Цифровизация

ИТ-салааны сайыннарарга табыгастаах кэм

Манна даҕатан эттэххэ, икки күн устата IT-салаа, киноиндустрия, геймдев, информационнай куттал суох буолуутун сытыы уонна сибилигин уһулуччу суолталаах,, быһаарыллыахтаах боппуруостарын биллэр исписэлиистэрэ ырыттылар. Киэҥ хабааннаах тэрээһиҥҥэ Арассыыйа 63 эрэгийиэниттэн 1398 киһи кытынна, ол иһигэр 100 федеральнай таһымнаах эспиэрдэр.

Пуорум маҥнайгы күнүгэр ыытыллыбыт пленарнай мунньахха РФ сыыппара сайдыытыгар, сибээс уонна маассабай коммуникацияларга миниистир Максут Шадаев, РФ Экэниэмикэҕэ сайдыытын миниистирэ Максим Решетников, Уһук Илин федеральнай уокурукка Бэрэсидьиэн бэрэстэбиитэлин боломуочуйалааҕын солбуйааччы Григорий Куранов, Ил Дархан Айсен Николаев, дойду бөдөҥ хампаанньаларын бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.

Максут Шадаев бэлиэтээбитинэн, омук бородууксуйатын бэйэбит технологияларбытынан толору солбуйар кыахтаахпыт. «ИТ-салааны сайыннарарга туох да харгыһа суох табыгастаах усулуобуйа оҥоһулунна. Нолуок чэпчэтиититтэн саҕалаан, аккредитацияламмыт тэрилтэлэр үлэһиттэрин бэрэбиэркэлээһинтэн уонна суһал сулууспаттан уһун болдьоххо диэри босхолонууну ситистибит. Өскөтүн биһиги урут дойду технологияларын сакаасчыттар талалларын туһугар эбии өйөбүллэри хайдах оҥоробут диир буоллахпытына, билигин атын солбук суох. Бу салааҕа бары үлэлиэхтэрэ», – диэтэ Максут Шадаев.

Кыахтары саҕар пуорум

Мунньах кыттыылаахтара бырагырааманан хааччыйыы эйгэтигэр тутулуга суох буолуу, информационнай инфраструктура уонна кибер-куттал суох буолуутун боппуруостарын көрдүлэр. Дойду Экэниэмикэҕэ сайдыытын миниистирэ Максим Решетников маннык үлэ хайысхата эрдэттэн барбытын, дойду бородууксуйатыгар көһүү баар базаҕа уонна уопукка олоҕуран оҥоһулларын бэлиэтээтэ. «Билигин хампаанньалар бэйэбит оҥорон таһаарар бородууксуйабытыгар сыһыаннара уларыйда. Бу айти эйгэтигэр эрэ буолбакка, холобур, нефтехимия, массыына тутуу салааларыгар хампаанньалар дойду технологияларынан туһанарга бэлэмнэр уонна инвестициялыыр баҕалаахтар. Биир өттүнэн бу салааҕа исписэлиистэр барыылара эмиэ баар. Ол эрээри биһиги бу салаа үтүө өрүттээх буоларыгар, биисинэһи кытары бииргэ үп инфраструктуратын салгыы олохтуохпут», – диэн эттэ Максим Решетников. Оттон Ил Дархан Айсен Николаев бэлиэтээбитинэн, арҕаа дойдулар ИТ-бородуукталара ырыынактан барыыта бэйэбит олохтоох исписэлиистэрбитигэр улахан кыахтары арыйар, онуоха судаарыстыба өттүттэн сөптөөх усулуобуйаны оҥоруу соруга турар. «Биһиэхэ университеттары, сайдыы институттарын, инвестордары кытары сибээстээх, инновация экосистиэмэтэ тэриллэн, өрөспүүбүлүкэҕэ сыл аайы саҥа хампаанньалар тахсан иһэллэр. Бу киһи хапытаала уонна биисинэһи тэриниигэ куттала суох эйгэ холбоһон уонна инновационнай экосистиэмэни тэрийии үтүө түмүктээх буолар. Биисинэһи, атыыны, монетизацияны кытары сибээстээх боппуруостары, аан дойдутааҕы монополистары солбуйар саҥа партнердары уонна саҥа платформалары тэрийдэхпитинэ быһаарыахпыт», – диэтэ Айсен Николаев.

Сыыппараҕа суверенитет олохтонно

«Өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллыбыт пуорумҥа 200-тэн тахса кыттааччы кэлбититтэн үөрдүбүт. Биһиги «ВКонтакте» партнербут  көмөтүнэн, онлайн киэбинэн пуоруму дойду үрдүнэн 500 тыһ. тахса киһи көрөр кыахтанна. Тэрээһин сүрүн түмүгүнэн биһиги иннибитигэр турар суолталаах ыҥырыылары дьүүллэстибит. Бөдөҥ хампаанньалар лабораторияларын, филиалларын арыйар, ол иһигэр информационнай куттал суох буолуутугар сыһыаннаах көрсүһүүлэр ыытылыннылар. Билигин Саха Сирэ айылҕа баайынан эрэ буолбакка аан дойдуга биллэрин бары өйдүүллэр. Манна дойдубутун уонна креативнай индустрияны сайыннарар талааннаах дьон олороллор», - диэтэ СӨ Инновацияҕа, цифровой сайдыыга уонна инфокоммуникационнай технологияҕа миниистирэ Анатолий Семенов.

