Спорт

Арассыыйа куубагын иһин дойду бу сыллаах биир бөдөҥ күрэхтииһитин ымпыктарын-чымпыктарын туһунан СӨ уонна Арассыыйа үтүөлээх тириэньэрэ, өрөспүүбүлүкэ боксаҕа сүүмэрдэммит хамаандатын бэлэмнээһиҥҥэ киинин старшай тириэньэрэ, РФ Физическэй култууратын үтүөлээх үлэһитэ А.И.Пахомов кэпсиэҕэ.

- 10 ыйааһыҥҥа 250 боксер кыттыаҕа, - диир Артур Иннокентьевич. – Ыйааһыннар уруккуларынан, уларыйыы суох: 49 киилэ, 52, 57, 60,64, 69, 75, 81, 91 киилэҕэ диэри уонна 91 киилэттэн үөһэ ыйааһыннаахтар киирсиэхтэрэ. 120 киилэттэн үөһэ ыйааһыннаах боксер күрэхтэһиигэ киллэриллибэт. Арассыыйаҕа боксаҕа үгэс курдук күүстээхтэринэн Киин бэдэрээлинэй уокурук, Урааллааҕы, Приволжскайдааҕы, Соҕурууҥҥу, Сибиирдээҕи, Хотугу Кавказтааҕы бэдэрээлинэй уокуруктар, Москуба уонна Саан Бөтөрбүүр хамаандалара ааҕыллаллар.

Быйылгы Куубак урукку сыллартан уратыта, Арассыыйа чөмпүйүөннэрэ уонна 2-с призердэрэ булгуччу кытталлар. Аан бастакытын спортсменнарга бириистээх пуонда олохтонно. Бастаабыт хамаанда 7 мөл. солк. иккис миэстэлээх – 5 мөл солк. уонна үһүс миэстэ иһин 3 мөл. солк. бириистэринэн наҕараадаланыахтара.

Саха боксердара 5 эрэгийиэн хамаандаларыгар киирэн сылдьаллар. 52 киилэҕэ спорт маастара Николай Григорьев уонна 57 киилэҕэ спорт маастара Михаил Варламов иккиэн Дальнай Востоктааҕы бэдэрээлинэй уокурук чөмпүйүөннэрэ, бу уокурук хамаандатыттан кыттыахтара. Москуба куорат икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, 49 киилэҕэ киирсэр Борис Сидоров киин куорат хамаандатыттан күрэхтэһиэҕэ. 75 киилэ ыйааһыннаахтарга эдэр кэскиллээх боксерунан ааҕыллар Назар Андреев эмиэ Москуба хамаандатыттан кыттыаҕа. Соҕурууҥҥу бэдэрээлинэй уокурук хамаандатыгар 49 киилэҕэ спорт маастара Михаил Прокопьев баар. Кэлин тиһэххэ Новосибирскайтан иһитиннэрии кэллэ: 52 киилэҕэ Артур Ложников Сибиирдээҕи бэдэрээлинэй уокурук хамаандатыттан күрэхтэһэр буолбутун туһунан.

Арассыыйа боксаҕа сүүмэрдэммит хамаандатын кылаабынай тириэньэрэ Виктор Фархудтинов тус сүбэтинэн, Василий Егоров 52 киилэҕэ Киин бэдэрээлинэй уокуруктан рингэҕэ тахсыаҕа.

Владимир Павлов, өрөспүүбүлүкэ үтүөлээх тириэньэрэ, улахан дьоҥҥо сүүмэрдэммит хамаанда оробуочай тириэньэрэ: «Куубак күрэхтэһиитигэр, холобур, эн тус бэйэҥ төһө да аҥаардастыы кыайыы көтөллөнөн испитиҥ иһин, хамаандаҥ кыайтардаҕына, бииргэ туораһаргар тиийэҕин. Уолаттарбытыгар эрэнэбит диэхтээхпит. Бэлэмнэрэ үчүгэй, киирсиэхтэрэ».

Владимир Иванович үлэһитинэн дьиҥнээх «көлүүр ата» буолар. Быйыл сайын дьонун эрчийэн, «Манньыаттаах» спортивнай баазаҕа сайылаата. Балаҕан ыйын 2 күнүнээҕи туругунан, Борис Сидоров бэйэтин актыыбыгар 2 кыайыыны суруммут, бүгүн үсүһүн рингэҕэ тахсар. Борис Москуба хамаандатыгар 49 киилэҕэ соҕотох буолан, солбуһар киһитэ суох. Этэҥҥэ буоллаҕына, рингэҕэ муҥутуур элбэхтик тахсан хаалыан да сөп. Михаил Варламов, Назар Андреев биирдии кыайыылаахтар. Василий Егоров Кырыым боксера, эдэрдэргэ Арассыыйа чөмпүйүөнэ Закировы эрэллээхтик кыайбыта биһигини үөрдэр. Этиллибитин курдук, бу хамаанданан бастыыр иһин күрэхтэһии. Күрэхтэһии саалаҕа көрөөччүтэ суох бара турар. Олохтоох тэлэбиидэнньэ быһа биэриини ыытар.

