Общество

Маастар-кылаастар 

 Доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолору чөлүгүэр түһэрэр өрөспүүбүлүкэтээҕи киин Марфа уонна Сергей Расторгуевтар ааттарынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай цииркэтин кытары сылын ахсын ыытар «Үтүөнү ай!» диэн аһымал аахсыйата буолан ааста. Үтүө үгэсккэ кубулуйбут тэрээһин доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолор дьон-сэргэ ортотугар сылдьа үөрэнэллэригэр, кинилэр туох кыһалҕалаахтарын өссө дириҥэтэн үөрэтэргэ, эбии көмөнү тэрийиигэ болҕомтоны тардыы быһыытынан ыытыллар.

Анаммыт чааска 100-тэн тахса оҕо цииркэ уораҕайыгар тоҕуорустулар. Кырачааннары киирии аантан ойуулуктар дьоруойдара үөрэ-көтө, мичээрдии көрүстүлэр.

Оҕолор араас маастар-кылаастарга дьарыктаннылар. Туһалаах үөрэхтэри чөлүгүэр түһэрэр киин исписэлиистэрэ уонна «Харысхал» пуонда, «Ураты оҕо» түмсүү, Дьиэ кэргэҥҥэ иитиигэ көмөлөһөр өрөспүүбүлүкэтээҕи киин, коррекционнай оскуола уһуйааччылара ыыттылар.

Оҕолор бэйэлэрэ илиилэринэн тутан-хабан, өҥүн-дьүһүнүн наардаан, үөрэ-көтө Саҥа дьыллааҕы аккырыыккалары, харыйа оонньуурдарын, карнавал мааскаларын, о.д.а. оҥордулар, туойтан, быластылыынынан сыбаан, эбру ньыматынан уруһуйдаан, мыыла оҥорон, талааннарын арыйдылар. Маны тэҥэ, логопедтар, психологтар, эмтиир физкултуура уһуйааччылара оонньуу ньыматынан дьарыктары ыыттылар.

Төрөппүттэр психологтар, логопедтар, дефектологтар, быраастар сүбэлэрин иһиттилэр, Үлэ министиэристибэтин, социальнай управление, Биэнсийэ пуондатын, о.д.а. социальнай тэрилтэлэр исписэлиистэрин сүбэлэрин-амаларын иһиттилэр.

Чөлүгэр түһэрэр киин дириэктэрэ Зинаида Максимова кэпсииринэн, тэрээһин киин тэриллиэҕиттэн ыытыллар, дьон биһирэбилин ылбыт, оҕолорго күүтүүлээх бырааһынньык буолар: 

-- Бу тэрээһиммитин Чөлүгэр түһэрэр киин арыллыаҕыттан, 2018 сылтан ыытабыт. Сыллата элбэх киһи сылдьар. Ааспыт сылларга 800 миэстэлээх көрөөччүлэр саалалара толору буолара. Быйыл даҕаны көрөөччү, кыттааччы ахсаана баһаам.

Арай, пандемия кэмигэр бары дьиэбитигэр олорон хаалбыппыт, үлэ тэйиччиттэн ньымаҕа көспүтэ. Ол курдук, төрөппүттэр кэмитиэттэрин кытары аһаҕас кэпсэтии кэмпэриэнсийэ онлайн киэбинэн ыытыллыбыта. Биир чааска диэн былааннаммыт онлайн тэрээһиммит биэс чаас устатыгар буолбута.

Быйылгы тэрээһиммитигэр социальнай партнердарбыт кыттыыны ылаллар, араас маастар-кылаастары ыыталлар.

Кииммит элбэх бэбэчиитэллээх. Олортон биирдэстэрэ Саха цииркэтэ буолар. Дириэктэр Сергей Васильевич Расторгуев биһиги көҕүлээһиммитин күүскэ өйүүр, сылын ахсын буор-босхо биир күн цииркэ дьиэтин уларсар, артыыстар нүөмэрдэрэ оҕолору үөрдэллэр. Бу улахан өйөбүл буолар. Куорат килбэйэр киинигэр турар уораҕайга доруобуйаларыгар хааччахтаах, эбэтэр инбэлиит эрэ оҕолору буолбакка,  барыларын ыҥырабыт.

Дьон үтүө үгэстээх тэрээһини билэллэр, ылыналлар, оҕолорун аҕалан сынньаталлар, үөрэтэллэр, бэйэлэрин билиилэрин хаҥаталлар. Оонньуу көмөтүнэн оҕо талаанын, дьоҕурун арыйар, сайыннарар кыаҕы, наадалаах билиилэри ылаллар, социальнай эйгэ исписэлиистэрэ миэстэтигэр консультация, сүбэ-ама оҥороллор.

Остуоруйа дойдутугар айан

Дьоро күн иккис чааһыгар «Доҕоторбут эйгэлэригэр» диэн кэнсиэр тэрилиннэ. Киин үлэһиттэрэ, цииркэ, судаарыстыбаннай филармония, эстрада артыыстара кытыннылар.

Кэнсиэр саҕаланыытыгар Чөлүгэр түһэрэр киин дириэктэрэ Зинаида Максимова, үлэ уонна социальнай сайдыы миниистирин солбуйааччы Иннокентий Коротких, цииркэ дириэктэрэ Сергей Расторгуев оҕолорго уонна төрөппүттэргэ истиҥ, сылаас тылларын анаатылар.

