Уопсастыба

Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ Саха сириттэн 139 суруналыыс уонна бэчээт үлэһитэ ыҥырыллан барбыта. Кинилэртэн 18 буойун эргиллибэтэҕэ, Ийэ дойду көҥүлүн иһин олохторун толук уурбуттара. Кинилэри кэриэстээн, Улуу Кыайыы 60 сылынан, Суруналыыстар сойуустарын Саха Сиринээҕи салаатын көҕүлээһининэн, Бэчээт дьиэтигэр мемориальнай дуоска саайыллыбыта. Улуу Кыайыы 70 сылыгар онно искибиэр оҥоһуллубута. Итиэннэ сыл аайы, Улуу Кыайыы күнүн чэрчитинэн, уоттаах сэрии толоонугар охтубут, эргиллэн кэлэн эйэлээх олоҕу тутуспут буойун суруналыыстары уонна бэчээт үлэһиттэрин ахтан-санан ааһар ытык сиргэ кубулуйбута.  Быйылгы миитин бүгүн сарсыарда 10 чаастан тэрилиннэ.

– Сэрии ыар сылларыгар сытыы бөрүөлэрин ыстыыкка солбуйан, Ийэ дойдуну көмүскүүр ытык иэстэрин дьоһуннук толорбут буойун-суруналыыстар кэккэлэригэр Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Николай Алексеевич Кондаков баар. Кини биир идэлээх суруналыыс доҕотторун кытары норуокка көҥүлү, эйэлээх олоҕу турууласпыт кыһатын дьолунан ааҕара, – диэн этэн чоргутан баран диктор Альбина Тарабукина саха араадьыйатын көмүс пуондатыттан Николай Кондаков 1969 с. эппит тылларын итиэннэ Феодосий Донской Рейхстаг модун эркинигэр бэйэтин аатын суруйан хаалларбытын туһунан кэпсээбитин иһитиннэрэр.

Феодосий Семенович: «Рейхстагка мин ыам ыйын 8 күнүгэр илии баттаабытым. Бастаан Ис дьыала министиэристибэтин дьиэтигэр киирээри гыммыппыт да, харабыл бөҕөтө турара, киллэрбэтэхтэрэ. Ол иһин, Рейхстагка тиийбиппит саллаат бөҕөтө тоҕуоруйбут этэ, араас массыыналар, тааҥкалар бааллара. Рейхстаг иһигэр киирэн, иккис мэндиэмэҥҥэ тахсыбыппыт, онно мин мас халҕаҥҥа салҕанан тахсаммын, хара чоҕунан «Были и мы из Якутии Феодосий Донской, из Чувашии Федул Коннов» диэн суруйбутум, биһиги сахалар эмиэ бу ыарахан сэриини туораан, Улуу Кыайыыны уһансыбыппытын туоһулаан» – диэн кэпсээбитин истэннэр, миитин кыттыылаахтара бары долгуйдулар. Буойун-суруналыыстар сырдык кэриэстэригэр сүгүрүйэн, биир мүнүүтэҕэ саҥата суох сөҥөн турдулар.

Бастакынан тылы ылбыт инновация, сыыппара уонна инфокоммуникационнай технологиялар сайдыыларын миниистирдэрин солбуйааччы Александр Федотовка бу күн ураты суолтатын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Суруналыыстар сойуустарын бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ, «Саха» НИБХ генеральнай дириэктэрэ, Ил Түмэн дьокутаата Олег Марков маннык эттэ:

