Экэниэмикэ

Көтөх муҥунан сибэкки дьөрбөтүн бэлэх тутар олус үчүгэй эбит буоллаҕына, сибэккилэринэн ыга симиллибит ыарахан ыйааһыннаах хоруопкалары таһар киһиттэн элбэх сэниэни эрэйэрэ чахчы. Маны таһынан бу үлэҕэ киһи илиитэ олус бааһырарын туһунан флористартан иһиттим. "Роза иннэтэ ыарыылаҕын таһынан өссө аллергиялыаххын да сөп. Аны, ыраахтан айаннаан кэлэр сибэккини, түргэнник кэхтибэтин диэн, анал эминэн "обработкалыыллар". Ол эмиэ киһи илиитин тириитигэр куһаҕаннык дьайар, хатырар, бааһырар”, — диэн кэпсииллэр Дьокуускай куорат флористара.

"Флористидэтигэр бэлэмнииллэрэ буоллар..."

Омуна суох, Дьокуускайга хас хардыы аайы сибэкки маҕаһыына баар. Бу  көстүү тугунан быһаарыллара, туохтан тутулуктааҕа эбитэ буоллар? Култуурабыт оччо үрдээн, бары хардарыта сибэкки бэлэхтэһэр буолбуппут дуу? Биитэр аныгы кэм муодата дуу? Эбэтэр барыстаах бизнес дуу?

Дьокуускай куоракка бүгүҥҥү күҥҥэ сибэкки атыылыыр 100-чэкэ маҕаһыын үлэлиир. Куорат киинигэр 10-тан тахса сибэкки бутига баар.

Варвара Кузьмина «Ваш букет» маҕа­һыын флориһа: «Сибэкки дьөрбөтүн оҥорорго саамай уустуга тэҥин (симметриятын) табыы буолар. Онон-манан быга сылдьара олуона баҕайытык көстөр. Дьон арбайбыт, сатамньыта суох оҥоһуллубут букеты тута сирэр, атыыласпат. Сибэккини атыылыыр дьон быһыытынан, сэбэрэбит, туттарбыт-хаптарбыт кытта улахан оруоллаах — кэрэ эйгэтин кытта алтыһар, дьон-сэргэ бырааһынньыкка үөрэ-көтө сылдьарын тэрийэргэ кыттыгастаах буоллахпыт дии. Итиэннэ дьон баҕатын учуоттуур наада, «клиент всегда прав» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Сибэккини үөрүүлээх түгэҥҥэ ылаллар, онон атыылаһааччыны мичээрдээбитинэн көрсүөхтээхпит, үөрэ-көтө тоһуйуохтаахпыт.  Кыыһыра, ыксыы турар киһиттэн хаһан баҕарар ким да тугу да ылыан баҕарбат. Оттон үөрүнньэҥ, сэргэх атыыһыт киһи сүргэтин көтөҕөрө чахчы».

«Алые розы» сибэкки маҕаһыынын хаһаайката Галина Алишеровна: "Маннык бизнескэ үлэлии үөрүйэхпин. Үлэтэ, түбүгэ бырааһынньык кэмигэр үксүүр. Тыын ылар да кыах суох буолааччы, ол гынан баран саамай хорутуулаах, барыстаах кэммит буоллаҕа дии», — диир.

«Биһиги сибэкки дьөрбөтүн бэйэбит фантазиябытынан, баҕабытынан оҥоробут. Дьокуускайга флорист үөрэҕэр үөрэнэр кыах баара эбитэ буоллар. Саатар, маастар-кылаастар, куурустар ыытыллаллара баҕалаах. Сорохтор Москваҕа, Санкт-Петербург куоракка анаан үөрэнэн кэлэллэр. Ити киһиэхэ барытыгар кыаллыбат суол. Сибэкки дьөрбөтүн сатаан уурбут-туппут курдук табан оҥоруу кистэлэҥин анал үөрэхтээх дьонтон билиэх-көрүөх баҕам улахан», — Варвара Сергеевна санаатын үллэстэр.

Биир роза – үс мөһөөх!

Дьокуускайга атыыга саамай барар сибэкки — роза. Элбэх сиртэн ыйыталастахха, тэҥнээн да көрдөххө, сибэккини кууһунан атыылыыр маҕаһыыҥҥа эбэтэр туох эмэ аахсыйаҕа түбэстэххэ, розаны чэпчээбитэ 50 солкуобайга булуохха сөп. Ортотунан 100-150 солкуобай. Оттон киоскаларга оннооҕор үс мөһөөххө атыылыыллар эбит. Маныаха сибэккиҥ сыаната тылла илигиттэн (бутон) уонна умнаһыттан быһаччы тутулуктаах: төһөнөн умнаһыттан суон, уһун да, соччонон сыанаҕа турар.

Сибэкки бизнеһэ кэскиллээх дуо?

