Уопсастыба

Ол курдук, устудьуоннарга маҥнайгы идэлэригэр маастарыстыбаҕа «Педагогика кынаттара – 2023», педагогическай маастарыстыба уонна уопсастыбаннай билинии X үбүлүөйдээх «Үрүҥ көмүс Пеликан – 2023» куонкурустар буолан аастылар.  Эспиэрдэринэн Арассыыйатааҕы «Сыл учуутала» күрэх кыайыылаахтара үлэлээтилэр.

Санаттахха, быйыл дойду үрдүнэн Педагог уонна уһуйааччы сыла биллэриллибитэ. Оттон М.К. Аммосов аатынан ХИФУ быйылгы үөрэх дьылын үлэтин-хамнаһын «Настаабынньык» сылыгар анаата.

Суолу тэлээччилэр

 Куонкурустар саҕаланыахтарын иннинэ, тэрийээччилэр санааларын атастаһыылара университет саайтыгар таҕыста. Но­руот дьокутаата, ХИФУ ректора Анатолий Николаев иһитиннэрбитинэн, университекка 19 тыһ.  устудьуон үөрэнэр, ол иһигэр учуутал идэтигэр – 20 %.

– СӨ Үөрэх уонна билим министиэристибэтэ, куораттааҕы уонна оройуоннааҕы үөрэх управлениелара, оскуола дириэктэрдэрэ, биир сыал-сорук тула түмсэн, ыкса сибээстээхтик үлэлииллэр. Устудьуоннарбыт үөрэх кэмигэр учуутал идэтигэр бэлэмнээх буолалларыгар, кыахтарын үрдэтинэллэригэр оскуолаларынан сыһыарабыт. Биир идэлээхтэрбэр мэлдьи өйөбүл, күүс-көмө оҥороллоругар махтанабын, – диэн Анатолий Николаев санаатын үллэһиннэ. 

Москубатааҕы педагогическай университет киһи тус кыаҕын сайыннарар лабораториятын сэбиэ­диссэйэ, «Арассыыйатааҕы сыл учуутала» куонкурус дьүүллүүр сүбэтин чилиэнэ Андрей Иоффе куонкурус бастыҥ миэстэ эрэ иһин буолбакка, уопут атастаһыытыгар, хамаанданан үлэлииргэ ураты суол­талааҕын бэлиэтиир.

— 10 сыл устуоруйалаах «Үрүҥ көмүс Пеликан – 2023» куонкурус баара олус бэрт. Оттон аан маҥнайгытын ыытыллыбыт «Педагогика кынаттара» устудьуоннар куонкурустарын кыайыылаахтара, устуоруйа кэрэһиттэрэ, суолу тэлээччи дьон буоллулар. Аныгы үйэҕэ робот киһи өйүн солбуйар кутталын үөскэппитин көрөбүт. Ол эрээри, тыыннаах учууталы ханнык даҕаны робот солбуйар кыаҕа суох. Онон, маннык тэрээһин учууталы киһи быһыытынан иитэн таһаарарга ураты кыаҕы биэрэр, — диир Андрей Иоффе. 

— Биһиги оскуола үлэтигэр бары өттүнэн бэлэмнээх, сайдыылаах,  өйдөнүмтүө тыллаах-өстөөх учууталлар үүнэн тахсалларыгар баҕарабыт. Куонкурустар түмүктэринэн үстүү кыайыылаахтар быһаарыллыахтара. Кинилэри кытта биһиги партнердарбыт күүскэ үлэлэһэргэ былаанныыллар. Кыайыы­лаахтар араас стажировкалары ааһыахтара. Устудьуоннар дипломнарын ылалларыгар өй-санаа, методика өттүнэн бэлэмнээх, үөрэҕирии өттүгэр бас­тыҥтан-бастыҥ буолуохтара. Бу биһиги сүрүн сорукпут, — диэтэ «Сыл бастыҥ учууталларын кулууба» хамсааһын бэрэсидьиэнэ Юрий Кынатов куонкуруһу арыйарыгар. 

Александр Миронов аата умнуллубат

Быйыл Саха Сиригэр «Үрүҥ көмүс Пеликан – 2023» куонкурус 10-с төгүлүн, өрөспүүбүлүкэ үөрэҕириитин сайдыытыгар сүҥкэн кылааттаах, Ил Түмэн IV, V ыҥырыыларга дьокутаата, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Александр Степанович Миронов сырдык кэриэһигэр ананна.

Куонкуруска тоҕус сыл устата өрөспүүбүлүкэ 21 оройуонуттан,  куорат уонна тыа сирин оскуолаларыттан, лицейдэртэн, гимназиялартан барыта 139 учуутал кыттыыны ылбыта биллэр. Быйыл 15 эдэр учуутал күөн көрүстэ. Оттон аан маҥнайгытын ыытыллыбыт «Педагогика кынаттара» күрэххэ 14 устудьуон кыайыыга дьулуурдарын көрдөрдүлэр.

Түмүктэри таһаарар үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ ХИФУ салайааччылара, устудьуоннар, Үөрэх министиэристибэтин, Дьокуускайдааҕы үөрэх управлениетын, о.д.а. биэдэмис­тибэлэр, тэрилтэлэр бэрэстэбии­тэллэрэ кыттыыны ыллылар. Үөрүүлээх быһыыга-майгыга хас биирдии кыттааччыга анал номинациялары анаатылар, бэлэх туттардылар.

