Сэргээ

  Саха сирин суолугар олус табыгастаах, тыа сирин дьонун абырыыр УАЗ массыыналар күрэхтэһиилэригэр Тааттаттан, Чурапчыттан, Мэҥэ Хаҥаластан, Уус Алдантан, Намтан барыта 47 тимир көлө кэлэн кытынна. Итинтэн инжектордаахтарга – 25 массыына, көрбүрээтэрдээхтэргэ -- 22.

Бу “Кубок Дэбдиргэ” күрэхтэһиини “Дэбдиргэ” автокулууп суоппардара Петр Петрович Аргунов салалтатынан тэрийэн ыыттылар. Петр Аргунов бэйэтэ “Хаар айан” хас да төгүллээх кыайыылааҕа, кыттааччыта. Былырыын Дэбдиргэҕэ бастакыларын холонон ыыппыттара. Быйыл иккистэрин тэрийдилэр.

         --Тиэхиньикэ бөҕө кэллэ. Петр Аргунов этэринэн, дьиҥэр, 58 сайаапка киирбит. Ону кэлэн иһэн, 3 массыына мунан-тэнэн, сорохтор алдьанан, 47-тэ стартаата. Килэркэй мууска спринтерскэйгэ 2-лии массыына түстэ. Уруулу ким хайдах тутара, сатабыла манна көһүннэ. Халдьаайылаах сири тахсыыга, былаах турар 400 миэтэрэ курдук сирин эргийэн кэлиигэ 3-түү буолан бардылар. Киэҥ эбэбит ортотунан тоҥуу хаары хайытан, 700 миэтэрэни сүүртүлэр. Ким массыыната кыахтааҕа, улахан кыамталааҕа, дьэ, манна көһүннэ.  Халыҥ хаарга 75-кэ гаастыыллар. Биһиги оҥоһуулаах суолга 60-нунан бардахпытына, харахпытыттан уу-хаар тахса сыыһааччы. Онон уолаттар массыынаны үчүгэйдик оҥостоллор эбит. Уруулу бэркэ туталлар. Эбэни иккитэ эргийдилэр, 4 килэмиэтири.  

Наһаа элбэх тиэхиньикэ кэлэн, олохтоохтор үөрдүбүт. Өрөспүүбүлүкэ бары ааттаахтара муһуннулар. Таһымнара биллэ үрдүк. Биһиги уолаттарбыт ону көрөн, эһиил өссө оҥосторго соруннулар. Петр Аргунов салалтатынан автокулууппут бэркэ тэрийдэ. Регистрацияҕа Бүөккэ кытаанахтык эппитэ: “Экипажтан биир эмэ киһи арыгы сыттаах буолла да, оонньууттан туоруугут”, -- диэн. Онон олох чөл спорт буолла. Аны: “Мээнэ чолоһуппаккыт, төттөрү-таары сүүрдүбэккит. Бүттүгүт да парковкаҕа туран иһэҕит”, -- диэн ирдэбилин муос-таас курдук туруорбута. Ол иһин барыта бэрээдэк, туох да киһи тутуһара суох.

Ньалаҕаайы киэҥ эбэтигэр 100-чэкэ массыына тоҕо анньан кэлэн, элбэх киһи көрбүтэ-иситибитэ – көрөргө астык! Хорчуопка бөҕө тэрилиннэ, сылаас ас-үөл күнү быһа дэлэччи баара. Биир атыыһыт 100 шашлыгы аҕалбыта начаас бүтэн: “Аҕыйаҕы аҕалан кэбиспиппин”, -- диэн кыһыйа сылдьара. Тыа дьоно атыылаан, харчы өлөрбүтэ хайҕаллаах.

Былырыын Ньурбаҕа 13 массыына тиийбитэ дииллэр. Манна 47 кэлэн, сүргэбит көтөҕүлүннэ. Бириистэрэ да бэртээхэй –  4 лебедка, 20-лии, 10-нуу, 3-түү тыһыынча суумалах сэртипикээттэр, чөмпүйүөн лиэнтэтэ, мэтээл бөҕө. Усулуобуйатын да бэркэ оҥорбуттар — хаарын астаран, парковка эҥин оҥорон. ГАИ тэрээһин тухары көрө-истэ сырытта. Барыта ирдэбилинэн буолан, туох да сэмэтэ-сэрэтиитэ суох, санаа хоту ааста. Улуустааҕы спорт кэмитиэтиттэн, улуус дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ В.А. Охотин кэлэн эҕэрдэлээтилэр, -- астына-дуоһуйа кэпсиир Э.К. Пекарскай аатынан Игидэй орто оскуолатыгар уһун кэмҥэ хайыһар тренеринэн, эбии үөрэхтээһин педагогунан үлэлээбит Софрон Егорович Оросин.