-- Үтүө күнүнэн, биһиги күндү бэтэрээннэрбит, Кыайыы оҕолоро! Үтүө күнүнэн, биир идэлээхтэрбит, суруналыыстар, иһитиннэрэр-биллэрэр ситим бары үлэһиттэрэ! Эһигин Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруналыыстарын сойууһун бырабылыанньатын аатыттан бүгүҥҥү үөрүүлээх күнүнэн, Улуу Кыайыы 80 сылынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин. 1941-1945 сс. Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ Саха сириттэн 139 суруналыыс ыҥырыллан барбыта. Кинилэртэн 18 буойун эргиллибэтэҕэ... Бу искибиэр биһиги сыллата түмсэн, сэрии толоонугар охтубут уонна эргиллэн кэлэн эйэлээх олоҕу тутуспут буойун-суруналыыстарбытын кэриэстиир, ахтан-санаан ааһар, махталбытын биллэрэр ытык сирбит буолар. Бүгүн биһиги киэн тутта ааттыыбыт буойун-суруналыыстар: саха араадьыйатыгар олоҕун анаабыт, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Николай Кондаков, Аҕа дойду сэриитин уордьанынан үстэ наҕараадаламмыт Семен Васильев, саха суруйааччылара Серафим Кулачиков- Эллэй, Макар Хара, Софрон Данилов, Исай Никифоров, Юрий Шамшурин, Бүөтүр Тобуруокап уо.д.а. ааттарынан. Аҕа көлүөнэ дьыалатын салҕаан, билигин биһиги байыаннай кэрэспэндьиэннэрбит Анал байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарбыт хорсун быһыыларын сырдаталлар.

«Сахабэчээт» холдинг генеральнай дириэктэрэ, «Өлбөт үйэлээх полк» Бүтүн Арассыыйатааҕы гражданскай-патриотическай уопсастыбаннай хамсааһын эрэгийиэннээҕи салаатын штабын салайар Ньургуйаана Стручкова суруналыыстар манна мустан турарбыт иһин бу искибиэри олохтообут дьоммутугар – Суруналыыстар сойуустарын оччолорго салайбыт Иван Борисовка уонна Галина Бочкареваҕа махтаныах тустаахпытын эттэ.

– Күн бүгүн биһиги Анал байыаннай дьайыы бастакы күннэриттэн волонтер хамсааһыныгар кыттар биир идэлээхтэрбитигэр махтанабыт уонна кинилэринэн киэн туттабыт. Ол курдук, биир идэлээхпит, дьүөгэбит, волонтер Светлана Лаврентьева-Диодорова сэрии толоонугар охтубут оҕотун тиһэх суолугар атаарыы бүгүн буола турар... Биир идэлээхпит, «Саха» НИБХ корпуунун салайааччы Туйаара Константинова Москуба госпиталларыгар эмтэнэр буойуттарбытыгар көмөлөһө сылдьар. Биһиги манна, Бэчээт дьиэтигэр, көмөнү хомуйууга пуун арыйан үлэлии сылдьабыт. Улуу Кыайыыны уһаммыт аҕа көлүөнэ дьоммут хорсун быһыыларын холобур оҥостоммут, биһиги, Саха Сирин суруналыыыстара билигин, бу быһаарыылаах кэмнэргэ, хаһааҥҥытааҕар даҕаны күүскэ сомоҕолоһоммут, Бэрэсидьиэмит тула түмсэ түһүөхтээхпит, көмө-тирэх буолуохтаахпыт өйбүтүнэн-санаабытынан, үлэбитинэн-хамнаспытынан, – диэтэ.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа Алексей Калининскай салайааччылаах «Сахабэчээт» уонна «Кэскил» холбоһуктар суруналыыстарын, үлэһиттэрин хуора Кыайыыга кынаттаабыт ырыалары ыллаан иһитиннэрбитэ миитини байытта, киэҥ ис хоһоонноото.

– Кыайыыны аҕалсыбыт, дьоллоох олох иһин олохторун толук уурбут саха Ньургуннарыгар, буойун-суруналыыстарга сүгүрүйэбит, махтанабыт! Кинилэр ааттара үйэттэн-үйэҕэ дьоһуннук ааттана, кэлэр көлүөнэҕэ кэпсэнэ туруохтара! – диэн тылларынан миитин түмүктэннэ.

Хаартыскаҕа Альбина Павлова түһэриитэ