Уопсастыба

Дьокуускай куорат олохтоохторо, географ идэлээх Маргарита уонна Александр Герасимовтар оскуола үөрэнээччилэригэр анаан, күн-дьыл туругун бэлиэтиир, сахалыы уонна нууччалыы тылларынан оҥоһуллубут «Күннүгү» быйыл онус сылларын таһаардылар.

«Күннүк» икки сүрүн соругу толорор. Ол курдук, тулалыыр эйгэҕэ интэриэһи үөскэтэр. Айылҕаны, тулалыыр эйгэни, күн-дьыл туругун кэтээн көрүү олус интэриэһинэй итиэннэ алын кылаас оҕотугар чинчийэр, айар үйэ аартыгын арыйар дьарык. Учууталларын, төрөппүттэрин кытары «Күннүгү» күннэтэ толорор оҕо күнү-дьылы кэтээн көрөн, чахчылары хомуйар, тэҥниир, ырытар, түмүктэри оҥорор үөрүйэхтэри иҥэринэр, толкуйдуур дьоҕура сайдар итиэннэ болҕомтолоох, дьаныардаах буоларга, бириэмэни таба туһанарга үөрэнэр. Иккиһинэн, нэһилиэктэринэн, улуустарынан күн-дьыл уларыйыытын кэтээн көрөн күннээҕи олоххо туһанар.

«Күннүк» ааптардара өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн күнү-дьылы кэтээн көрөөччүлэри түмэннэр, араас улуустарга уонна нэһилиэктэргэ күн-дьыл хаамыытын кэтээн олорон, кини уларыйыытын быһаараллар. Холобур, арҕаа эҥээр улуустарга сөҥүү түһүүтүн хаамыытын көрөн, тыал хайысхатынан сирдэтэн, ханна, хайдах күн-дьыл буолуоҕун билэллэр.

-- Үгэс курдук, «Күннүгү» оҕолор бэйэлэрин төрүппүттэрин кытары дьиэ кэргэнинэн толороллор. Сорохтор учуутал, кылаас салайааччытын сүрүннээһининэн кылааһынан уонна бөлөҕүнэн толороллор. Үгүстэр айылҕаны кэтээн көрүүгэ араас прибордары оҥостон туһаналлар, -- диир Александр Герасимов.

Билиини хаҥатыы

Кэлэр 2025 сыллаах «Күннүккэ» күн-дьыл туругун, салгын температуратын, тыал хайысхатын, салгын баттааһынын уонна сөҥүү түһүүтүн күннэтэ кэтээн, ону таһынан бэлиэ күннэринэн (көтөр соҕуруу барыыта, бастакы хаар түспүт күнэ, кыстык хаар түспүт күнэ о.д.а.) сыл устата толоруллар. Биир сирэй күнү-дьылы кэтээн көрүү болдьохтоох бэлиэлэригэр, табылыыссаны толоруу холобуругар анаммыт. Онон саҥа саҕалыыр биитэр уруккутун умнубут оҕо итинэн сирдэтэн толороро табыгастаах.

Биир сирэй Саха Өрөспүүбүлүкэтин каартатыгар анаммыт, манна оҕо төрөөбүт-үөскээбит улууһа хас сыллаахха төрүттэммитин, нэһилиэнньэтин ахсаанын, ол иһигэр төһө оҕо оскуолаҕа үөрэнэрин бэлиэтиир. Биллэн турар, онуоха кини анал матырыйаалы хасыһан билиитин-көрүүтүн хаҥатар. Ону таһынан, куйаар-куодунан киирэн, улуустарынан күн-дьыл туругун билсэр. 

Ый хаамыыта уонна Зодиак бэлиэлэрэ

Акыйаан уута Ый дьайыытыттан түллэр уонна уостар, киһи организмын 70 %-а ууттан турар буолан, ол киһи туругар эмиэ сабыдыаллыыр. Ити иһин, ый үүнэр кэмэ араас тэрээһиннэри оҥорорго, кэпсэтиилэри ыытарга, эмтэнэргэ, оттон ый эргэтэ саҕаламмыты ситэрэргэ ордук табыгастаах эбит.

Ый халандаарын оҕуруотчуттар ордук туһаналлар, үгүстэн биири санаттахха, ый үүнэр кэмигэр сиэмэни буорга баттыыр, ый бүтүүтүгэр төрдүгэр астаахтары олордор идэлээхтэр. Ый Сири тула 29,5 күн устата эргийэр итиэннэ Зодиак бары бэлиэлэринэн ааһар. Дьэ ити иһин «Күннүккэ» Ый хаамыытын уонна Зодиак бэлиэлэрин кытары алтыһыыта киллэриллибит.

Дугуйдаан Винокуров айана

Ааспыт икки сылга айылҕа тэтиминэн бэлиэтээһиннэри оҥоруу баара, ону учууталлар да, төрөппүттэр да ыарырҕаппыттар. Инньэ гынан, саҥа «Күннүккэ» ол киллэриллибэтэх.

Иллэрээ сыл сылгыһыт Дугуйдаан Винокуров Өймөкөөнтөн ыҥыырдаах атынан 11 тыһыынча километры айаннаан Москубаҕа, оттон былырыын кыһын 800 километры айаннаан Сэйимчээҥҥэ тиийбитэ. Саха киһитин ураты дьулуурун, саха сылгытын ураты тулуурун, ону таһынан саха уран тарбахтаах иистэнньэҥнэрэ бэйэлэрэ тутан-хабан оҥорбут, тикпит кыһыҥҥы таҥастара хайдахтаах да тымныыны биллэрбэтин, күннээҕи олоххо тупсаҕайын көрдөрбүтэ. Онон, биир сирэй бу айаҥҥа анаммыта ураты болҕомтону тардар. Манна Өймөкөөн экстремал-айанньытын маршрута, айанын саҕалаабыт уонна түмүктээбит күнэ-дьыла, айаҥҥа илдьэ сылдьыбыт аттарын ааттара ыйыллыбыт. Дугуйдаан Винокуров ыраах айаннара хас биирдии саха киһитигэр киэн туттунуулаах санааны үөскэтэр.

Сиэрдээх ыанабыл 

Үөрэх уонна билим министиэристибэтэ итиэннэ Экология, айылҕаны туһаныы уонна ойуур хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ 2018 сылтан саҕалаан, «Күннүгү» толорууга өөрспүүбүлүкэтээҕи куонкуруһу тэрийэллэр. Онно сыллата 300-тэн тахса оҕо кыттан, номинацияларынан араас бириистэргэ тиксэн үөрэллэр-көтөллөр. Алтыс куонкурус кыайыылаахтарыгар уонна кинилэр салайааччыларыгар, бириистэри туруорбут дьоннорго туспа сирэй анаммыта «Күннүгү» утумнаахтык толорор оҕолор уонна ону тэрийэр учууталлар үлэлэригэр үрдүк сыанабыл бэлиэтэ буолар.

«Күннүк» киин куоракка «Книжнай маркет» маҕаһыыннарыгар баар, элбэҕи ылааччылар 8 914 2373088, 8 964 428124 төлөпүөннэринэн билсиэхтэрин сөп.