Уопсастыба

Улуус салайааччыларын, олохтоохторун бырайыактарынан, улууспут кыраныыссатыттан саҕалаан нэһилиэктэр аайы уонна айан суолугар анал бэлиэлэр, пааматынньыктар оҥоһуллаллар. Бу барыта тулалыыр эйгэни тупсаран, устуоруйабытын эбии байытан, суолталаан  биэрэр. Кэнники сылларга дойду үрдүнэн дьоҕус куораттары, нэһилиэнньэлээх пууннары тупсаҕайдык оҥорор бырайыактар куонкурустара сыл аайы ыытыллаллар. Ол  чэрчитинэн, Ытык Күөл харахха быраҕыллар гына тупсар. Эһиил ыытыллар “Манчаары оонньууларыгар” тутууларбыт ситэн, бырайыактар олоххо киирэн, харах  хайгыа, сүрэх үөрүө турдаҕа.

Бу күннэргэ икки искибиэр тутулунна: биирэ өрөмүөннэннэ, биирэ арылынна. Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ улуус баһылыга Айаал Бурцев, улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Петр Максимов уонна Таатта нэһилиэгин баһылыга Егор Павлов эҕэрдэ тылларын эттилэр уонна наҕараадалары туттардылар.

Өксөкүлээх Өлөксөй аатын сүгэр искибиэри “Градо” бырайыактыыр тэрилтэ 2021 сыллааҕы “Благоустройство набережной озера  Ытык-Кюель” бырайыагын икки сыл болдьохтоох үлэтин бастакы түһүмэҕэ  бэдэрээччит Семен Спиридонов салалтатынан ыытылла турар.  Иккис түһүмэх үлэтэ кэлэр саас түмүктэнэр. Манна даҕатан суруйдахха, “Градо” бырайыактыыр  тэрилтэни биир дойдулаахпыт Иван Кычкин салайар. Аныгылыы көрүүлээх салайааччы төрөөбүт улууһун эйгэтин тупсарыыга номнуо элбэҕи оҥордо. “Градо” тэрилтэ уонна Таатта нэһилиэгин баһылыгын Егор Павлов киэҥ далааһыннаах үлэлэрин түмүктэринэн, Ытык Күөл паарката “Эйгэ” архитектура уонна дизайн бириэмийэтин ылары ситистэ.

“Дьол тааһа” искибиэри, дойдуга Дьиэ кэргэн, өрөспүүбүлүкэҕэ Оҕо саас,  улууспутугар Таптал, Эрэл, Итэҕэл сылларынан, итиэннэ эһиил ыытыллар “Манчаары оонньууларыгар” анаан, Кутугутовтар дьиэ кэргэн уонна “Тааттадальнобой” түмсүү бэлэх ууннулар. Искибиэр бырайыагын, ороскуотун ааҕыытын Никифор Леонтьевич, искибиэр өйүгүн Людмила  Семеновна уонна дьиэ кэргэн бүттүүн былааннаан оҥордулар. Ханнык баҕарар бырайыак өйөннөҕүнэ олоххо киирэр. “Тааттадальнобой” үтүө санаалаах ыраах айан суоппардарын, улууспут, нэһилиэкпит дьаһалталарын, олохтоохтор көмөлөрүнэн өйөнөн олоххо киирдэ. Ол туһунан Людмила Семеновна маннык кэпсээтэ:

--Биир сонун искибиэр оҥоһулунна. Сэрэдэ киэһэ 7 чааска, күрүлгэн сыыйа күүһүрэр тыаһынан, искибиэрбит аһылынна. Мустубут биир дойдулаахтарбыт аптаах алтан тимири имэрийэ, баҕа санааларын туоларыгар баҕара, тимир икки уу күүһүн иҥэринэ, искибиэрбит аһыллыытыгар муһуннулар. Искибиэр оҥоһуутун бырайыага өссө 2020 с. үөскээбитэ. Бырайыакпытын нэһилиэкпит баһылыга Егор Павлов олохтоох көҕүлээһини өйөөһүн бырагырааматын куоластааһыныгар киллэрбитэ. Онтон 2022 с. бэс ыйыгар тутуу тимирдэрэ тиэллэн кэлбиттэрэ. Искибиэр турар сирин  оччотооҕу улууспут баһылыга Михаил Соров анаабыта. Ол сыл территория барыта ыраастанан, буор, кумах кутуллан, ис-тас полисадник, оттон былырыын 17 устуука ыскамыайка, күрүлгэн конструкцията оҥоһуллубуттара.

Быйыл конструкцияны олохтоох сирин булларан, сыбаарка, кырааска үлэлэрэ ыытылыннылар, ону таһынан скальник, хаамыскалар таһыллан уурулуннулар. Бырайыакка барыта 71 киһи кытынна, улахан өйөбүлү, көмөнү биир идэлээхтэрбит С.С. Игнатьев, А.А. Акимов, Н.И. Акимов, Н.Н. Мочкин, О.В. Кондаков, С.Т. Григорьев оҥордулар. Ону таһынан бэйэбит уолаттарбыт Леонтий, Семен, Никифор тэбис-тэҥҥэ үлэлэстилэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ “Тааттадальнобойдарын” курдук сомоҕолоһуулаах  ыраах айан суоппардарын түмсүүтэ арааһа суох. Бу түмсүүбүт 2016 с. тэриллибитэ, төрөөбүт дойдубутугар бу иккис искибиэри оҥорон биир дойдулаахтарбытыгар бэлэх ууннубут.  

Бу курдук, күнтэн күн, Тааттаҕа киһи кэрэни кэрэхсиирэ элбиир, үйэлээх тутууларынан сандаарар.

Хаартыскаҕа Любовь Иванова түһэриитэ