Уопсастыба

«Бэлэм буол» хаһыат бастакы нүөмэрэ 1936 с. ыам ыйын 15 күнүгэр бэчээттэнэн тахсыбыта.Хаһыат бастакы эрэдээктэринэн биллиилээх поэт Архип Георгиевич Кудрин-Абаҕыыныскай буолар. Кини кэнниттэн суруналыыс Гаврил Павлович Тихонов, онтон норуодунай поэт Владимир Михайлович Новиков-Күннүк Уурастыырап этилэр. Суруйааччы Никифор Кирикович Седалищев-Дьүөгэ Ааныстыырап «Бэлэм Буол» хаһыат сэрии иннинээҕи бүтэһик эппиэттээх эрэдээктэрэ этэ. Секлетея Алексеевна Курчатованы 1958 сылтан, Саха сирин партийнай кэмитиэтин сорудаҕынан, «Бэлэм буол» оҕо хаһыатын редакциятын салайарга анаабыттара. Нина Иннокентьевна Протопоповалыын саҥа кэм саҥа тыынынан хаһыат үлэтин саҕалаабыттара. Кинилиин комсомол саҕаттан билсэллэрэ. Онтон 1961 сылтан, 51 сыл тухары, солбуллубат эрэдээктэринэн Нина Иннокентьевна Протопопова таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.

 Үбүлүөй чэрчитинэн “Россия – мин историям” мультимедийнай пааркаҕа “Бэлэм буол”-“Кэскил” хаһыат 85 сыла” быыстапка үөрүүлээх аһыллыыта буолла. Ыалдьыттарынан Ил Түмэн дьиэ кэргэн уонна оҕо аймах дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алена Николаевна Атласова, СѲ Үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Михаил Петрович Сивцев, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Юные Якутяне” ресурснай киин дириэктэрэ Варвара Альбертовна Васильева, СѲ Инновацияҕа, цифровой сайдыыга уонна инфокоммуникационнай технологияҕа миниистирин солбуйааччы Георгий Петрович Андреев уонна өрөспүүбүлүкэ араас оскуолаларын эдэр кэрэспэдьиэннэрин постарын салайааччылара сырыттылар.

 “Кэскилгэ” 100%  суруйтарбыт Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа В.П. Ларионов аатынан орто оскуолатын IV “Г” кылааһын кэлэктиибэ өрөспүүбүлүкэ бары оскуолаларыгар үтүө холобур буолар. Эдэр кэрэспэдьиэннэр постарын салайааччыларыгар, “Кэскил” медиа үлэһиттэригэр үөрүүлээх быһыыга-майгыга Бочуоттаах грамоталары туттартаатылар.

Ил Түмэн дьиэ кэргэн уонна оҕо аймах дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Алена Николаевна Атласова:

--Миэхэ бүгүн долгутуулаах күн үүннэ. Тус бэйэм уонна бары сөбүлүүр, таптыыр хаһыаппыт үбүлүөйдээх күнэ үүннэ. 85 саас диэн олус уһун суол. Оҕо сылдьан “Бэлэм буолу” ааҕан улааппыппыт. Хаһыат сыта, хайдах хаһыат кэлэрин күүтэрбит -- оҕо сааспыт умнуллубат өйдөбүллэрэ. Бастакы кылааска үөрэнэ сылдьан, “Бэлэм буол” хаһыакка тахсыбыт кэпсээни сүһүөхтээн ааҕарбын өйдүүбүн. Бу кэмнэртэн ыла хаһыаты кытта доҕордоһуум саҕаламмыт эбит.

СӨ Үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Михаил Петрович Сивцев:

--Эдэр кэрэспэдьиэннэр постарын салайааччылара ыытар үлэлэрэ биһиги оҕолорбутун үөрэтэргэ, иитэргэ, сырдыкка угуйарга олус суолталаах. Билиҥҥи кэмҥэ араас үлэ-хамнас тэриллэн ыытылла турара да туоһулуур. Бэйэм өттүбүттэн этэр буоллахха, “Бэлэм буол” хаһыаты кытта 90 сыллартан саҕаламмыта. Учууталым көҕүлээһининэн хаһыакка суруйарым. Нэһилиэкпитигэр олорор бэтэрээннэр тустарынан ахтыыны хаһыакка ыытан бэчээттэтэн турабын. Икки ахтыыбыт кинигэҕэ киирбитэ. Хаһыат баар буолан, Сэбиэскэй Сойуус араас муннуктарыгар олорор оҕолору кытта суруйсар этибит. Бүгүҥҥү кэмҥэ олох тэтимэ да, ирдэбилэ да уларыйда. Оҕолорбут ирдэбиллэрэ да, көрүүлэрэ да атын. Атын эрэгийиэннэри кытта доҕордоһуу, ити уопуту ылан көрдөххө, билигин даҕаны аныгы технологиялар көмөтүнэн кыаллар дьыала. Биһиги оҕолорбутун иитэргэ, үөрэтэргэ үлэҕит, көмөҕүт иһин махтал. “Кэскил” оҕо бэчээтин кыһатын дириэктэрэ Ольга Ивановна Семенованы кытта оскуолаларга баар эдэр кэрэспэдьиэннэр үлэлэрин туһунан санаабытын атастаспыппыт. Оскуолаларга эдэр кэрэспэдьиэннэр постара үлэлиэхтээх уонна өйөбүлү ылыахтаах. Пост салайааччылара оҕону сырдыкка, кэрэҕэ, идэлээх буолууга уһуйаллар. Биһиги саҕанааҕы оҕолортон Яна Байгожаева, Таня Жиркова, Жанна Леотьева курдук суруналыыстар үүнэн тахсыбыттара. Онон маннык курдук оҕолороох пост салайааччыларыгар махталбыт улахан.

