Общество

Итини таһынан, биһиги оҕолорбутун  кинигэни  ааҕыыга көҕүлүүр,ааҕыыга  умсугутар  ис хоһоонноох элбэх тэрээһиннэри Сунтаардааҕы Оҕо бибилэтиэкэтин үлэһиттэрэ ыыталлар.  Былырыын , ахсынньыга Сунтаар оройуонун бибилэтиэкэтигэр оҕо салаата аһыллыбыта 75, Оҕо бибилэтиэкэтэ тэриллибитэ 70  сыллара  туолбута. Бибилэтиэкэ  кэлэктиибин истиҥник эҕэрдэлээн,  дириҥник махтанан туран,  биһиги  оҕолорбутугар  ыытар араас көрүҥнээх үлэлэрин билиһиннэрэбин диэн "Сунтаар сонуннара" суруйар.

«Татыйык”

 Сунтаар улууһун “Долгун” араадьыйатыгар улуустааҕы Оҕо бибилэтиэкэтин үлэһиттэрэ оҕолорго аналлаах биэриилэри ыытыылара үгэскэ кубулуйбута ыраатта. Кинилэри кытта мин  бииргэ алтыһар  үлэбин 2003 сыллаахтан  саҕалаабытым. СӨ култууратын туйгуна , 38 сыл бибилэтиэкэҕэ үлэлээбит  Птицына Зинаида  Ивановна оҕолорго аналлаах “Чугдаарар чуорааннар” диэн биэриини ыытар  этэ. Онно биһиги кылаас  оҕолоро бастакы  кыттыылара,  суруйааччы С. Я. Маршак 115 сылыгар аналлаах биэриигэ буолбута.  Ол биэриигэ кылааспытыттан Иванов Миша, Саввинова Мичийэ, Яковлева Руслана кыттыбыттара. Биһиги  оскуола учууталлара  Алексеева Л. К., Хаптасова Н. Е., Яковлева Т.Е. кылаастарын оҕолорун эмиэ араадьыйанан биэриилэргэ кытыннарар этилэр. Онон Зинаида  Ивановна араадьыйа  биэриилэргэ  биһиги оскуола үөрэнээччилэрин аан бастаан  кытыннарбытыгар   истиҥник  махтана  саныыбыт. 

 2010  сылтан саҕалаан 3 “а”  кылаас үөрэнээччилэрэ бары  уочаратынан   кыттар  буолбуппут.  Аан  бастакы  биэриибит “Мин тылым – мин баайым” диэн саха тылыгар аналлаах сахалыы биэрии  этэ. Сахалита Еремеева, Богдан Иванов, Мотя Михайлова, Алеша Пахомов уонна да атыттар биэриигэ ситиһиилээхтик кыттыбыттара.

 2014 сыллаахха кылааспытыгар бастакы оҕо литературнай түмсүүтүн Зинаида  Ивановна  тэрийбитэ уонна “Татыйык” диэн  ааты  иҥэрбитэ. Кэлин

  «Татыйык» литературнай түмсүү Сунтаар нэҺилиэгин оҕо  бибилэтиэкэтин иҺинэн үлэлиир буолбута. “Татыйык” диэн  ааппытын  уларыппакка  билигин  да  илдьэ  сылдьабыт. Сунтаар нэһилиэгин  оҕо бибилэтиэкэтин сүрүннүүр библиограф үлэһитэ М.Е.Спирова табыгастаахтык  тэрийэн , билигин ый аайы  биирдии  биэриини    бэлэмнээн  ыытабыт.  

2010  сылтан  “Долгун  “ радиостанцияҕа   ыытыллыбыт биэриилэрбитин барытын түмэн,  Марфа  Егоровналыын, Зинаида  Ивановналыын  «Татыйык» литературнай түмсүү”  диэн хомуурунньук  таһаарбыппыт.  Бу кинигэҕэ  Владимир Павлов аатынан Сунтаар алын сүһүөх оскуолатын үөрэнээччилэрин  «Долгун» радио нөҥүө эфиргэ  тахсыбыт биэриилэрин  сценарийдара  киирбиттэрэ. Холобур  “Аҕа дойду улуу сэриитин кыттыылаахтара”, “Саха суруйааччыларын олохторо уонна айымньылара”, “Төрөөбүт улууспут устуоруйата”, “Улууспут дьоруой -ийэлэрэ”, “Экология киһи олоҕор суолтата”, “Көтөр  кынаттаахтар  биистэрэ”, “Кыһыл  Армия уонна  байыаннай  муора флотун  күнэ”, “Олунньу ый  тыл уонна сурук-бичик ыйа”, “Оҕо-үөрүү, оҕо дьол”, “Айар тыл маастара Иванов Алексей Андреевич-Күндэ”, “Владимир  Гаврилович Павлов” уо.д.а биэриилэр сценарийдара  хомуурунньукка  киирбиттэрэ.

