Все новости

 “Тускул” култуура киин бу сыллар тухары араас эгэлгэ улахан тэрээһиннэри ыытан, уопутуран, этэргэ дылы, биир буут тууһу сиэбит тэрилтэ. Онон бүгүн да оннук хартыына. Ол курдук, СӨ култууратын туйгуна, ырыа айааччы, учуутал, булчут бэрдэ, “Сардаҥа” түөлбэ салайааччыта, Уус Алдан Бэрт Ууһун нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина Николай Михайлович Андросов айар аартыгы арыйбыта 30 сылынан, кини айбыт ырыаларын толорууга куонкурус буола турар.

Тэрээһин СӨ ырыа айааччыларын айар сойууhа (А.В. Егоров), Дьокуускай куораттааҕы норуот айымньытын киинэ (П.П. Пестряков), П.Н. уонна Н.Е. Самсоновтар ааттарынан Хатас орто оскуолата (Н.В. Слепцов), “Тускул” киин уонна, биллэн туран, Николай Михайлович бэйэтэ  бииргэ үлэлээһин чэрчитинэн айан-тутан таһаардылар. Манна ааттаммыт хас биирдии тэрилтэ бу туһугар түбүгүрдэ, сүүрдэ-көттө – ырыанньык таҕыста (ноталардаах), кыттыан баҕалаахха  аныгы технологиянан сиэдэрэй бэлэх оҥоһулунна (кюар кодунан киирэн, “минус”, “плюс” фонограммалар, ырыа тыллара (ааптардарын ыйан туран), ноталарын буллулар), клиптэр таҕыстылар, биллэриилэр ыйаннылар, тарҕаннылар, сайаапкалар хомулуннулар, кэлии-барыы бэрээдэктэннэ.

    Куонкуруска кэлбит ыалдьыттары сахалыы сиэринэн алгыстаах алаадьынан, алгыс тылларынан көрүстүлэр. Аччыктаабыкка, утаппыкка сылаас астаах буфет үлэлээтэ.

Дьүүллүүр сүбэ кэмигэр, чааһыгар бэлэм буолла, куонкурус саҕаланна!

 Үөһэ бэлиэтээн эппитим курдук, сааһыланыы-наарданыы баар буолан, кыттааччы хаһыс нүөмэринэн тахсарын чопчу билэр, киэҥ уораҕай хаһаайыттара «Тускуллар» эйэҕэстэр-сайаҕастар, мунаахсыйыы, мунуу-тэнии суох. Этэр курдук, долгуйарга төрүөт суох. Бэйэҕэр эрэлиҥ баар, дьарыгыҥ үчүгэй буолла да – астына-дуоһуйа ыллаа-туой. Кыттааччылары кытта сэһэргэһиим маннык буолла.

Лонгина Бережнева (Тулагы):

--Николай Андросов айымньыларын билбэт, ыллаабатах, ыллаан көрбөтөх киһи, мин санаабар суоҕа, буолуо. Оскуоланы бүтэрээччи кини ырыата суох олох киэҥ аартыгар үктэммэт. Онон «куонкурус тэрийэр үһү» диэн сураҕы истэн үөрбүппүт. Аны аныгы технологиянан куйаар нөҥүө матырыйаала барыта бэлэм – ырыа бөҕөтүн иһиттибит, ырыттыбыт уонна, талан-талан, Сахабыт Сирин туһунан ырыаны куоласка арааран үөрэттибит. Бүгүн дьоҕус хор састаабынан кэлэн ыллаатыбыт.

--Куоласка арааран диэтиҥ дии. Бу кэмҥэ диэри Николай Андросов ырыатын ансаамбыл толорорун билбэт этим. Хайдах эрэ, кини айымньылара сольнай толорууга барсаллар дуу диэн санаа баара. Итини эн хайдах саныыгын?

-- Сөпкө бэлиэтиигин. Ордук кэлиҥҥи айымньылара дириҥээн, суолтата улаатан иһэллэр. Биһиги ыллаабыт ырыабытын олох хас биирдии тылыгар тиийэ сөпсөһөн туран үөрэттибит, сүрэхтиин -дууһалыын ылынныбыт. Куоласка араарыыны Георгий Попов оҥордо. Мин санаабар, бу ырыа биһиги ансаамбыл репертуарыгар тахсыбаттыы киирдэ.

Куонкурус тэрээһинэ олох үчүгэй, үрдүк таһымнаах. Дьиэ-уот ып-ыраас, сып-сылаас, киһи наадыйара барыта баар.  Дьүүллүүр сүбэ састаабын этэ да барбаппын. Сүгүрүйэр, убаастыыр дьоммут олороллоро долгутуулаах даҕаны, эппиэтинэстээх даҕаны.