СѲ Инновацияҕа, цифровой сайдыыга уонна инфокоммуникационнай технологияҕа миниистирин солбуйааччы Георгий Петрович Андреев:

--1989 сыллаахха “Будь готов” хаһыакка суруйбутум. Ол кэмтэн ыла бэчээт эйгэтигэр үлэм саҕаламмыт эбит диэхпин сөп. Быйылгы дьыл олус элбэх үбүлүөйдээх.  “Айар” кинигэ кыһата 95, судаарыстыбаннай хаһыат /“Манчаары”, “Кыым”, “Саха сирэ” / 100, өрөспүүбүлүкэ типографията 160, “Кэскил” 85 сыллара. Цифровизация үйэтигэр хаһыаттар олоҕу кытта тэҥҥэ хаамсаллар. “Саха” көрдөрөр-иһитиннэрэр хампаанньаны кытта хаһыаттар күрэстэһэр буолуохтара. Видеоконтент олус күүскэ сайдыаҕа. Хаһыаттар оннооҕор цифровой эйгэҕэ ылсаллар. Информационнай сайдыы олох түргэнник аан дойдуга баран иһэр. “Кэскил” медиа үлэлиир хайысхата, тэтимэ билиҥҥи цифровой олох ирдэбилигэр сөп түбэһэр. Араас виртуальнай технологиялары туһананнар, оҕоҕо тиийимтиэлэр. “Диснейленд”, “Карусель” курдук конкурент буола улааталларыгар баҕарабын.

Дьокуускайдааҕы Саха гимназия "Үктэл" юнкорпоһун салайааччыта Жерготова Надежда Павловна:

--Мин ийэм Вера Константиновна Скрябинаттан “Кэскил” хаһыаты кытта доҕордоһуум саҕаланар. Кини үөрэнээччитэ хаһыакка суруйбут. 1959 сыллаахха сэрии кэнниттэн тахсыбыт аан бастакы нүөмэри кылааска түҥэппитин туһунан ахтара. Кылааска үс эрэ эксэмпилээр түҥэтиллибит эбит. Сорохтор онно тиксибэккэ ытаабыттар. Онтон ыла биһиги Скрябиннар, Жерготовтар педагогическай династиябыт төрдүс көлүөнэҕэ тиийэ доҕордоһон кэллибит. Сибээспит күн бүгүҥҥэ диэри быстыбакка турар. Бу хаһыаты кытта доҕордоһуу аны сиэннэрбитинэн салҕанар. Хаһыат патриотическай тыыҥҥа иитэр, ураты болҕомтону ааҕыыга уурар. Нина Иннокентьевна Протопопова курдук тумус киһибит үлэтэ-хамнаһа умуллубакка салҕанан бара турдун. Саҥа технологиялар бааллара үчүгэй, ол сайдыан наада. Ону кытта тыыннаах хаһыаты тутан олорон, төрөппүтү кытта бииргэ ааҕыы саҕа дьол оҕоҕо суох. Онон барыта тэҥҥэ сайдыан баҕарабын. “Кэскил” хаһыат эдэр кэрэспэдьиэннэрин постарын Анисия Михайловна Иевлева, Таисия Ивановна Алексеева салайан кэллилэр. Ѳрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 200-тэн тахса пост оскуолаларга сүрдээх тэрээһиннээхтик үлэлииллэр. Оскуолаларга барытыгар эдэр кэрэспэниэннэр постара баар буолуохтарын баҕарабын. Саҥа көлүөнэ “Кэскил” хаһыат редакциятыгар ситиһиилээх үлэни, кинилэргэ күүс-көмө, тирэх буолан бииргэ үлэлиэххэйиҥ диэн ыҥырабын.

Жерготова Надежда Павловна тыл эппитин кэннэ, быыстапка үөрүүлээх аһыллыыта буолла. Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа аатынан “Кэскил” оҕо бэчээтин кыһатын дириэктэрэ Ольга Ивановна Семенова, СӨ Үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Михаил Петрович Сивцев, Дьокуускайдааҕы Саха гимназия "Үктэл"  эдэр кэрэспэндьиэннэр постарын салайааччыта Жерготова Надежда Павловна быыстапка лиэнтэтин үөрүүлээх быһыыга кырыйдылар.

Үөһээ Дьааҥы Боронук орто оскуолатын VII кылааһын үөрэнээччитэ Ливия Другина “Кэскиллиин” кэскиллээхпит” хоһоонугар, ыччат таптыыр ырыаһыта Катя Черкашина матыып айан, “Кэскил” өрөгөйүн ырыатын толордо. Онтон Саха политехническай лиссиэй II кылааһын үөрэнээччитэ Вадим Петров быыстапкаҕа сыһыаран? фотосуруналыыс Иннокентий Петрович Канаев туттубут фотоаппаратын уонна кинокамератын туһунан кэпсээтэ.

Саамай ыраахтан Үөһээ Дьааҥы улууһун Эҥэ орто оскуолатын "Саһарҕа" юнкорпост салайааччыта Заровняева Екатерина Петровна кэлбит.

“Кэскил” хаһыаппыт үбүлүөйүгэр аналлаах долгутуулаах, үөрүүлээх тэрээһин олус үчүгэйдик ааста. Хаһыаппыт өссө да үүнэ-сайда, элбэх ааҕааччылана турдун!

Гизелла Попова, Игидэй, Таатта.