-  Василий Егоров Арассыыйаҕа ыйааһыныгар 2-с нүөмэр, - диир уол тириэньэрэ Артур Пахомов, - 1-кы нүөмэринэн Дагестан боксера Расул Салиев сылдьар. Салиев – Арассыыйа бүгүҥҥү чөмпүйүөнэ, онон бу өттүнэн кини сүүйүүлээх. Сааһынан Васяттан икки сыл балыс, улахан араастаһыыта суох саас диэххэ сөп.

Олунньу ыйга Хельсинкигэ ыытыллыбыт  «А» кылаастаах АИБА күрэхтэһиитигэр киирсэр норуоттар икки ардыларынааҕы турнирга кыттан, үстэ кыайан чөмпүйүөнээбитэ. Манан Василий  52 киилэҕэ сөптөөхтүк дьарыктана сылдьарын тириэньэрдэргэ дакаастаабыта. Сэтинньи бүтүүтэ – ахсынньы саҥатыгар Москубаҕа Арассыыйа чөмпүйэнээтэ ыытыллыаҕа. Бу биһиэхэ ураты эппиэтинэстээх чөмпүйэнээт буолуоҕа. 2021 сыл олунньутугар Арассыыйаҕа Аан дойду куубага  ыытыллар. Аан дойду куубагын чөмпүйэнээтэ Алын Новгород, Челябинскай, Кемерово, Уркуускай, о.д.а.куораттарынан тэриллэн ыытыллыаҕа. Манна кыттыахпыт. Эмиэ 2021 сылга Югославияҕа Аан дойду чөмпүйэнээтэ ыытыллыахтаах. Онно бэлэмнэниэн наада.

Хоруона вируһунан сибээстээн, Василийы Дьокуускайга аҕалбакка сылдьабыт. Наар Москубаҕа баар. Убайым, Борокуоппай, кэпсээмминэн астыммакка олороргун өтө көрөбүн. Дагестан уола Салиев Васяны түргэнигэр, күүһүгэр, кыайыыга дьулууругар баһыйар. Бу спортсмеҥҥа, биллэн турар, уһулуччу наадалаах уонна сүүйүүлээх хаачыстыбалар буолаллар. Вася уһун сыыйыллаҕас быччыҥнардаах, саха киһитин айылҕатынан уһун тыыннаах. Салиев күүс быччыҥнардаах, эмискэ күүстээх охсууларынан тоҕута түһүтэлиир истииллээх байыас. Дагестанец ыйааһынын түһэрэр, манна  күлүүс булуохха наада.

Спорт – үрдүк таһымҥа – бу тэҥнээхтэр иэл-тиэл хатыһыылара буолар. Үрдүк кылаастаах спортсменнар бэлэмнэринэн, эрчиллиилэринэн, онно ылар ноҕоруускаларынан, айылҕаларын дааннайдарынан, кыайыыга дьулуурдарынан бары кэриэтэ тэҥ таһымнаах дьон буолар. Маныаха арай түргэн өй сабыдыала күүстээх сүүйүүлээх буолуон сөп.

Мин санаабар, биһиги, сахалар, ханнык да сэрииһит омук буолбатахпыт. Ууну-уоту ортотунан барчалаабаппыт. Спорка, чуолаан биир бииргэ киирсии көрүҥнэригэр адьас адьырҕа буолуохха наада. Георгий Балакшин рингэҕэ киирдэҕинэ, адьырҕатын хаана уһуктара, ол хаачыстыбата киниэхэ элбэхтэ туһалаабыта. Вася Егоров айылҕатынан бэрт намыын, бэрт бэрээдэк киһи. Ардыгар, «арыый да күлүгээн эбитиҥ буоллар» диэн испэр абаран ылабын ээ.

Боксердар бары кэмнэргэ интеллектуалларга уонна панчердарга (сууһарыылаах охсуулаах нокаутердарга) арахсаллар этэ. Бары хамсаныыларын, охсууларын матымаатыка уонна шахмат таһымнарынан ааҕан, суоттаан-учуоттаан туттар уонна туһанар боксердар өрүүтүн баар буолаллар. Өй кыайыыта ол оннук «бойдарга» көстөрө, киһиэхэ улахан дуоһуйууну биэрэр. Оттон натуральнай панчер – бу эмиэ уһулуччулаах боксер. Кини хаһан баҕарар, хайдах баҕарар турукка сылдьан, хайа баҕарар илиитинэн «туттаран кэбиһиэн», ол эбэтэр утарылаһааччытын «аут» ыытыан сөп.

Артур Иннокентьевич сааһыра быһыытыйан, эр киһи киэбинэн, бөлүһүөктүү өйө киирэн эрэр эбит дии санаатым. Олоҕун бүттүүнүн спорка, чуолаан боксаҕа анаан сылдьар киһи, билбитэ-көрбүтэ манан ахан буолуо дуо. Өссө төгүл түллэн, уолгунаан норуоккутун дьоллооторгут, үөрүүтэ-көтүүтэ төһө-хачча буолуох этэй?!