Общество

Итинник диэн ыйытыыттан Үөһээ Бүлүү улууһун саха тылын учуутала Бурхалей Макаров санаатын этэн саҕалаата:

-- Биһигини сирдиир, салайар хорсун киһилээхпит эбит диэн эрэх-турах саныырбытыгар үчүгэй. Ол гынан баран, мэтээл иккис өрүттээх. Уйбаан Самаайап курдук киһи иитиллэн тахсыахтаах. Онон Кэнгириэс хайаан даҕаны манна болҕомтону ууруохтаах: эдэр дьону буламмыт, Уйбаан Уйбаанабыска туттаран кэбиһиэхтээхпит. Кини балары батыһыннартыы сылдьан, сатабылын, үөрүйэҕин иҥэриэхтээх. Мин 3 сыллаах үлэни кэтээн көрдөхпүнэ, Кэнгириэс иһигэр сүрдээх көхтөөх ыччаттар бөҕө бааллар. Оннук дьону көрөммүт, булгуччу иитэн таһаарыахтаахпыт.

Кэнгириэс үлэтин нэһилиэктэргэ, улуустарга тэрийии туһунан маннык санаалаахпын: аһара ыксаамыахха баара. Нэһилиэктэргэ тэрийиини бу 3 сылга тохтотуохха, улууһунан бүтүөххэ баар этэ. Ол оннугар улуус иһигэр үчүгэйдик үлэлиир салаа тэрийиэхтээхпит. Ол улууска тэриллибит салаа туох баар нэһилиэктэртэн үлэлиир кыахтаах, көхтөөх дьону бэйэтин тула түмүөхтээх. Ол аата 3 сыл устатын тухары нэһилиэкпитигэр үлэлиир дьону бэлэмниэхтээхпит. Оттон эрдэ тэрийэ сатаатахпытына – кыаллыа суоҕа. Тоҕо диэтэххэ, нэһилиэнньэ Саха кэнгириэһин үчүгэйдик билиммэккэ, ылыммакка олорор. Онон салаалары тэрийиини улуустартан саҕалыахха.

Өссө биир кыһалҕабыт – тылбыт иэдэйбит эбит. Тылы хайаан даҕаны болҕомтоҕо ылыахха. Улуус аатыттан маннык диэн этиилэрдээхпин:

 1. Улууспут иһигэр баар нэһилиэктэр, эбэлэр ааттарын барытын сахатытарга. Сурукпут-бичикпит икки судаарыстыбаннай тылынан сурулларын ситиһиэххэ. Ил Түмэн дьокутаата Ойуур Байбал бу боппуруоһу киһи кыайыан сөп диэн этэр;

2. Тэрилтэлэр ааттара сахалыы уонна нууччалыы сурулларын булгуччу киллэриэхтээхпит;

3. Биллэр киинэлэри, мультиктары сахалыы тылбаастаан көрүөххэ уонна саҥардыахха.

Үөһээ Бүлүү улууһугар Ийэ тыл сыла иккистээн биллэрилиннэ. Аан бастаан 2012 сыллаахха Ийэ тыл сыла биллэриллэн турар. Онно туох баар докумуону сахалыы суруйабыт диэн буолбута. Аны быйылгы сылбытын Ийэ тыл сылынан биллэрдилэр. Онон ити чэрчитинэн туох эрэ хамсааһын тахсыахтаах.

Аны бу Кэнгириэспитигэр “арендабыт болдьохтоох” диэн тыл этээччилэри бириэмэнэн хааччахтаан тураллар. Ити харчыттан тахсар. Кэнгириэс бэйэтэ харчылаах буолуохтаах. Ол иһин булгуччулаах усунуос диэни киллэриэххэ баара. Холобура, 300 дэлэгээти ыҥырдыбыт дии, олортон хас биирдиитэ 1000 солкуобайы биэрдин ээ. 300 тыһыынча солкуобай баара буоллар, дьону тохтоппокко саҥардыа, мунньахтыа, санаабытын атастаһыа этибит. Манна үп хамыыһыйата үлэлиэхтээх.