Иннокентий Коротких эҕэрдэ тылыгар инбэлииттэр дэкээдэлэрин чэрчитинэн ыытыллар тэрээһин ураты улахан суолталааҕын, бу көннөрү көрсүһүү буолбакка, дьон сүрэхтэрин сылааһын, көмөҕө наадыйар оҕолор тустарыгар кыаҕы түмэр күн буоларын эттэ:

-- Өйөбүлгэ уонна болҕомтоҕо наадыйар оҕолор тустарыгар биһиги бары кыахпытын түмэр күммүт буолар. Хас биирдии оҕо хатыламмат личность, кыаҕынан, талаанынан толору. Ол эрээри, сорох оҕолор ол кыахтарын доруобуйаларын туругунан толору арыйар кыахтара суох. Онуоха биһиги кинилэргэ күүс-көмө, тирэх буолуох тустаахпыт, -- диэтэ уонна цииркэ дириэктэрэ Сергей Расторгуевка Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Георгий Степанов аатыттан махтал суругу туттарда.

Кэнсиэр остуоруйа алыптаах дойдутугар угуйда. Аня кыыс баҕа санаалары толорор сибэккилээх бырааһынньык кэнсиэрин ситимнээтэ. Сүрүн оруолу педагог-психолог Анна Кулачикова толордо. Оттон кини эбэтин, сүбэлээччитин-амалааччытын оруолун педагог-психолог Альбина Максимова толордо.

Аня кыыс кэнсиэр устата мустубуттарга доруобуйаны, үөрүүнү-көтүүнү, дьолу баҕарда. Бырааһынньык кэнсиэрин педагог-психологтар  Мария Ачикасова уонна Денис Дьячковскай иилээтилэр-саҕалаатылар.  Оҕолорго араас оонньуулары ыыттылар, ол иһигэр оҕолор Аня кыыска сүбэлэри биэрдилэр, бары бииргэ ырыа ыллаатылар, үөрэ-көтө Аняҕа баҕа санаалара туоларыгар көмө буоллулар.

Цииркэ артыыстарын нүөмэрдэрин оҕолор тыыммакка да олорон көрдүлэр. Ростик уонна Димбас клоуннартан күллүлэр-үөрдүлэр, салгын гимнастара Анастасия Соловьева уонна Василий Федоров көрөөччүлэр биһирэбиллэрин ыллылар. Дрессировщик Мария Жиркова иитэр ыттарын кытары көрдөөх  нүөмэри көрдөрдүлэр. «Ырыа кынат», «Дьол тыына», «Сандал» ансаамбыллар, «Харысхал» пуонда инклюзивнай хуора, ырыаһыттар Аман Анхаров, Леонид Анциферов, Василий Новоприезжай, төрөппүттэр ааттарыттан Сахая Барабанова ырыаларын, үҥкүүлэрин бэлэхтээтилэр. Кэнсиэр киин исписэлиистэрин  уонна иитиллээччилэрин чаҕылхай флеш-мобтарынан түмүктэннэ. Психолог-педагог Мария Ачикасова киин гиимнин өрө көтөҕүүлээхтик толордо.

Төрөппүттэртэн махтал тыллар

Мустубут төрөппүттэр, оҕолор бары олус астынан, дуоһуйан тарҕастылар. Ол курдук, төрөппүт Мария Андреевна тэрээһиҥҥэ маҥнайгытын сылдьыбыт. Санаатын маннык үллэстэр:

-- Кыыһым Элис диэн, алта саастах. Сэргэлээххэ турар чөлүгэр түһэрэр кииҥҥэ иккитэ чэбдигирии бырагыраамматын ааспыппыт. Онтон маннык бэртээхэй аралдьытар тэрээһиҥҥэ бастакыбытын сырыттыбыт. Кыыһым олус астынан туран мыыла уонна Саҥа дьыллааҕы аккырыыкканы  оҥордо. Бэйэм невролог быраастан миэстэтигэр сүбэ ыллым. Ийэлэр бары биир кыһалҕаҕа сылдьар буоламмыт, этэргэ дылы, тыл аҥарыттан өйдөһөн, уопсай тиэмэни була охсон, элбэҕи кэпсэттибит, санаа үллэһиннибит.

Өссө даҕаны сылдьыахпыт, элбэҕи билиэхпит диэн бигэ эрэллээхпин. Ыытааччыларга, тэрийээччилэргэ барҕа махтал тылларбын тиэрдэбин

Соҕотох буолуон ким да баҕарбат, онон биһиги, маннык ураты оҕолордоох төрөппүттэр, хас биирдиибит биир санаалаах дьону кытта чугасыһар суоллары көрдүүбүт. Маныаха уопсай сыаллар-соруктар уонна олох сыаннастара көмөлөһөллөр. Түмсүү сүрүн тирэҕин буллахха, киһи барыта мэһэйдэри туоруур кыахтанар.  Биир сыал-сорук тула түмсүүлээх, бэйэ-бэйэҕэ өйөбүллээх буоларга маннык тэрээһиннэр күүс-көмө буолаллар.

Галина МАТВЕЕВА

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