--Бу мин эрэ тэрийбит күрэҕим буолбатах. “Дэбдиргэ” автокулууп уолаттара бары көҕүлээн, нэһилиэк барыта турунан буолла. “Кубок Дэбдиргэ” чиэһинэйдик, балыыра, айдаана суох этэҥҥэ ааста. Көрөөччүлэр уонна кыттааччылар элбэхтэриттэн тэрийээччилэр үөрдүбүт. Кыттааччылар бары күрэхтэһииттэн астыннылар – ол буоллаҕа саамай улахан ситиһиибит.  Күрэс аата күрэс. Хотторбуттар хомойботтор, массыыналарын өссө үчүгэйдик оҥостон, эһиил бастыырга сыал-сорук туруоруннулар. Кыайбыттарга эҕэрдэ бастыҥын аныыбыт.

Биллэн турар, итиччэлээх куоталаһыыга массыына кээһэнэрэ ханна барыай? Аҕыйах УАЗ моһуогуран ылбыта. Ону түүннэри оҥорон, саппаас чаас эҥин булан, дойдуларыгар атаардыбыт. Бүгүн “Дэбдиргэ” автокулууп уолаттара Ньалаҕаайы алааспытын хомуйа, бөхпүтүн-сахпытын умата, күргүөмүнэн субуотунньуктуу сылдьабыт. Эбэбитигэр, сирбитигэр-уоппутугар махтанабыт. Максимовтар дьиэ кргэн бортобуой массыыналарын уларсан, малбытын-бөхпүтүн онон тиэйэ сылдьарбытыгар махтанабыт.

Өссө махтаныахпытын баҕарабыт Игидэй нэһилиэгин баһылыга Егор Алексеевич Марковка, А.Ф.Бояров аатынан Норуот айымньытын дьиэтигэр (сал. О.М. Жиркова), М.И. Ермолаеваҕа,  М.Р. Ермолаевка, С.Е. Оросиҥҥа,  В.В. Лопатиҥҥа, хорчуопка тэрийбит Габышевтар дьиэ кэргэттэригэр, О.З.  Гоголеваҕа, Н.Алексееваҕа.

Спонсора суох маннык тэрээһиннэр билиҥҥи үйэҕэ ыытыллыбаттар. Онон үбүнэн-харчынан, бирииһинэн өйөөбүт дьоммутугар --  олохтоох дьаһалтаҕа, “Уйгу” маҕаһыын хаһаайката Ванда Никифороваҕа, Ытык Күөл “Маарыкчаан”  маҕаһыыныгар (Ефремова Е.Д.), Луковцев “Запчасти” маҕаһыыныгар, Амма Эмис баһылыгар, бэйэбит уолбутугар Прокопий Бубякиҥҥа, Бөтүрүөптэр “Сандал” маҕаһыыннарыгар, Намҥа олорор Иван Бурмистровка, “Таатта” автокулуупка, Уус Алдан, Нам бэрэстэбиитэллэрэ судьуйалыырга кыттыбыттарын иһин, -- диэн махталын биллэрэр Петр Аргунов. 

Инжектордарга түмүк:

Муҥутуур чөмпүйүөн -- "Мустанг" экипаж (Чурапчы). Пилот - Пестряков Илья, штурман --  Назаров Афанасий;

II миэстэ --  "Сайсаар"( Чурапчы). Пилот - Местников Андрей, штурман - Кириллин Егор;

III миэстэ -"Гроза" (МэҥэХаҥалас). Пилот -- Григорьев Альберт Юрьевич, штурман- Дьячковский Александр Прокопьевич.

Көрбүрээтэрдээхтэргэ түмүк:

 Муҥутуур кыайыылаах -- "Маруся" (Чурапчы). Пилот -- Варламов Иван, штурман --  Шидрин Ким.

II миэстэ --  "К2" (Нам). Пилот -- Игнатьев Семен, штурман- Никонов Алексей.

III м - "Мохсоҕол" (Таатта, Игидэй). Пилот - Никифоров Гаврил, шгтурман -- Потапов Евгений.

Бу матырыйаалы суруйарга көмөлөспүт оскуола бибилэтиэкэригэр Гизелла Софроновна Поповаҕа sakhaparlament.ru махтанар.