Максим Николаевич 1933 сыл кулун тутар 15 күнүгэр Чурапчы улууһун Соловьев нэһилиэгин Мырылатыгар холкуостаах ыалга төрөөбүтэ. Оскуолаҕа 1941 сыллаахха киирбитэ, Мындаҕаайы сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэн, 1949 сыллаахха “Аптаныамыйа 10 сыла” холкуос чилиэнэ буолбута. 1954 сыллаахха Чурапчы педучилищетын бүтэрэн, Аллараа Халыма оройуонун Андрюшкино бөһүөлэгэр ананан учууталлыы тиийбитэ. Онно икки сыл үлэлээн баран, дойдутугар төннөн кэлэн, холкуоска түүлээхчиттии сырыттаҕына, Дмитрий Петрович Коркин ыҥыртаран ылан, тустуу эйгэтигэр киллэрбитэ.
Саха биир кэскиллээх тустууга 1958 сыллаахха СГУ тыа хаһаайыстыбатыгар факультетыгар бэтэринээр үөрэҕэр киирбитэ. Үөрэҕин 1963 сыллаахха бүтэрэн, Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Горькай аатынан холкуоһугар бэтэринээр бырааһынан үлэтин саҕалаабыта. Онтон түөрт ый буолаат, холкуос солбуйааччы бэрэссэдээтэлэ буолбута. 1965 сыллаахха, ыам ыйыгар Уус Алдан улууһун кылаабынай бэтэринээринэн анаммыта. 1967 сыллаахха Дьоруой Егоров аатынан холкуос бэрэссэдээтэлинэн талыллыбыта. Таһаарыылаахтык үлэлээн, үрдүк көрдөрүүлэри ситиһэн, “Бочуот знага” уордьанынан наҕараадаламмыта.
1972-1974 сылларга Хабаровскайга партийнай оскуолаҕа үөрэнэн, политолог, партийнай үлэһит идэтин ылбыта. 1974-1977 сыллардаахха Алексеевскай (оччолорго Таатта оройуона итинник ааттанара) оройуон сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн, 1977-1989 сыллардаахха хомуньуус партия Амма оройуонунааҕы кэмитиэтин бастакы сэкиритээринэн үлэлээбитэ. Салгыы Дьокуускайга киирэн, баартыйа обкомугар инструктордаабыта. 1991-1993 сылларга хомуньуус партия Чурапчы оройуонунааҕы кэмитиэтин бастакы сэкиритээринэн, оройуоннааҕы сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. 60 сааһыгар бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыта.
Максим Николаевич эдэр эрдэҕиттэн сири уонна ууну кытары үлэҕэ улахан болҕомтотун уурара. Ол курдук, М.Горькай аатынан холкуоска Тобуктуйа диэн өрүс арыытын талаҕын, дулҕатын ыраастаан ходуһаны кэҥэппитэ. Дьоруой Егоров аатынан холкуоска бэрэссэдээтэллиир сылларыгар 4000 гектар дулҕалаах сири астаран ходуһаҕа таһаартарбыта. Ол кэнниттэн дулҕаны астаран сири оҥостуу өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн киэҥник тэнийэн барбыта.
Ууну олохсутууга үлэтин ити сыллартан саҕалаабыта. Тандаҕа киһи иһэр, сүөһү ойбоннонор уута суоҕуттан нэһилиэнньэ эрэйдэнэрин тута бэлиэтээбитэ. Инньэ гынан, Кураанах алааска үс сыл устата носуоһунан уу куттаран, 50-ча гектардаах, үс миэтэрэ дириҥнээх күөлү оҥорторон, дьон-норуот махталын ылбыта. Күөлү нэһилиэнньэ «Максим күөлэ» диэн сүрэхтээбитэ. Ити кэнниттэн бэйэтин бырайыагынан халаан уутун хаайан, үлэлээбит оройуоннарыгар барыта 22 күөлү оҥорторбута: Уус Алдаҥҥа алта, Мэҥэ Хаҥаласка, Чурапчыга уонна Тааттаҕа биэстии, Аммаҕа биир күөлү.
Максим Николаевич сүөһү аһылыгын туруктаах базатын тэрийэргэ кырыс сири туһаҕа таһаарыы наадатын ким хайа иннинэ өйдөөбүтэ. Тааттаҕа үлэлии сылларыгар Даайа Амматын хочотун быраҕыллыбыт хордоҕойдорун туһаҕа таһаарыыга ылсыбыта. Бу хамсааһыны салҕаан, Амма оройуонугар үлэлии сылдьан, 1980 сыл муус устар 29 күнүгэр «Освоение долин р. Амга» диэн үс оройуону (Амманы, Чурапчыны, Тааттаны) хабар киэҥ бырагырааммалаах Бырабыыталыстыба уурааҕа тахсарын ситиспитэ. Ити уураахха тирэҕирэн, Аммаҕа биэс саҥа бөһүөлэк (Мээндиги, Сэргэ Бэс, Олом Күөл, Булуҥ, Лээги) тутуллубута. 12,5 тыһыынча гектар иэннээх бааһына сирэ таһаарыллан, бурдук өлгөм үүнүүтэ ылыллыбыта. Ол түмүгэр Амма оройуона 1980, 1981, 1982,1983, 1984 сыллардаахха ССКП Кэмитиэтин, ССРС Миниистирдэрин Сэбиэтин уонна Идэлээх Сойуустар Бүтүн Сойуустааҕы кэмитиэттэрин Кыһыл Знамятын хаһаайына буолбута. Максим Николаевич Үлэ Кыһыл Знамята уордьанынан наҕараадаламмыта. Бар дьонун итэҕэлин ылан, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин IX, X, XI ыҥырыыларыгар дьокутаатынан талыллыбыта, ол иһигэр ХI ыҥырыыга Үрдүкү Сэбиэт агропромышленнай комплекска хамыыһыйатыгар бэрэссэдээтэллээбитэ.
Максим Николаевич тыа сирин олоҕун-дьаһаҕын, тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга дууһатын ууран туран үлэлээбитэ. Ханнык да дуоһунаска сырыттар, дьоҥҥо-сэргэҕэ эйэҕэс сыһыаннаах, үлэ дьонун сыаналыыр, кинилэри өрө тутар идэлээх итиэннэ олохтоох усулуобуйаҕа сөп түбэһиннэрэн саҥа идеялары олоххо киллэрэр дьулуурдаах этэ. Ол да иһин, үлэтэ-хамнаһа үтүө түмүктэрдээх, ситиһиилэрдээх буолбута итиэннэ саамай сыаналааҕа, дьон-норуот махталын, дириҥ ытыктабылын ылбыта.
- 7
- 0
- 0
- 0
- 1
- 0