Общество

Былатыан Ойуунускай (Орджоникидзе болуоссата) –  улууканнаах киһибит, бөлүһүөк суруйааччыбыт, үөрэхтээх филолог, учуонай. судаарыстыбаннай диэйэтэл, саха сэбиэскэй литературатын төрүттээччи. 1893 сыл сэтинньи 11 күнүгэр Таатта улууһугар төрөөбүтэ.

Өксөкүлээх Өлөксөй (Доҕордоһуу болуоссата) – айар тыл аҕата, саха литературатын төрүттээччи, саха омук духуобунай лиидэрэ, бөлүһүөк. 1877 сыл кулун тутар 16 күнүгэр Таатта улууһугар Амма нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Ыраахтааҕы саҕана Өксөкүлээх үлэлэрэ кыайан бэчээттэммэтэхтэрэ. Сэбиэскэй былаас олохтоммутун эрэ кэннэ литературнай уонна научнай үлэлэрэ тахсан, киэҥ биһирэбили ылбыттара.

Суорун Омоллоон (Доҕордоһуу болуоссата) – саха норуодунай суруйааччыта, драматура, Социалистическай Үлэ дьоруойа, РСФСР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ,. 1906 сыллаахха балаҕан ыйын 14 күнүгэр Таатта улууһугар төрөөбүтэ.

Роман Дмитриев («Туймаада» стадион) – көҥүл тустуук. 1972 сыллааҕы Мюнхен Олимпийскай оонньууларын чөмпүйүөнэ, 1976 сыллааҕы Монреаль Олимпийскай оонньууларын үрүҥ көмүс призера, Аан дойду уонна Европа чөмпүйүөнэ, ССРС алта төгүллээх чөмпүйүөнэ.

Николай Тарскай («Туймаада» стадион иннигэр) – Саха Сиригэр спорт сайдыытыгар сүҥкэн үтүөлээх киһи,  сэбиэскэй спортсмен, тириэньэр, спорду тэрийээччи, көҕүлээччи. 2015 сыл алтынньы 22 күнүгэр Дьокуускайга баар «Туймаада» стадиоҥҥа Тарскай аата иҥэриллибитэ. 2016 сыл от ыйын 1 күнүгэр «Туймаада» стадион иннигэр Тарскай бүүһэ туруоруллубута.

Владимир Ленин (Ленин болуоссата) – бэлиитикэ уонна судаарыстыба  бөдөҥ диэйэтэлэ, бэйэтин кэмин сирдьитэ,  1917 сыллааҕы Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин сүрүн тэрийээччитэ уонна салайааччыта, Аан дойду устуоруйатыгар бастакы социалистическай судаарыстыбаны олохтообут сүдү киһи.

Исиидэр Бараахап (Бараахап болуоссата) – XX үйэ саҥатыгар Саха Сиринээҕи судаарыстыба, уопсастыба-бэлиитикэ диэйэтэлэ, гражданскай сэрии кыттылааҕа. Максим Аммосовы уонна Былатыан Ойуунускайы кытта Саха АССР тэриллиитигэр улахан кылааты киллэрбитэ.

Степан Аржаков (Кырдьаҕас куорат, Аржаков искибиэрэ) – Саха Сиринээҕи судаарыстыба, бэлиитикэ, хаһаайыстыба диэйэтэлэ. Саха Сиригэр Сэбиэскэй былаас олохтоноругар кыттыспыта, Саха Сирин аптаныамыйатын тэрийсибитэ.

Юрий Прокопьев (Прокопьев искибиэрэ) – баартыйа, судаарыстыба диэйэтэлэ, Сэбиэскэй Сойуус хомуньуус баартыйатын Саха уобалаһынааҕы кэмитиэтин бастакы сэкирэтээрэ. Үөһээ Горнай уокуругуттан иккис ыҥырыылаах Ил Түмэн дьокутаатынан талыллыбыта, 7 ыҥырыы устата САССР Үрдүкү Сэбиэтин дьокутаата этэ.

