Бэлиитикэ

Онно норуот дьокутааттара «Биир ньыгыл Арассыыйа» бэлитиичэскэй баартыйа фракциятын чилиэнэ, Бүтүн Арассыыйатааҕы норуот фронун эрэгийиэннээҕи толорор кэмитиэтин салайааччы Валерий Лютай, анал байыаннай эпэрээссийэҕэ сылдьар гражданнар дьиэ кэргэттэрин кытары үлэҕэ Киин уокурук бэбичиитэллэрин сэбиэтин салайааччы Татьяна Егорова итиэннэ Норуот фронун эрэгийиэннээҕи ыстаабын хос бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Паньков, киин куорат Губинскайдааҕы уокуругуттан: управа баһылыга Гулжан Огонерова, куорат дууматын дьокутаата Владислав Дмитриев, управа баһылыгын уопсай боппуруостарга солбуйааччы Валентин Романов, дьиэ кэргэттэри кытары үлэ исписэлииһэ Екатерина Александрова, «Истии эйгэтэ» ХЭУо дириэктэрэ Ольга Голдобина уонна «Саха» НИБК генеральнай дириэктэрэ Олег Марков кыттыыны ыллылар.

Барыта былаан быһыытынан

Дьокуускай куорат дьаһалтатын Губинскайдааҕы уокуругун салайааччы Гулжан Огонерова анал байыаннай эпэрээссийэҕэ хомуур саҕаланыаҕыттан, хас биирдии байыас дьиэ кэргэнин кытары үлэ ыытылларын туһунан иһитиннэрдэ:

– Губинскайдааҕы уокурук управатын үрдүнэн анал байыаннай эпэрээссийэҕэ барбыт дьонноох 110 дьиэ кэргэн, олорго 125 оҕо баар. Хас биирдии дьиэ кэргэҥҥэ социальнай пааспар оҥорон, ыалга хас киһи, оҕо, кырдьаҕас баарын, кинилэр олорор усулуобуйалара хайдаҕын, туох кыһалҕалаахтарын, туохха наадыйалларын барытын билэн олоробут. Бу чахчылар конфиденциальнайдар, мин уонна анал бирикээһинэн сыһыарыллыбыт исписэлиис эрэ билэбит, атын кимиэхэ да бэриллибэттэр. Даҕатан эттэххэ, маннык социальнай пааспардар куоракка хас управа ахсын оҥоһулуннулар. Ахсынньы 7 күнүгэр бэбичиитээллэр сэбиэттэрэ тэриллибитэ, салайааччынан Галина Афанасьева, солбуйааччыларынан куорат дууматын дьокутаата Дмитрий Михайлов уонна мин талыллыбыппыт. Куорат баһылыга Евгений Григорьев көҕүлээһининэн, Биир кэлим киин тэриллэн, психолог, юрист о.д.а. курдук исписэлиистэр үлэлииллэр. Холобур, юридическай сулууспа Курашов уул, 1/1 №-гэр тэрилиннэ, онно дьуһуурунай юрист мэлдьи баар.

Анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин аһылыгынан эмиэ хааччыйабыт, ол курдук, алтынньыга оҕуруот аһын, сэтинньигэ ас-үөл нобуорун, ахсынньыга Саҥа дьылы көрсө оҕолорго Тымныы оҕонньор кэһиитин тиксэрбиппит. «Үтүө санаа харыйата» аахсыйаны тэрийбиппит, оҕолору хастыыта даҕаны бырааһынньыктааҕы утренниктарга, театрдарга, зоопаркаҕа, баһылык елкатыгар сырытыннарбыппыт. Телеграмҥа бөлөхтөөхпүт, онно ким туохха наадыйарын биллэрэр, интэриэһиргиир ыйытыыларын биэрэр, ол барыта, балыыһаҕа көрдөрүнүүттэн саҕалаан, куукунаҕа смеситель уларытыытыгар тиийэ, тута быһаарыллан иһэр.

Аадырыстаах материальнай көмөнү оҥоробут. Холобур, мобилизацияҕа барбыт байыас А. эдьиийин оҕотун чааһынай детсадтан куорат детсадыгар көһөрөргө көрдөспүтэ, дьиҥинэн бэйэтин төрөппүт оҕото эбитэ буоллар, үөрэх управлениетын нөҥүө боппуруос суһаллык быһаарыллыа эбит, ону аймаҕа буолан уһаан хаалла, биһиги утары бараммыт бэбичиитэллэр сэбиэттэрин көмөтүнэн харчы көрөн, быйыл кыһын чааһынай детсад өҥөтүн төлүүбүт, аны күһүн оҕо 3 сааһын туолан, уочарат бэрээдэгинэн куорат детсадыгар ылыллара быһаарылынна.

Тохсунньу 15 күнүгэр Екатерина Ф. диэн эдэр ийэ өлбүтэ, кини кэргэнэ уонна аҕата анал байыаннай эпэрээссийэҕэ сылдьаллар, бохоруонаҕа иккиэн кэлбиттэрэ. Кинилэртэн биирдэстэрэ дьиэтигэр, Екатерина кыыһын көрө-истэ хаалара ирдэнэр, ол эрээри, дьахтар кэргэнэ оҕоҕо кииринньэҥ аҕа эбит, инньэ гынан эһэтэ хаалара ордук диэн быһаарыллан, билигин кэпсэтии ыытылла сыдьар. Олус элбэх докумуон толоруллар эбит.