ХИФУ ботаническай саада биир уонна хас да сыллаах үүнээйи араас көрүҥүн нэһилиэнньэҕэ атыыга таһаарар. Дириэктэр Наталья Иванова этэринэн, Саха сиригэр үс эрэ ый устата сайыҥҥы сибэкки кэрэтинэн киһи дуоһуйбакка хаалар. «Ол иһин маннык бизнес сайдар кэскиллээх. Чуолаан бу биһиги уһун кыһыннаах дойдубутугар. Кэнники кэмҥэ дьон олоҕун таһыма, олоҕу көрүүтэ уларыйда. Дьон-сэргэ аһыыр, таҥнар эрэ туһунан эрэ саныырынан муҥурдаммакка, ис эйгэтин байыта, сайыннара сатыыр, кэрэҕэ болҕомтотун уурар буолла».

«Алые розы» маҕаһыын дьиэ кэргэн бизнеһэ буолар. Эбэлэрим, ийэм, онтон мин дьарыктанабын, онон көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн кэлбит бизнеспэр өссө да үлэлиэм  турдаҕа», — диэн хаһаайка Галина Алишеровна кэпсиир.

Оттон флорист Варвара Кузьмина бу бизнес туһунан ураты санаалаах: «Бу барыс эрэ боппуруоһа буолбатах, эстетика, кэрэҕэ тардыһыы биир көрүҥэ. Ол гынан баран, олус түбүктээх бизнес. Биир сибэкки дьөрбөтүн оҥорорго аҕыйах мүнүүтэттэн саҕалаан, күнү быһа да оҥоруохха сөп – уустугуттан уонна оҥорор матырыйаалгыттан тутулуктаах. Тыынар тыыннаах буоллаҕа дии (тыыннаах табаар). Холобур, тумаҥҥа дуу, тыалга дуу сөмөлүөт тардылыннаҕына, көрүүтэ-истиитэ суох айаннаан кэлэн испит сибэккиҥ аҕыйах күнүнэн хагдарыйан барар. Мантыҥ улахан ороскуот. Санаан да көрдөххө, ханна эрэ Африкаҕа хомуллубут сибэкки, сууланан-таараланан, уһук хоту тымныы дойдуга хас эмэ күн айаннаан кэлэрэ — киһи төбөтүгэр да оҥорон көрөрүгэр уустук. Мин санаабар, кэрэни кэрэхсиир, сибэккини таптыыр эрэ киһи бу маннык бизнеһинэн дьарыктаныан сөп».

Кимнээх атыылаһалларый?

«Бары. Оскуола саастаах оҕолор ийэлэригэр, эбэлэригэр ылаллар. Ыччат өттө, эдэр дьон — тапталлаахтарыгар. Саастаах да дьон хаалсыбат, үбүлүөйдэрэ да үгүс. Биһиэхэ ХИФУ устудьуоннара, үлэһиттэрэ элбэхтэ сылдьаллар, өрүү атыылаһар дьонноохпут»,— диэн Варвара Сергеевна кэпсиир.

Барыстаах дуо?

ХИФУ Үп-экэниэмикэ үнүстүүтүн доцена Елена Романова: "Сибэкки бизнеһин тэрийии олус элбэх сыраны эрэйэр. Үгүс өттүгэр дьон халлаантан харчы түһэрин курдук саныыр. Ис-иһигэр киирдэххэ, ханнык баҕарар урбааҥҥа буоларын курдук, манна да  түүннэри-күнүстэри күүстээхтик үлэлиэххэ наада. Ити таһыттан көрдөххө эрэ элбэх маҕаһыын аһыллар курдук. Дьиҥэр, соччо маҕаһыын кыаммакка сабыллар. Ити өттүн учуоттуохха наада», - диэн тоһоҕолоон этэр.

Элбэх маҕаһыын үлэһиттэриттэн туоһулаһа сатаатым да, "кэмиэрчэскэй кистэлэҥ" диэн хоруйдаабаттар. «Алые розы» сибэкки маҕаһыынын хаһаайката Галина Алишеровна этэринэн, «бэлиэ түгэҥҥэ, холобур, бырааһынньыкка дьон маҕаһыыҥҥа тоҕуоруһа түһэр, онно син харчы киирэр. Ол гынан баран, сорох кэмҥэ атыы төрүт барбат, оччоҕо сибэкки туран эрэ хагдарыйан барар, дьон оннук сибэкки дьөрбөтүн сэргээбэт, атыыламмакка хаалан хаалар. "Тыыннаах" бизнес итинэн куһаҕан, "рискованнай" да диэххэ сөп",- диэн чопчулуур.

Үгүс маҕаһыын Саха сиригэр сибэккини Голландияттан, Африкаттан уонна Москваттан үлэһэн аҕалтарар эбит.