Пуорум кыттыылаахтара атын эрэгийэннэртэн кэлбит биир идэлээхтэрин кытта уопут атастастылар. Оттон, саамай сүрүнэ, дойдуга цифровой суверенитет олохтоммутун дакаастаатылар. «Маннык таһымнаах пуорум дойду үрдүнэн аан бастакытын ыытылынна. Биһиги иннибитигэр сыыппара экэниэмикэтигэр лидердэрин уонна экспердэрин түмэр, үс хайысханан арааран дьүүллэһэр сорук турбута: сыыппараҕа контент, медиа индустрия уонна оонньуулары оҥоруу. Дойдубут бастыҥ технологическай «держава» быһыытынан биллэрин биһиги дьүүллэһэр кыахтанныбыт. Бу үчүгэй уопут, туох кыах баарын көрдүбүт, биллибит. Билигин туруоруллубут сыалбытын-сорукпутун ситиһэргэ эрэнэбит», — диэн РФ Сыыппараҕа сайдыыга, сибээскэ уонна маассабай коммуникацияҕа министиэристибэтин бырагыраамаларын  уонна бырайыактарын координациялааһыҥҥа департаменын дириэктэри солбуйааччы Юрий Зарубин бэлиэтээтэ.

Ситииһиилэр, түмүктэр

Пуорум чэрчитинэн Анаабыр улууһун Сааскылааҕар волоконно-оптическай лииньийэ Интэринэт сибээһэ үлэҕэ киирдэ. Сибээһи холбуур үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ Максим Шадаев өрөспүүбүлүкэҕэ «Аартыка Синергията» бырайыагынан ыраах сытар оройуоннарга сыыппараҕа холбонуу үлэлэр салгыы ыытыллыахтарын туһунан эттэ. Ону таһынан, Саха Сирэ «Ростелеком» хампаанньаны кытта  интеллектуальнай видеонан кэтээн көрүү уонна АНО «Сыыппара экэниэмикэтэ» диэн социальнай суолталаах сыыппара платформатын киллэрии туһунан сөбүлэһиигэ илии баттаста. Максим Шадаев пуорум былаһааккатыгар туруоруллубут быыстапкаҕа уонна Дьокуускай IT-пааркатыгар Саха Сирин разработчиктарын бырайыактарын үрдүктүк сыаналаата. Максим Решетниковка «Үлэ көдьүүһэ» национальнай бырайыак чэрчитинэн федеральнай киин иһинэн олоххо киллэриллибит Дьокуускайдааҕы килиэп комбинатын уонна «Саюри» бырайыактарын билиһиннэрдилэр.

Ил Дархан Айсен Николаев дойду социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар туһуламмыт РФ Экэниэмикэҕэ сайдыытын миниистирэ Максим Решетников кыттыылаах сүбэ мунньахха Сибииргэ уонна Уһук Илиҥҥэ саҥа тырааныспар уонна энергетика коридордарын үөскэтиини учуоттаан, дойду сайдыытын стратегиятыгар саҥа хардыыны оҥорорго этии киллэрдэ. Сүбэ мунньахха эрэгийиэннэр иннилэригэр саҥа сиртэн хостонор баайдаах сирдэри баһылааһыҥҥа тирээн турар соруктар көрүлүннүлэр. Ону тэҥэ Уһук Илиҥҥэ бастакы Дьокуускайга «Үлэ кыбаартала» креативнай кластер аһылынна. Кластер резиденнэрин сүрүн үлэлэрин хайысхалара — киинэ, анимация, медиа, сыыппараҕа контент уонна дизайн. «Үлэ кыбартаала» 5 мэндиэмэннээх, уопсайа 14 600 кв. миэтэрэ иэннээх, өрөмүөннэммит 5 мэндиэмэннээх эбийиэк. Манна Саха Сирин креативнай индустрияларын сайыннарыыга 150-тан тахса резидени түмсүөҕэ уонна, уопсайа, быһа холоон, 1250-тан тахса саҥа үлэ миэстэтин таһаарыаҕа. Оттон СӨ Инновацияҕа, цифровой сайдыыга уонна инфокоммуникационнай технологияҕа министиэристибэтэ уонна «Нетология» үөрэҕирии хампаанньата өрөспүүбүлүкэҕэ IT эйгэҕэ ыраахтан олорон үөрэҕи сайыннарыыга бииргэ үлэлииргэ сөбүлэҥ түһэристилэр.