Даҕатан эттэххэ, Губинскай уокурукка 53-с, 125-с, 140-с, 141-с, 142-с, 202-с , 203-с кыбаарталлар киирэллэр. Барыта 171 элбэх кыбартарылаах дьиэ баар, олорго 43 тыһыынча киһи олорор.

Систиэмэ наада

Норуот дьокутаата Валерий Лютай анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин кытары үлэни Губинскай уокурук холобуругар, киин куорат сөптөөхтүк тэрийбитин бэлиэтээтэ.

– Өрөспүүбүлүкэ хас биирдии улууһугар маннык үлэ эмиэ тэриллэригэр эрэнэбин. Дьиэ кэргэн социальнай пааспарын улуустарга эмиэ оҥоруохха наада. Оннук докумуоннар биһиэхэ, Норуот фронун эрэгийиэннээҕи толорор кэмитиэтигэр, анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин кытары үлэлэһэ, көмөнү-өйөбүлү быһаччы тэрийэ сылдьар тэрилтэҕэ эмиэ бэриллиэхтэрин наада. Оччотугар үлэ ситимнээх уонна биир кэлим буолуо этэ. Көмө аахсыйатын оҥорорго биир ыалга иккистээн тиийии, кимнээҕи эрэ матарыы тахсыан сөп, иккиһинэн туох эмит чахчы суһаллык наада буолара элбэх. Биһиги билигин биирдиилээн дьонунан, этии киирэринэн үлэлиибит. Холобур, Аммаҕа анал байыаннай эпэрээссийэҕэ сылдьар байыас дьиэтэ тоҥор кутталлааҕа биллибитэ. Дьиэ оһоҕунан оттуллар, хаһаайын сылытар ситими тардарга былаанныы сылдьан, мобилизацияҕа барбыт. Дьиэни киин хочуолунайга холботорго сыаната ыарахана чаҕытар, электроуотунан барар оһоҕу туруоруоҕу электроэнергия кыамтата кыайбат эбит. Ол түмүгэр икки ыйы быһа туох да чопчу быһаарыы ылылла илик.

Бу матырыйаалы бэлэмниирбитигэр биһиги Аммаҕа быһа сибээскэ тахсан ыйыталаспыппытыгар, улуус Мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ, анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин кытары үлэлиир хамыыһыйа бэрэсэдээтэлэ Софья Александрова маннык хоруйдаата:

– Биһиги бу ыалы кытары билсэ турабыт. Оһохторо тимир, «Липснеле-40» диэн, харааска турар. Мастара барыта баар, саас эбии киллэртэриэхпит. Хаһаайка оһоҕу отторбор эрэйдэнэбин диэбитигэр, үлэлиир тэрилтэтиттэн көмөҕө хачыгаар сыһыарыллан, таһынан сылдьан, оһоҕун оттон биэрэр. Хаһаайка дьиэбин киин сылытар ситимҥэ холбуохха сөп дуо диэбитин иһин, ОДьХК ГУТ салаатыгар ыйытык оҥорбуппутугар, сайын холбуох буолбуттара.

Бастыҥ уопут быһыытынан

Ольга Голдобина Губинскайдааҕы уокурук анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин кытары үлэҕэ бэбичиитэллэрин сэбиэтэ ыыппыт үлэтин билиһиннэрдэ. Ол курдук, госпиталга эмтэнэ киирбит байыастарга анаан харчы хомуйан, байыастар тугу сакаастыылларынан ылан биэрэллэрэ ордук диэн «Саха волонтерга» ыыталлар. Дьиэ кэргэттэри кытары үлэҕэ олунньу 23 күнүгэр уонна кулун тутар 8 күнүгэр ыытар дьаһалларын былаанныы сылдьар, Үлэ сылынан үлэ кэлэктииптэрин бэстибээлин ыытар санаалаах эбиттэр.

– Киин куоракка үлэ тэрээһиннээхтик ыытыллара өйдөнөр, манна ирдэбил да кытаанах уонна көмө буолар сулууспалар, тэрилтэлэр да элбэхтэр, – диэтэ кини. – Аны болҕомтону улуустарга ууруохха наада эбит, онно сөптөөх сүбэни-аманы биэрэр, көмөнү оҥорор кыахтаах, идэтийбит психологтар, юристар тиийбэт буолуохтарын сөп. Мин «Саха НКИХ ыйга иккитэ тахсар «Якутск сегодня» биэриибэр управалар үлэлэрин-хамнастарын сырдатабын. Онон, бу мунньахха олорон, өрөспүүбүлүкэҕэ бастыҥ уопут быһыытынан тарҕатар гына, биир биэриини Губинскай управаҕа аныахха сөп эбит дии санаатым.

* * *

Сүбэ мунньаҕы түмүктүүрүгэр Антонина Григорьева анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэрин кытары үлэ ураты улахан, стратегическай суолталааҕын бэлиэтээтэ. Хас биирдии байыас дьиэ кэргэнэ судаарыстыба көрөр көмөтүн толору ылыахтаах диэтэ. Үлэни сөптөөхтүк тэрийбит управа дьаһалтатыгар, бары исписэлиистэригэр махталын биллэрдэ.