Мустубут кыттааччылары уонна көрөөччүлэри Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева эҕэрдэлээтэ. Вице-спикер эрэгийиэн куонкуруһун тэрийээччилэригэр Александр Миронов сырдык аатын үйэтитиигэ кылааттарын иһин махтанна.

— Александр Степанович өрөспүүбүлүкэ биир эдэр, чаҕылхай, көхтөөх дьокутаата этэ. Кини учууталлар ортолоругар бастыҥтан-бас­тыҥнары быһаарар куонкурустары төрүттээбитэ, – диэн эспиэрдэринэн үлэлээбит ыалдьыттарга куонкурус ис тутулун, ураты таһымнааҕын кэпсээтэ.

— Дойдубут учууталлара үөрэнээччилэригэр өрүү холобурга сылдьаллар. Олохпут оҥкула педагог үрдүк таһымнаах буоларын ирдиир. Учуутал идэтигэр билиилээх эрэ буолбакка, үөрэхтээһин саҥа методикаларын баһылаабыт, аныгы тэрили холкутук туттар, уопсастыбаҕа буола турар уларыйыылары өйдүүр буолуохтаах. Онон сиэттэрэн, бу ураты идэ оруолун үрдэтиигэ, уопсастыбаннас уонна былаас уор­ганнара учууталга болҕомтолорун күүһүрдэллэригэр олоххо киэҥ хабааннаах бырайыактар киирэллэр. Быйыл муус устарга педагогика үлэһиттэрин ыстаатыстарын бэрээдэктиир туһунан сокуон ылыллыаҕа. Педагогическай эйгэҕэ квалификациялаах исписэлиистэри бэлэмнииргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи «Земскэй маастар» бырагыраама оҥоһуллар. Ил Дархан бастыҥ педагогтарга уонна уһуйааччыларга 100-түү тыһ. солк. бириэмийэ олохтоото. Бириэмийэни үөрэх эйгэтин 36 бастыҥ үлэһитэ ылыаҕа. Педколледжтар, учууталлары бэлэмниир үрдүк үөрэх кыһаларын базалара бөҕөргүө. Инники күөҥҥэ сылдьар колледжтарга хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыаҕа. Педагогиканы олохтообут К.Д. Ушинскай төрөөбүтэ 200 сылын чэрчитинэн, дойдуга Педагог уонна уһуйааччы сылыгар  араас тэрээһиннэр ыытыллыахтара, — диэн вице-спикер Антонина Григорьева иһитиннэрдэ.

Түмүгэр Антонина Григорьева М.К. Аммосов аатынан ХИФУ пединститутун 3-с кууруһун устудьуонугар Ярослав Самсоновка, үөрэх сайдыытыгар сүдү кылааттарын киллэрсибит исписэлиистэргэ Саргылаана Даниловаҕа, Нина Федотоваҕа, Юрий Кынатовка уонна Ая Бугаеваҕа махтал суруктары туттарда. Бу күн Ил Түмэн аҕыйах ахсааннаах норуоттар боппуруостарыгар уонна Аартыка дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева аатыттан ХИФУ филологическай факультетын устудьуона Кристина Данилованы махтал суругунан бэлиэтээтилэр.

ХИФУ проректора Алексей Голиков тэрийэр бөлөх аатыттан кыттааччыларга, волонтердарга, дьүүллүүр сүбэҕэ, университет кафедраларыгар, учууталларга уонна оскуолаларга махталын биллэрдэ уонна эспиэрдэргэ махтал суруктары, өйдөбүнньүк бэлэхтэри туттарда:

— Өрөспүүбүлүкэбит уопсастыбаннаһа тыҥааһыннаах, түөрт күн устата ыытыллыбыт куонкурустары кыраҕытык кэтээн олорбутун саарбахтаабаппын. Кыайыылаахтарга, кыттааччыларга инникитин даҕаны өссө улахан ситиһиилэри, өрө дабайыылары баҕарабын.

Кыайыылаахтар

X үбүлүөйдээх «Үрүҥ көмүс Пеликан – 2023» өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус  III истиэпэннээх дипломунан Дьокуускайдааҕы 23 №-дээх оскуола муусукаҕа учуутала Сахая Талыбыева наҕараадаланна. II истиэпэннээх бириистээх миэс­тэҕэ И.Л. Кондаков аатынан Бүлүү гимназиятын устуоруйаҕа учуутала Николай Егоров тигистэ. Кинилэргэ уу харчынан бириэмийэни «Сыл бастыҥ учууталларын кулууба» туттарда. Муҥутуур кыайыылааҕынан Дьокуускайдааҕы классическай гимназия алын кылааһын  учуутала Эмма Федотова ааттанна. Киниэхэ ХИФУ аатыттан 100 тыһ. солк. сэртипикээт туттарылынна.

Маҥнайгы «Педагогика кынаттара – 2023» устудьуоннар куонкурустара 14 бастыҥ устудьуону түмтэ.  Манна III истиэпэннээх дипломунан естественнай наукалар институттарын 5-с кууруһун устудьуона Дайаа­на Иванова наҕараадаланна, II истиэпэннээх диплому пединститут 3-с кууруһун устудьуона Ярослав Самсонов тутта.

Муҥутуур кыайыылааҕынан тас дойдулар филологияларын уонна эрэгийиэни үөрэтэр институт 5-с кууруһун устудьуона Елена Колесова буолла. Киниэхэ бриллианнаах үрүҥ көмүс «Педагогика кынаттара» бэлиэ уонна үөрэххэ стажировка ааһарга ХИФУ сэртипикээтин биэр­дилэр.