Күндү түүлээҕи килиэккэҕэ тутан иитии Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 1936 сылтан, Алтаайтан 39 хара саһылы аҕалыахтан, саҕаламмыта. Хаһаайыстыбалары интэриэстиир туһуттан, бастакы суортаах саһыл, кырса тириитин туттардахха, 80 киилэ эти, 30 киилэ үүтү соҕотуопкалаабыкка тэҥнэнэрэ. Эбии дохуот ылар туһугар хас холкуос аайы кыылы иитэр пиэрмэлэр тэриллибиттэрэ. Сопхуостар муҥутаан сайдан турар кэмнэригэр, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 20 тыһ. күндү түүлээх кыыл, ол иһигэр 15 тыһ. хара саһыл, 5 тыһ. күөх кырса иитиллэрэ, сыллата 50 тыһ. тирии туттарыллара. Үрдүк көрдөрүүлэри ситиспит бастыҥ кыылы иитээччилэр судаарыстыба үрдүкү наҕараадаларынан бэлиэтэнэллэрэ. «Усуйаана» сопхуос күөх кырсаны иитээччитэ Матрена Ивановна Аммосова чулууттан чулуу көрдөрүүнү ситиһэн, Социалистическай Үлэ Дьоруойа буолбута.
Матрена Аммосова Усуйаана улууһун Силээннээх нэһилиэгэр 1930 с. кулун тутар 12 күнүгэр төрөөбүтэ. Начаалынай оскуоланы бүтэрэн, холкуоска ыанньыксыттаабыта. 1953 с. кэргэнин дойдутугар Тумакка көһөн кэлбитэ. Кэргэнэ Иннокентий Алексеевич Томскай (1925-1966) холкуоска килиэккэлээх кыылы иитэр пиэрмэни тэрийбитэ. Дьэ бу кэмтэн ыла Матрена Ивановна дьылҕата күөх кырсаны иитии үлэтин кытары ситимнэммитэ. 1974 с. диэри кырсаны иитээччинэн үлэлээбитэ, 1974 сылтан кыылы иитии салаатыгар зоотехниктаабыта. Сыллата үрдүк көрдөрүүлэри ситиһэрэ. 1961-1965 сс. 1072 күөх кырса оҕотун, ол эбэтэр биир ийэ кырсаттан 7-9 кырса оҕотун ылбыта. 1966 с. 24 ийэ кырсаттан 225 кырса оҕотун ылбыта!
Тыһы кырсалартан бастыҥнарын, элбэх төрүөхтээхтэрин иитиигэ хаалларара, бонитировка үлэтигэр итиэннэ эрэсиими тутуһууга улахан болҕомтотун уурара. Туттарыллар тирии хаачыстыбата кыыллар хайдах аһыылларыттан тутулуктааҕын өйдүүр буолан, кыыл пиэрмэтигэр сибиэһэйтэн сибиэһэй ас-үөл саппааһа мэлдьи баар буоларын тэрийэрэ. «Усуйаана» сопхуос бастыҥ кыылы иитээччитэ Матрена Аммосова дойду валютатын пуондатын хаҥатыыга киллэрбит баай кылаата сиэрдээхтик сыаналанан, ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун 1966 с. кулун тутар 22 күнүнээҕи уурааҕынан, Социалистическай Үлэ Дьоруойун аатынан бэлиэтэммитэ.
Матрена Ивановна Усуйаана оройуоннааҕы сэбиэтин дьокутаатынан, 1974-1979 сс. Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин дьокутаатынан талыллан, быыбардааччыларын накаастарын толорууга үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. 1980 с. бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыта, сопхуос түүлээх таҥаһы тигэр мастарыскыайыгар сэбиэдиссэйдээбитэ. Олохтон 2000 с. барбыта.
Үлэ үрдүк ситиһиитэ умнуллубат, Социалистическай Үлэ Дьоруойа Матрена Аммосова аата 2020 с. ыам ыйын 12 күнүгэр аламаас тааска иҥэриллибитэ.
Хаартыскалар эрэдээксийэ архыыбыттан
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
