Норуот итэҕэллээҕэ

Норуот дьокутаата Александр Подголов тохсунньу 24-30 күннэригэр Промышленнай уокурук (баһылык С.Ю. Иванов) уонна «Жатай» куораттааҕы уокурук (баһылык Е.Н. Исаева) олохтоохторун кытта көрүстэ.

Мунньахтар 2024 сылга ыытыллыбыт үлэни иһитиннэрииттэн уонна 2025 сыллаах үлэ былаанын билиһиннэрииттэн саҕаланнылар. Салгыы баһылыктар уонна дьокутааттар дьон ыйытыыларыгар хоруйдаатылар. Маныаха, Жатай олохтоохторо айан суолун хаартан ыраастааһын, олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыба үлэтин кыһалҕаларын тула ыйытыылары биэрдилэр. Жатайга да, Промышленнай уокурукка да бөҕү мунньар былаһааккаттан бөҕү тиэйии, бэйдиэ сылдьар ыттары кытта охсуһуу кыһалҕалара, о.д.а. ыарахаттар бааллар. Дьон көрсөр кыһалҕаларын быһаарарга бэйэлэрин санааларын тиэртилэр. Маны сэргэ, дьокутааттарга уонна олохтоох дьаһалтаҕа тустаах көмөлөрүн иһин махтаннылар. Мунньах кыттыылаахтара бииргэ инники үлэ былаанын торумнаатылар, кыһалҕалары быһаарарга болдьостулар.

Мунньахтар түмүктэригэр дьокутааттар уонна олохтоох дьаһалта дьону кытта биирдиилээн көрсөн кэпсэттилэр. Олохтоохтор отчуоту биһирээтилэр, үлэ түмүгүн «үчүгэйинэн» сыаналаатылар.

«Олохтоохтору кытта көрсүһүүлэр олус сэргэхтик уонна көдьүүстээхтик аастылар. Нэһилиэнньэ, олохтоох былаас уонна норуот дьокутааттарын икки ардыларыгар араас кыһалҕалаах боппуруостарга уопсай санаа, хардарыта өйдөһүү олохтонно. Маннык тэрээһиннэр быыбардааччылары кытта хардарыта сибээһи уонна истиҥ сыһыаны олохтооһуҥҥа табыгастаахтар», - диэтэ Александр Григорьевич.

Бэрэссэдээтэли солбуйааччы үлэтин сүнньүнэн

Александр Подголов СӨ Ил Дарханын иһинэн үс сүбэҕэ үлэлиир. Ол курдук, Арассыыйа хаһаахтарын дьыалаларыгар Сэбиэккэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыл сайдыытын Сэбиэтигэр, итиэннэ «Бары бииргэ - Кыайыыга!» хамыыһыйаҕа сураҕа суох сүппүттэр боппуруостарыгар үлэлэһэр.

Маны сэргэ, Ил Түмэн Доруобуйа харыстабылыгар, Төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар, Ыччат дьыалатыгар, физическэй култуураҕа уонна успуорка сис кэмитиэттэригэр сүбэһиттиир.

Сыл устата А. Подголов өрөспүүбүлүкэ таһынааҕы оробуочай сырыыларга баран кэллэ. Ол курдук, кулун тутар ыйга Ростов - Симферополь – Москуба, от уонна атырдьах ыйдарыгар Казань - Йошкар-Ола – Казань, Москуба – Ростов – Новоазовск, Донецк – Москуба хайысхаларынан үлэлээбитэ.

Бэрэссэдээтэли солбуйааччы сэтинньи 3-7 күннэригэр буолбут II-с Өрөспүүбүлүкэтээҕи фашизмы утары пуоруму тэрийсибитэ. Ону таһынан, норуоттар икки ардыларынааҕы, дойду, өрөспүүбүлүкэ, муниципальнай таһымнаах 200-тэн тахса дьаһаллары сүрүннээбитэ, ыыппыта уонна кыттыбыта.

