Уопсастыба

10 579 туонна от кэбиһилиннэ

Өлүөхүмэ улууһа (баһылык Николай Харбин) 15 300 туонна оту оттуур, 1 300 туонна сиилэһи угар, 1400 туонна сенаһы оҥорор былааннаах. Ааспыт кэккэ сылларга халаан уута уонна уһун, дохсун ардахтар мэһэйдээннэр, хаһаайыстыбалар ыраах учаастактарынан оттооннор уонна атын сиртэн атыылаһаннар, сүөһүлэрин-сылгыларын кыстаппыттара. «Айылҕа үчүгэй хараҕынан көрдө», -- диэн быйыл олохтоохтор үөрүүлэрэ улахан. Халаан этэҥҥэ ааспыт, хара уу улаханнык тахсыбатах итиэннэ окко киириэхтэн халлаан төрүт ардаабатах. Күһүн сир-уот «тот» тоҥмут буолан үгүс нэһилиэк ходуһаларыгар, чуолаан өрүс арыыларыгар уонна от үрэхтэр сүнньүлэригэр от үчүгэйдик үүммүт. Ол эрээри, Кыыллаах Арыы, Кээччи, Абаҕа, Малдьаҕар, I Ньөөрүктээйи уонна Өлүөхүмэ нэһилиэктэрин киэҥ сыһыыларыгар саас аһыҥа турбута бэлиэтэммит. «Россельхозкиин» федеральнай судаарыстыбаннай бүддьүөт тэрилтэтин Саха сиринээҕи салаатын исписэлиистэрэ сааһыары сайын нэһилиэктэринэн кэрийэн, 3 207 гектар ходуһа сирин чинчийэннэр, аһыҥа 2 870 гектарга тарҕаммытын быһаарбыттар.

Тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениета нэһилиэктэр дьаһалталарын чахчыларын түмэн оҥорбут барыллааһынынан, сиилэскэ уонна сенажка сорудах 100 %-а толоруллар кыахтаах, оттооһун былаана 80 % толоруллар, эбэтэр 12 186 туонна от оттонор туруктаах эбит.

– Улуус үрдүнэн күн бүгүн ходуһаларга 541 звено, ол иһигэр 70 толору мэхэньисээссийэлэх, 413 ситэтэ суох мэхэньисээссийэлээх, 25 көлөнөн оттуур, 33 илиинэн оттуур звено, 553 тыраахтар уонна 1 308 киһи оттуу сылдьар. 5 557 гектар ходуһа сирэ охсуллан, 10 579 туонна от кэбиһилиннэ. Ити былаан 69 %-а буолар, оттон бастыҥ көрдөрүүлээх Дьэлгэй, Троицкай нэһилиэктэрэ кыстыыр отторун 90 %-ын, Кыыллаах Арыы 100 %-ын хааччыннылар, – диир тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениетын сүрүн агронома Сардаана Никитина.

Аны саппааска оттуубут

Бас билии көрүҥүттэн тутулуга суох 800 ынах сүөһү, ол иһигэр 380 ыанар ынах уонна 900 сылгы баайдаах Кыыллаах Арыы нэһилиэгэ 2 099 туоннаны оттуур сорудахтаах. Оттооһун хаамыытын туһунан олохтоох дьаһалта баһылыгын солбуйааччы Дмитрий Чердонов маннык кэпсээтэ:

– Сааскы халаан уута ходуһалары үчүгэйдик нүөлсүтэн ааспыта, онон быйыл үүнүү үчүгэй, 2 247 туоннаны оттооммут, былааммытын аһары толорон, үөрэн-көтөн олоробут. Билигин чуолаан бааһынай хаһаайыстыбалар эбии оттуу сылдьаллар. Бачча туран биэрбит халлаан мантан да күһүн этэҥҥэ буоллар, сүөһү дорохой аһылыгын саппаас пуондата син тэриллиэ этэ.

Быйыл сайын Өлүөхүмэ улууһугар ойуур баһаара турбутун бука, истэн олордоххут, ол буруота мэһэйдээтэҕэ дуу, куһаҕан эмиэ үчүгэйдээх диэбиккэ дылы, окко киириэхтэн ардах төрүт түспэтэ. Урут хас таҥара ахсын кэлэ-кэлэ түһэн, үлэни-хамнаһы сүрдээҕин сырыыптыыра, оттон быйыл Ылдьыыҥҥа да, Ыспааһапка да олох ардаабата. Инньэ гынан, оппут хаачыстыбата туйгун, күп-күөх. Ааспыт чычырбас дьылларга мобильнай биригээдэлэри тэрийэн, ыраах учаастактарынан оттотон, кыстыыр оппутун булунар буоллахпытына, быйыл дьэ, бэйэбит сирбитигэр холкутук оттоотубут. Саас үс бааһынай хаһаайыстыбата сүөһү эбии аһылыгар анаан, 60 гектар бааһынаҕа эбиэһи ыспыттара. Бэркэ үүннэ, ону күөхтүү хомуйан, сиилэстээһини саҕалаатылар.

Тыа хаһаайыстыбытын исписэлииһэ Саргылаана Худаева сыллата нэһилиэк ходуһатын бэрэбиэркэлиир, төһө от үүнүөн сөбүн барыллыыр, аһыҥа баарын-суоҕун, төһө уонна ханан тарҕанар кутталлааҕын көрөр-истэр. Иллэрээ сыл аһыҥа үөскүүр кутталлаах сирдэрин эмтэппитэ. Быйыл саас аһыҥа туран эрэр диэн дьиксинэр санаа үөскүү сылдьыбыта, ол эрээри, хата, кэмигэр ардах түһэн биэрэн, от үүнэн-ситэн, аһыҥа тииһигэр соччо ылларбата. Инньэ гынан, атын нэһилиэктэргэ хайдаҕын билбэтим, оттон биһиэхэ, Кыыллаах Арыыга, аһыҥа күүскэ турда дииртэн киһи туттунар.