэр улахан үлэни үлэлээбиккит диэн ол кэмҥэ үлэлии олорор ТХМ миниистиригэр Дмитриев Р.Г. сорудах биэрбитэ. Хомойуох иһин, ол туолбатаҕа, ѳрѳспүүбүлүкэ таһымыгар оҥоһуллубатаҕа.
Ити кэмнэргэ Үөһээ Бүлүүлэр хас саастаах киһиэхэ төһө ынах сүөһү кыстаан турар таблицатын эмиэ оҥорбуппут. Онно ынах сүѳhү 45 %-на — 50 сааһын ааспыт дьоҥҥо, 40% — 50 диэри саастаах дьонҥо, 15% — 35 диэри саастаах дьонҥо баара улууска биллибитэ.
ТХМ бу даҕаны анаалыhы атын улуустарга тарҕатан оҥотторботоҕо.
Бу үлэни экономика, үлэ уонна социальнай сайдыы, тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэлэрэ ылсан оҥоруохтарын сөп этэ. Билигин эдэр дьон ынах сүөһү иитиитин салаатыгар ылсан үлэлиир буоллахтарына, чэпчэки кирэдьиит биэриититтэн саҕалаан, субсидия биэрэн бары өттүттэн өйүөххэ наада.
Үөһээ Бүлүү улууһугар Ороһу нэһилиэгэр 110 төбө сүөһүлээх 24 саастаах Айсен Тюляхов, Балаҕаннаах нэһилиэгэр 61 ынах сүөһүлээх 34 саастаах Петр Кардашевскай бааллар. Бу уолаттар хаһаайыстыбаларын ким даҕаны кыттыгаһа суох бэйэлэрэ көрөн олороллор. Ол үрдүнэн быйыл ороскуот бөҕө көрсөн, оттообут отторо ууга баран, Айсен Тюляхов Ньурба улууһуттан 200-тэн тахса тн оту, Петр Кардашевскай Хатастан, улуус атын нэһилиэктэриттэн 100 тн оту атыылаһардыы кэпсэтэн олороллор.
Ѳрѳспүүбүлүкэҕэ даҕаны 24 саастаах туораттан кыттыгаһа суох сүүстэн тахса сүөһүлээх хаhаайыстыбалаах Айсен Тюляхов курдук эдэр фермердэр аҕыйахтара буолуо.
Эдэр фермердэр биһиги тыа хаһаайыстыбабыт инникилэрэ, патриоттара буолалларынан, кинилэргэ ураты болҕомто, өйөбүл салалта бары таһымыттан баар буолуохтаах.
Биллиилээх судаарыстыбаннай, политическай диэйэтэл, Саха автономиятын төрүттэспит чулуу дьоммутуттан биир бастыҥнара, Саха АССР Совнаркомун бастакы бэрэссэдээтэлэ Исидор Никифорович Барахов "Дьиэ кэргэн экономиката" диэн үлэтин оҥорон, суоттаан таһааран, ѳрѳспүүбүлүкэ ол кэмнээҕи бюджетын бигэргэтэргэ туһаммыт методикатыгар олоҕуран, ааҕан-суоттаан, тыа хаһаайыстыбатын дириҥник үөрэтэн, олоххо киллэрэн туһанар кэммит тирээн кэллэ быһыылаах, 2023 сылга Исидор Никифорович Барахов 125 сааһын бэлиэтиирбитинэн сибээстээн.
Хаартыскаҕа эдэр фермер Айсен Тюляхов.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