А. Подголов тохсунньу 25 күнүгэр Арассыыйа Федерациятын 2030 сылга диэри Ыччат бэлиитикэтигэр стратегиятын бырайыагын дьүүллэһии чэрчитинэн, Федеральнай Мунньах Ыччат бэлиитикэтигэр кэмитиэтин парламент истиилэригэр кыттыыны ылбыта. Ыам ыйын 13-14 күннэригэр Госдуума мунньаҕар РФ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы уонна чилиэннэрин дуоһунаһыгар хандьытааттары бигэргэтиигэ, итиэннэ Саха Сиригэр Госдуума Ыччат бэлиитикэтигэр кэмитиэтин бэрэстэбиитэллэрин кыттыылаах сүбэ мунньаҕы бэлэмнээһин уонна ыытыы боппуруостарыгар оробуочай бөлөх түөрт мунньаҕар кыттыбыта.

Сис кэмитиэт сокуону оҥорор үлэтин байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар, кинилэр дьиэ кэргэттэригэр социальнай уонна сокуон өттүнэн өйөбүл дьаһалларын олоххо киллэриигэ, көрүллэр чэпчэтиилэри тупсарыыга уонна бэрээдэктээһиҥҥэ туһаайар.  Ол курдук, 2024 сылга түөрт сүрүн быһаарыылары ылынна.

Бастакынан, «Мурманскай уобаластааҕы Дуума РФ Федеральнай Мунньаҕын Федерация Сэбиэтин Бэрэссэдээтэлигэр В. И. Матвиенкоҕа, Судаарыстыбаннай Дуума Бэрэссэдээтэлигэр В.В. Володиҥҥа, РФ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлигэр М.В. Мишустиҥҥа туһулааһыныгар Анал байыаннай дьайыыга кыттар (кыттыбыт) бойобуой дьайыылар бэтэрээннэригэр социальнай өҥөлөр хомуурдарын быһыытынан судаарыстыбаннай социальнай көмө бэрээдэгэр уларытыылары киллэрии туһунан» Ил Түмэн 2024 сыл бэс ыйын 28 күнүнээҕи ГС 111-VII №-дээх ыйааҕа.

Иккиһинэн, «Ненецкэй аптаныамынай уокурук дьокутааттарын Мунньаҕын РФ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлигэр М.В. Мишустиҥҥа туһулааһыныгар Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин үлэлээбэт чилиэннэригэр, Уһук Хоту оройуоннарыгар уонна онно тэҥнэммит сирдэргэ олороллорунан, сынньанар сирдэригэр айан уонна таһаҕас сыанатын төлөөһүҥҥэ ороскуоттарын толуйуу боппуруоһун туһунан»  Ил Түмэн 2024 сыл олунньу 28 күнүнээҕи ГС 112-VII №-дээх ыйааҕа.

Үсүһүнэн, ««558757-8 №-дээх Федеральнай сокуон барылыгар  «Арассыыйа Байыаннай албан аат күннэрин уонна өйдөбүнньүк дааталарын туһунан» Федеральнай сокуон 1.1 ыстатыйатыгар уларытыылары киллэрии туһунан («Олунньу 24 күнэ - Анал байыаннай дьайыы кыттыылааҕын күнэ» Арассыыйа өйдөбүнньүк даататын олохтооһун туһунан)» Ил Түмэн 2024 сыл муус устар 24 күнүнээҕи ГС 135-VII  №-дээх ыйааҕа.

Төрдүһүнэн, ««Бэтэрээннэр тустарынан» Федеральнай сокуоҥҥа уларытыылары киллэрии туһунан» 604582-8 №-дээх сокуон барылын туһунан» (федеральнай бүддьүөт үбүн суотугар олорор дьиэҕэ наадыйар, итиэннэ 2005 сыл тохсунньу 1 күнүн кэнниттэн учуокка турбут бойобуой дьайыылар инбэлииттэрин, бэтэрээннэрин, өлбүт уонна инбэлиит буолбут бойобуой дьайыы кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин чилиэннэрин дьиэнэн хааччыйыы өттүгэр)» Ил Түмэн 2024 сыл ыам ыйын 28 күнүнээҕи ГС 158-VII  №-дээх ыйааҕа.

