Гавриил Васильевич кыыһын Альбина Гаврильевна Попова төлөпүөнүн булан кэпсэппитим уонна хойутуу Кыайыы болуоссатыгар көрсөн сэһэргэспиппит. Быйыл Альбина Гаврильевна төрөппүттэрин архыыбыттан киэҥ ис хоһоонноох ахтыыны булан ыыппытын тутаммын «түмэлбитигэр биир сонун матырыйаал кэллэ» диэн үөрдүм. Ол матырыйаалтан Гавриил Васильевич автобиографиятын билиһиннэрэбин.
Гавриил Васильевич Попов 1907 с. муус устар 15 күнүгэр Таатта оройуонун I-Игидэй нэһилиэгэр Варвара Демьяновна, Василий Семенович Поповтар диэн элбэх оҕолоох, соҕотох ынахтаах дьадаҥы ыалга төрөөбүт. Бииргэ төрөөбүттэр ахсыа эбиттэр, сэрии иннинэ бары үөрэммиттэр. Анна (1900 с.т.), Александра (1903) үйэлэрин тухары сүөһү иитиитигэр үлэлээбиттэр. Федора (1910) уонна Федот учууталлар. Ирина эмчит, Николай зоотиэхиньик. Гавриил Васильевич аҕыс бииргэ төрөөбүттэриттэн биирдэстэрэ, кини быраата, Баайаҕа оскуолатын үөрэнээччитэ уонна учуутала Федот Васильевич Попов. Кини Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, хас да бойобуой мэтээллэрдээх, Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна.
Үөрэнэргэ баҕалаах Гавриил 1927 с. Баайаҕа оскуолатыгар үөрэнэр, онтон Уолба оскуолатын бүтэрэр. Салгыы үөрэнэр кыаҕа суох буолан үлэлии барар. 1930-1933 сс. Дьокуускайдааҕы финансовай-экэнэмиичэскэй тиэхиньикуму ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэрэн, үрдүк үөрэххэ барарга мэктиэлэнэр. 1932 с. хомуньуус баартыйатыгар (ВКП (б)) киирэр. Үрдүк үөрэххэ барбакка эппиэттээх үлэлэргэ ананар: 1933-34 сс. Уус Маайа оройуонун үп салаатын сэбиэдиссэйэ, баартыйа оройкуомун сэкирэтээрэ. 1934-1939 сс. Уус Маайа оройуонун ситэриилээх кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, баартыйа оройкуомун бүрүөтүн чилиэнэ.
1937 с. Гавриил Васильевич Сунтаартан төрүттээх зоотиэхиньик идэлээх нуучча кыыһын Татьяна Степанованы кытта ыал буолаллар. Икки оҕоломмуттара: Альбина үрдүк үөрэхтээх устуоруйа учуутала, Анатолий (1942-2007) орто тиэхиньиичэскэй үөрэхтээх элиэктирик этэ. Поповтар 1939 сыллаахха Дьокуускайга көһөллөр.
Гавриил Васильевич 1941 с. диэри Дьокуускай куорат ситэриилээх кэмитиэтин сэкирэтээринэн, САССР Үпкэ наркомун хаадырга салаатын салайааччытынан, Саха Сиринээҕи кооперативнай сойуус бэрэссэдээтэлин солбуйааччынан үлэлээбитэ.
1941 сыл от ыйыгар аармыйаҕа ыҥырыллан, Забайкальскай боруоҥҥа 549-с стрелковай пуолкаҕа эрэдэбиэй саллаат буолбута. Байыаннай үөрэҕи Сретенскэйдээҕи пехотнай учуулуссаҕа барбыта, онтон хамаанда састаабын кууруһун ааһан, взвод хамандыырынан сулууспалаабыта. 1944-45 сылларга батальон партора, 1945 сылга взвод хамандьыыра.
Забайкальскай байыаннай уокурук 275-с стрелковай дивизиятын 984-с уонна 280-с полкаларын састаабыгар киирэн Дьоппуоньуйа утары хапсыһыыларга кыттыбыта. Квантунскай аармыйа үлтүрүллүбүтүн, сэрии бүппүтүн да кэннэ лейтенант Попов байыаннай эбээһинэһин ситэри толорон, дойдутугар 1946 с. ыам ыйыгар төннүбүтэ.
Бойобуой наҕараадалара: 1946 с. И.В. Сталин махтал суруга, “За боевые заслуги” мэтээл, “За победу над Японией” мэтээл.