  “Долгун “  радиостанция  билигин  С.А.Зверев  аатынан  кииҥҥэ   үлэлиир. Биэриилэри  араадьыйа  нөҥүө улууспут    17  нэһилиэгэ  уонна  аныгы  уйэҕэ  плей-маркет  сыһыарыынан атын  улуустар эмиэ истэр  кыахтаахтар. Араадьыйа нөҥүө нэһилиэнньэ киэҥ араҥатыгар саха, нуучча, омук суруйааччыларын тустарынан уонна да атын тиэмэлэри хабан элбэх биэриилэри оҥордубут. Оҕолор биэриилэрэ истээччилэр сэҥээриилэрин ыларыгар саарбахтаабаппыт. Араадьыйанан биэриигэ кыттыы оҕолор төрөөбүт тылларынан имигэстик саҥаралларыгар, дикцияларын чочуйууга, духуобунай өттүнэн сайдыыларыгар көмөлөспүтэ саарбаҕа суох. Онон бу үлэбитигэр көмөлөспүт бибилэтиэкэбит үлэһиттэригэр барҕа махталбытын тириэрдэбит.

Аммосова Людмила Саввична, оскуола учуутала РФ норуотун үөрэҕириитин туйгуна, РФ  уопсай үөрэхтээһинин Бочуоттаах үлэһитэ.

Людмила Саввична ити үөһэ ахтыллыбыт “Татыйык” диэн оҕо литературнай түмсүүтүн салайааччыта буолар. Кини туһунан төрөппүттэрэ истиҥник махтанан этэллэр: «Биһиги төрөппүттэр уонна оҕолор учууталбытын олус сөбүлүүбүт уонна убаастыыбыт. «Татыйык» литературнай дьарыкка Долгун радиостанцияҕа    мэлдьи  кылааһынан  кытталлар. Оҕолорбут  бары хомуска, үҥкүүгэ  дьарыктаналларыттан,  радиопередачаҕа кытталларыттан   төрөппүттэр  наһаа  үөрэбит. Людмила  Саввична    кылаас оҕолоро бары араас тэрээһиннэргэ,  куонкурустарга,  күрэхтэргэ мэлдьитин кытталларын сатабыллаахтык  ирдиир”.

                             Айымньылаах  үлэлээх кэлэктиип

Ханнык баҕарар учуутал үлэтэ бибилэтиэкэ үлэһиттэрин көмөтө суох ситиһилээх буолбат диэн бэйэм үлэлээбит уопуппар олоҕуран бигэтик этэр кыахтаахпын. Мин Сунтаарга учууталлыыр үлэбин  оҕо бибилэтиэкэтин үлэһиттэрин кытта алтыһыыттан саҕалаабытым.  Оччолорго оҕо бибилэтиэкэтин сэбиэдиссэйэ Григорьева Евдокия Платоновна этэ.  Бибилэтиэкэ аанын аһан киирбит киһи, бу манна үлэлиир кэлэктиип  биир дьоллоох  дьиэ кэргэн курдугун бэлиэтии көрөрө. Бибилэтиэкэ оҕоҕо сөптөөх истиэндэлэрэ, киэргэтиитэ, ырааһа сылааһынан илгийэр курдук этэ. Евдокия Платоновна улахан дьиэ кэргэн ийэтин курдук үөрэн мичилийэн көрсөрө харахпар билигин да көстөн кэлэр. Кинини  Сунтаар оройуонугар бастакы үрдүк үөрэхтээх бибилэтиэкэр диэн этэллэрин өйдүүбүн. Кэлэктиип сэбиэдиссэйдэрин наһаа  убаастаан Платоновна дииллэрэ. Платоновна аһара элбэҕи аахпыт, үрдук култууралаах киэҥ билиилээх, дьон-сэргэ убаастабылын ылыан ылбыт киһи этэ.