Күн бүгүн кэмитиэт « Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр нэһилиэнньэҕэ психологическай көмө туһунан» сокуон барылын көрөр. Бу сокуону таһаарыыны Ил Түмэн дьокутааттара А. Подголов, О. Горюнова, В. Губарев, С. Домброван, А. Колодезников, Н. Кульбертинов, А. Колесов, И. Луцкан, В. Мазурок, Н. Ноттосов, Д. Паньков, Г. Парахин, А. Постников, Р. Хусаинов көҕүлүүллэр.

Александр Подголов: «Сокуон сүрүн идиэйэтинэн нэһилиэнньэҕэ психологическай көмөнү оҥоруу. Онуохаҕа уопсастыбаннай сыһыаннаһыылары быраап өттүнэн сүрүннээһин тиһигин олохтооһун буолар. Биһиги сыалбытынан нэһилиэнньэ социальнай көмүскэлин уонна уйулҕа өттүнэн үтүө туругун хааччыйыы, итиэннэ кыраасданнар үрдүк таһымнаах психологическай көмөнү ылалларын ситиһии буолар», - диэн быһаарар.

Сыл устата сис кэмитиэт 11 мунньаҕы тэрийбит.

Икки холбоһуктаах мунньаҕы ыыппыт. Ол курдук, алтынньы 15 күнүгэр Ил Түмэн култуураҕа уонна сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ, итиэннэ Ыччат дьыалатыгар, физическэй култуураҕа уонна успуорка сис кэмитиэттэрин кытта холбоһуктаах ««2025 сылга уонна 2026-2027 сс. былааннаах кэмҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бүддьүөтүн туһунан»143-7 №-дээх сокуон барыла» (СӨ Ил Дарханын көҕүлээһинэ, бастакы ааҕыы) бэбиэскэлээх мунньах ыытыллыбыт. Эмиэ бу күн Ил Түмэн сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин кытта холбоһуктаах « Саха Өрөспүүбүлүкэтин Сир кодексытыгар уларытыылары киллэрии туһунан» 147-7 №-дээх сокуон барыла» (СӨ Бырабыыталыстыбатын көҕүлээһинэ) бэбиэскэлээх мунньах тэриллибит.

Кэмитиэт олунньу 1 күнүгэр «Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын биир кэлимник чөлүгэр түһэрии туһунан», муус устар 16 күнүгэр «1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы 80 сылын бэлиэтээһини бэлэмнээһин уонна тэрийии туһунан», бэс ыйын 11 күнүгэр « Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай национальнай бэлиитикэни олоххо киллэрии туһунан» үс бырабыыталыстыбаннай чаастары тэрийэн ыыппыт.

Кулун тутар 18 күнүгэр « Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэх уонна култуура тэрилтэлэригэр духуобунай сиэр-майгы уонна православнай иитии туһунан», алтынньы 17 күнүгэр « Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын үлэнэн хааччыйыы кыһалҕаларын уонна соруктарын туһунан», ахсынньы 11 күнүгэр « Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр кырасдааныскай уопсастыба уонна судаарыстыбаннай былаас уорганнара бииргэ үлэлээһиннэрин туһунан» үс төгүрүк остуол тэриллибит.

2024 сыл муус устар 3 күнүгэр «Нерюнгри, Алдан оройуоннарыгар Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын өйөөһүн боппуруоһун быһаарыыга былаас уонна кырасдааныскай уопсастыба уорганнарын хардарыта бииргэ үлэлээһиннэрин туһунан» тиэмэҕэ муниципальнай чаас ыытыллыбыт.

Арассыыйаҕа патриоттуу иитии туһунан федеральнай сокуон барылын бэлэмнииргэ оробуочай бөлөх 7 мунньаҕа ыытыллыбыт.

Кэмитиэт кыраасданнары кытта биирдиилээн көрсөр үлэни көхтөөхтүк ыытар. Бу кэмҥэ барыта 9 тус көрсүһүүлэр буолбуттар, 46 киһини кытта көрүстүлэр. АБДь кыттыылаахтарыгар, кинилэр дьиэ кэргэттэригэр көмө быстыбакка оҥоһуллар. Сыл устата барыта 258 ыйыталаһыы киирбит, бу 2023 сыллаах көрдөрүүттэн 161-нэн элбэх.

Антонина НЕУСТРОЕВА

Хаартыскалар А. Подголов ВК-ханаалыттан: https://vk.com/pag62