Сэрииттэн эргиллээт үрдүк дуоһунастарга үлэлиир.1946-1949 сс. САССР Үрдүкү Сэбиэт сүбэһитэ, норуот суутун быыбардарыгар САССР Совминын уонна Арассыыйа хоммуньуус баартыйатын обкомун бэрэстэбиитэлэ. 1949-1953 сс. ССРС Судаарыстыбаннай хонтуруолун Саха Сиринээҕи бөлөҕүн сэкирэтээрэ, соҕотуопка министиэристибэтин тэрилтэлэригэр уонна хаһаайыстыбаларыгар кэтээн көрөөччүтэ. 1953 с. Госстрах Управлениетын сирэй страховкалааһыҥҥа Саха Сиринээҕи салаатын салайааччыта, САССР Үбүн министиэристибэтин аттестациялыыр хамыыһыйатын чилиэнэ. 1954-57 сс. САССР Үбүн министиэристибэтин хаадырга салаатын салайааччыта. 1956 с. Ленинград куоракка, РСФСР Үбүн министиэристибэтэ ыыппыт, үлэһиттэр идэлэрин таһымын үрдэтэр кииннэммит кууруска үөрэнэр. 1957-1959 сс. Абый оройкуомун үбүн салаатын сэбиэдиссэйэ. 1959-1963 сс. Үөһээ Бүлүү оройкуомун үбүн салаатын сэбиэдиссэйэ.
Гавриил Васильевич үлэһит норуот итэҕэлин ылан, САССР Үрдүкү Сэбиэтин (1938 с.), Абый оройуонун сэбиэтин (1957 с.), Үөһээ Бүлүү оройуонун сэбиэтин (1959-60 с.с.) дьокутаатынан талыллан үлэлээбитэ.
Үтүө суобастаах, үрдүк таһаарыылаах үлэтин иһин 1945, 1947, 1957 сыллардаахха Саха Сирин саамай үрдүкү наҕараадатын - Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Бочуотунай грамотатынан, 1962 с. ССРС Үбүн министиэристибэтин уонна идэлээх сойуустарын Киин Кэмитиэтин «Финансовой үлэ туйгуна» бэлиэнэн наҕараадаламмыта.
1964 сыллаахха ыарахан ыарыыттан Дьокуускай куоракка өлбүтэ.
Кыыһа Альбина Гаврильевна ахтыытыттан быһа тардыы: “С возвращением нашего отца с войны, наша жизнь понемногу наладилась, хотя родители продолжали усердно трудиться. Семья была в сборе, и это было очень важно для нас, детей. Все трудности, особенно для мамы, преодолевались намного легче.
Какой был наш отец? Бывший фронтовик, воин-победитель, уважаемый всеми человек. Он был всегда легким на подъем, подтянут, аккуратен, ответственен за что бы не брался. Никогда мы, дети, не слышали ни одного слова упрека или назидания. Но то, что отец был спокоен и сдержан влияло на нас логически, т.к. папа для нас был все-пример для подражания. Отец часто с восхищением говорил о своих однополчанах разных национальностей: о взаимовыручке, стойкости, смекалистости, храбрости солдат. В Забайкальском военном округе служили ребята из Якутии. Отец был немногословным человеком, мало рассказывал о своей службе. …В послевоенное время Гавриил Васильевич, устроившись на работу много и ответственно трудился. Как человек воспитанный в многодетной якутской семье, он был скромен, немногословен, трудолюбив и непритязателен в быту, его отличали добросовестность и ответственность в любом деле. Он и белье с мамой постирает и участвует в общей уборке жилья, и когда надо обед приготовит. На охоту всегда ездил с друзьями и привозил трофеи, которые мы тут же обрабатывали».
“А теперь слово о жене Гавриила Васильевича Поповой Татьяне Степановне, о его друге, помощнике в его жизни, нашей дорогой маме... Татьяна Степановна была человеком старой трудовой закалки, сирота с 13 лет, привыкла трудиться с малолетства. Она с деревенской молодежью сплавилась на плоту с Сунтар до Якутска, чтобы поступить на учебу и получить образование. Училась в Якутском сельхозтехникуме, по окончании которого работала по специальности зоотехником в районе. ... Мама, где бы она не трудилась: плановиком-экономистом, бухгалтером, кассиром-счетоводом, лаборантом и заведующей контрольно-семенной лабораторией, всегда к работе у ней было добросовестное и ответственное отношение. Жилье содержала всегда в чистоте и порядке, умела хорошо готовить. Наше воспитание в основном легло на ее женские плечи, как всегда быстрая и энергичная, она все успевала сделать и приготовить” ...
Дьэ бу курдук, Баайаҕа сиригэр төрөөбүт, үөрэммит, үлэлээбит биир дойдулаахпыт Гавриил Васильевич Попов дьоһун олоҕун биллибит. Үтүөкэн киһи олорон ааспыт диэн түмүккэ кэллибит.
Татьяна АНДРОСОВА,
педагогическай үлэ бэтэрээнэ
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