Николаева Мария Федоровна методист бибилэтиэкэр, Павлова Римма Николаевна библиограф этилэр. Оттон мин дьүөгэм Галина Николаевна Мекумянова ааҕар саала сүрүн бибилэтиэкэрэ этэ.

Кинилэр хас биирдии оҕоҕо сыһыаннара үчүгэйэ, оҕо интэриэһин чопчу учуоттаан  айымньылаахтык үлэлииллэрэ элбэх учуутал,оҕо, төрөппүт өйүгэр, дууһатыгар үтүө өйдөбүл буолан иҥэн сылдьар.

Күн бүгүн  543 үөрэнээччилээх В.Г.Павлов  аатынан   Сунтаар  алын  сүһүөх  оскуолатын  учууталлара, үөрэнээччилэрэ  Сунтаардааҕы  оҕо  бибилэтиэкэтин  үлэһиттэрин кытта билигин да ыкса сибээстээхтик үлэлии олоробут.

Бибилэтиэкэрдэр   аҥардастыы бэйэлэрин үлэлиир дьиэлэригэр  эрэ тэрээһиннэри  ыытыынан муҥурдамматтар. Ханнык  баҕарар  кылаас  ыҥырыытын  ылынан, оскуолабытыгар бэйэлэринэн  кэлэн, араас  тиэмэлэргэ  бэрт  интэриэһинэй тэрээһиннэри  ыыталлар.  

 Аныгылыы көрдөрөр, иһитиннэрэр технологиялары  баһылаабыт  буоланнар, кинилэр  ыытар тэрээһиннэрэ  оҕолор интэриэстэрин  тардарын, кинилэргэ элбэх билиини-көрүүнү биэрэллэрин  бэлиэтиэхпин баҕарабын.  Өссө биһиги  бибилэтиэкэрдэрбит  эргиччи  талааннаахтара сөхтөрөр. Ардыгар  куукула  тыйаатырын  артыыстара  буоланнар,  остуоруйаттан  олоҥхотугар  тиийэ  көрдөрөн , айымньы дьоруойдара  буолан испэктээкил  туруоран,  кырачаан  истээччилэрин  үөрдэллэр, сөхтөрөллөр.  

Оҕолор  интэриэстэрин  учуоттуур, кинилэргэ  сөптөөх  кинигэни  булалларыгар көмөлөһөр, хас биирдии оҕоҕо болҕомтолоохтук сыһыаннаһар  буоланнар,  биһиги үөрэнээччилэрбит  бибилэтиэкэҕэ  үөрэ-көтө бараллар. Бибилэтиэкэ  үлэһиттэрэ  ыытар  тэрээһиннэрин  көрүҥэ элбэҕэ, оҕоҕо  тиийимтиэтэ биһигини сөхтөрөр.  Ол  курдук, араас  тиэмэлэргэ көннөрү да, библиотечнай  да уруоктар, араас  биэчэрдэр, утренниктар, бэсиэдэлэр, кинигэ быыстапкалара, бенефистэр, литературнай  оонньуулар, хит-парадтар, блиц турнирдар, экскурсиялар, викториналар, библионочь, библиошоу, видеогостиная  курдук  оҕо  интэриэһин  тардар, оҕону сайыннарар  элбэх  тэрээһиннэри кыайа-хото, элбэх оҕо кыттыылаах  тэрийэн  ыыталлар.

Ситиһиилээх  үлэлэринэн, мааны майгыларынан  дьоҥҥо-сэргэҕэ холобур буолар  үтүө  дьон баар  буолар.  Библиотечнай  үлэ бэтэрээннэрэ, СӨ култууратын туйгуннара Римма  Николаевна Павлова, Зинаида Ивановна Птицына, Светлана Дмитриевна Иванова, Розалия Алексеевна Яковлева, Марфа Егоровна Спирова, Лия Афанасьевна  Тимофеева, Мария Ивановна Никифорова ааттарын киэн тутта ааттыыбыт.                

  Биһиги  оскуола  үлэһиттэрэ,  оҕолорбутун  элбэх  билиилээх-көрүүлээх, сайдыылаах  дьон  гынан иитэн  таһаарарбытыгар,  сүрүн  көмөлөһөөччүлэрбитигэр айымньылаах  үлэҕитигэр  өссө  үрдүк  ситиһиилэри баҕарабыт.

Тамара ГЕРАСИМОВА, В.Г.Павлов  аатынан  Сунтаардааҕы алын сүһүөх оскуола социальнай педагога

Сунтаар сонуннара