Неустроева Анна Николаевна Уус-Алдан улууһун Сыырдаах нэһилиэгиттэн “Абылаҥ” ансаамбылынан кэлэн кытыннылар. Анна Николаевна бу бүгүн кэлбит састааба эдэрин, саҥа ыллаан эрэллэрин бэлиэтээтэ.  Бу састаабынан аан маҥнайгы сүрэхтэниилэрэ эбит. Биллэн туран, өрүс уҥуоргу улуустар айаннара билигин манан аҕай буолбатах дьыала, ардах, силбик, соччото суох суол, тымныы, аны киин куоракка кэлбит дьон ситиһэллэрэ, сыаллара-соруктара, сорук толоруулара элбэҕэ баа буолбатах дьыала буоллаҕа...

–Дьэ бэртээхэй тэрээһиҥҥэ кэлэн кыттан, үөрэ-көтө сылдьабыт, -- диир Анна Неустроева. --Тэрээһин уратыта диэн, бэлиэтиир буоллахха, наар биир киһи айымньытыгар куонкурус үгүс-элбэх буолбатах. Оннугу тэрийэргэ айымньыҥ элбэх буолуон наада, айымньыларыҥ таһымнаах буолаллара ирдэнэр, тэрээһин түбүгүн уйуоххун наада, о.д.а. Биир тылынан эттэххэ, онно өйүнэн-санаанан, этинэн-хаанынан бэлэм буолуоххун наада буоллаҕа дии. Ол кыаллыбыт. Биир дойдулаахпыт туһугар түөс мөтөйө үөрдүбүт, киэн тутуннубут. Николай дойдутун кытта сибээһин хаһан да быһа илик, салгыы да оннук буолуо диэн эрэнэбит. Түгэнинэн туһанан талбыт ырыабытын куоласка араарыыга, ыллааһын, толоруу хаачыстыбатыгар үлэлэспит Елена Каменеваҕа махталбын тиэрдиэм этэ. Хатастарга – аламаҕай санаалаах, эйэҕэс -сайаҕас «Тускулларга» махтал.

Эдэркээн, ис киирбэх, ис иһиттэн чараас, ыраас, сырдык Аскалон Семенову “Саха” НКИХ нөҥүө көрөн, «Тэтим» араадьыйаҕа истэн, улахан сыанаҕа ыллыырынан да үгүс киһи билэр.

-- Николай Андросовы ырыа куттаах эрэ дьон буолбакка, саха санаалаах барыта билэрэ буолуо дии саныыбын. Мин кинини оскуола эрдэхпиттэн истэн, билэн кэллим. Кэлин улаатан баран, үлэм чэрчитинэн алтыһан турардаахпын. Сүрдээх кэпсэтинньэҥ, айар-тутар, айар эйгэлээх астык киһи диэн сыаналыыбын. Николай ырыаларын нэһилиэнньэ бары араҥата билэрэ, сөбүлүүрэ чуолкай диэн санаалаахпын – кини ырыаларын таптыыр, таптатар дьон ылыналлар, айылҕа араас туругун ылынан, сахалыы өйгө-санааҕа кэлэр дьон сөбүлүүллэр, дойдуга тапталга иитиллэллэр. Куонкурус таһыма үрдүгүн аҥаардас дьүүллүүр сүбэ састаабыттан билиэххэ сөп - СӨ норуодунай артыыстара Алексей Васильевич Егоров, Владлена Павловна Бурнашева-Сахаайа-, СӨ култууратын туйгуна Кычкина Мария Ивановна, күн бүгүн ырыа аргыстаах дьон бары сөбүлүүр, таптыыр ырыаһыппыт Кирилл Матвеев! Тэрээһини тэрийбит дьоҥҥо барыларыгар махтал.

Дьэ, ити курдук куонкурус маҥнайгы күнэ этэҥҥэ баран иһэр. Куонкуруска 78 киһи Уус Алдан, Нам, Орто Халыма,Мэҥэ Хаҥалас,  Чурапчы, Горнай, Бүлүү, Томпо, Хаҥалас улуустарыттан, Дьокуускай.куораттан, Хатастан,

Тулагыттан кытыннылар. Түмүгэ барыта сарсын биллиэҕэ.

Бүгүн киэһэ Николай Андросов айар киэһэтэ – тус бэйэтин кэнсиэрэ буолуоҕа.

Бүгүҥҥү күнү Николай Андросов кылгас уонна өйдөнүмтүө тылынан сыаналыыр: «Мин бүгүн дьоллоохпун!»

Кинини кытта сэһэргэһиибин аныгыс суруйуубар ааҕаарыҥ.

Наталья Руфова.