Иван Крафт (Крафт аатынан искибиэр) – Саха Сирин сайдыытыгар сүҥкэн кылааттаах ытыктабыллаах күбүрүнээтэрбит. Ыстаат дьайыылаах сүбэһитэ, Саха уобалаһын уонна Енисейскэй күбүөрүнэтин күбүрүнээтэрэ. Оҕо эрдэҕиттэн бүрээттэр ортолоругар олорон, тылларын уонна култуураларын үөрэппитэ.

Семен Дежнев уонна Абакайаада (Абакай да Сүчү) -- нуучча уонна саха үйэлээх доҕордоһуутун бэлиэтэ  буолбут пааматынньык. Киров уонна Поярков уулуссаларын быһа охсууларыгар турар. . Нуучча айанньыта, Хотугу, Илиҥҥи Сибиири уонна Хотугу Американы чинчийээччи, Дьокуускай атамаана, түүлээх эргиэмсигэ Семен Дежнев, 1641 сыллаахха Өнөкөй диэн Бороҕон улууһун тойонун кыыһын Абакай да Сүчүнү кэргэн ылбыта, онтон Халымаҕа айаҥҥа турунан баран, киниэхэ төннүбэтэҕэ.

Петр Бекетов (Күөх Хонуу кытыла) – Нерчинскэй, Өлүөхүмэ, Чита, Дьокуускай куораттары төрүттээччи. 1632 сыл муус устарыгар Бекетов 14 хаһаак көмөлөөх Өлүөнэ устун аллара барарга Енисей воеводатыттан Ж.В. Кондыревтан ыйаах ылбыта. 1632 сыллаахха алтынньы 5 күнүгэр Бекетов этэрээтэ Якутскай (Ленскэй) остуруогу тутан, Дьокуускай куораты олохтообута.

Николай Черскэй (Н.В. Черскэй аатынан Хайа дьыалатын хотугу институтун иннигэр) – сэбиэскэй учуонай, гаастаах, ньиэптээх сирдэри көрдүүр, чуҥнуур, хостуур үлэлэргэ исписэлиис. Социалистическай Үлэ Дьоруойа. 1905 сыл олунньу 2 күнүгэр Уссурийскай кыраай Ольга бухтатыгар төрөөбүтэ.

Михаил Алексеев (учуутал бульвара) – Саха Сирин педагога. ССРС норуодунай учуутала. Физиканы уонна математиканы дириҥэтэн үөрэтэр Саха Сиригэр маҥнайгы оскуоланы олохтообута, физика-математика үөрэҕин реформалаабыта, 1960-с сылларга профильнай үөрэтиини саҥардыбыта.

«Үйэлээх уот» мемориальнай комплекс (Тыыннарын толук уурбут охсуһааччылар болуоссаттара) – Ийэ дойду көҥүлүн, чиэһин туһугар туруулаһан өлбүт дьоруойдар тустарынан өйдөбүлү чиҥэтэн бэлиэтиир өрүү умайа турар уот. Бу пааматынньык 1918-23 сылларга Гражданскай сэриигэ охтубут буойуннары кэриэстиир суолталаах.

«Хомсомуол болуоссатыгар» Кыһыл Аармыйа саллааттарын дьүһүйэр ураты суолталаах пааматынньык турар. 2018 сылга Ленин хомсомуолун 100 сылыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин хомсомуоллара уонна ыччата Хомсомуоллар пааматынньыктарын иһигэр илдьит суруйан хаалларбыттара. Бу илдьити 2068 сылга, «Ленин хомсомуолун» 150 сылыгар, хостоон ааҕыахтаахтар.

«Кыайыы» мемориальнай комплекс (Кыайыы болуоссата) – Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар өлбүт Саха Сирин буойуннарыгар анаммыт Дьокуускайдааҕы мемориальнай комплекс. Сүрүн пааматынньыгынан атынан көтүтэн иһэр саха бухатыыра буолар.