«Кэм бэйэтэ дьоруойдаах» диэн этэллэринии, бу уустук бириэмэҕэ волонтердар хорсун быһыылара, дьоруойдуу үлэлэрэ дьон биһирэбилин, махталын ыллыан ылла. Эдэр дьон аҕам саастаахтарга уонна көмөҕө наадыйар дьоҥҥо-сэргэҕэ туһуламмыт араас аахсыйалара, дьаһаллара, тус бириэмэлэрин, сыраларын ууран туран киллэрсибит дьоһун кылааттара барыбытын үөрдэр, сүргэбитин көтөҕөр. Атын дойдуларга холоотоххо, биһиги Арассыыйабытыгар патриоттуу санаа, түмсүүлээх буолуу уонна гражданнар тустарыгар ураты болҕомто олохсуйбута уонна халбаҥнаабат үтүө үгэскэ кубулуйбута биһирэниэх эрэ тустаах.
«Үрдүкү наҕараадаҕа тиксии, буолаары буолан, Ил Дархантан бэйэтиттэн тутуу ордук суолталаах уонна инникитин элбэҕи эрэйэр», – диэн кэпсиир мин бүгүҥҥү ыалдьытым, СӨ волонтердары кытта үлэни сүрүнүүр киин дириэктэрэ Алена Кычкина. Киниэхэ бэс ыйын 12 чыыһылатыгар –Арасыыйа күнүн үөрүүлээх тэрээһинигэр – СӨ Аҕа баһылыга Айсен Николаев грамота уонна өйдөбүнньүк мэтээл туттарда.
Харантыын кэмигэр Саха сирин волонтердарын куорпуһун сүрүннээбит эдэр салайааччы: “Улахан наҕараада дьон махтала буолар”,-- диэн кэпсиир. Ол эрээри салалта үлэни бэлиэтии көрөрө, бириэмэтигэр сыаналыыра үрдүккэ кынаттыырын туһунан этэр. СӨ Ыччат дьыалатыгар уонна социальнай коммуникацияларга министиэристибэтин көҕүлээһининэн өрөспүүбүлүкэ улуустарын ситимниир уонна сайаапканан быһаччы көмөнү оҥорор штаб тэриллибит. Үһүс ыйын киэҥ далааһыннаах үлэ ыытыллар эбит. Ол туһунан уонна үтүө сыһыан үксүүрүгэр ханнык дьаһаллар, тэрээһиннэр ыытыллалларын туһунан сэһэргэһиибитин саҕалыыбыт.
-Волонтер (доброволец) диэн кимий? Маныаха аҥардастыы киһи хаачыстыбатын сайыннарыы эрэ ирдэнэр дуу, биитэр судаарыстыбаннай таһымҥа идиэйэни тарҕатар, көҕүлүүр үлэ күүскэ ыытыллыахтаах дуу?
-Биһиги «доброволец» диэн нууччалыы этиини ордук ылынабыт. Баҕа санаа баһыйан, үтүө санааттан көмөнү, туһаны оҥорор киһи диэн сахалыы судургутук быһаарыахха сөп. Юридическай тиэрмин быһыытынан тэҥ суолталаахтар. Онон сурукка икки араастык суруйуу киирэ сылдьар. Онтон ис хоһоонун туһунан этэр буоллахха, «добровольчество» олох истиилэ буолан эрэр дии саныыбын. Үгүс дьон хобби курдук ылынар. «Үтүөнү оҥордоххо, атын эйгэҕэ ситиһиилэниэхпит», «Уопсай хамсааһынтан матымаары, оҕолортон хаалсымаары», «Сааһырдахха бириэмэ да дэлэйэр, интэриэс да уларыйар» диэн санааттан волонтер буолбуттар эмиэ бааллар эбит. Урукку өттүгэр, бастаан бу хамсааһыны Арассыыйаҕа киэҥ эйгэҕэ систиэмэ быһыытынан тэрийии саҕана, уулуссаҕа бөх-сыыс хомуйар оҕолору «волонтер» диэн ааттаан, кылгас болдьоххо дьарыктаах буолар, хамнас аахсар ньыма курдук ылынар этилэр. Ити алҕас өйдөбүл диэн өссө төгүл быһаарыахпын баҕарабын. 2011 сыллаахха биһиги кииммит тэриллиэҕиттэн бу хайысхаҕа былааннаах үлэ ыытыллар. Эһиил номнуо 10 сылбытын бэлиэтиэхпит. Кииммит үлэтэ, бастатан туран, волонтер (доброволец) харчыга үлэлээбэт диэн нэһилиэнньэҕэ көннөрөн, саҥа уобараһы олохтооһунтан саҕаламмыта. Иккиһинэн, маҥнай утаа араас тэрээһиннэргэ көмө буолар волонтердар эрэ баар буоллахтарына, билигин араас хайысхалаах волонтердары тэҥинэн тутан сайыннарабыт. Холобур, медик волонтердар, медиа волонтердар, эколог волонтердар, култуура волонтердара, социальнай эйгэ волонтердара о.д.а. Кэлиҥҥи кэмҥэ биирдиилээн суолталаах тэрээһиннэргэ тематическай волонтердар эмиэ баар буоллулар. Кыайыы волонтердара, Конституция волонтердара диэн дойдубутугар сүдү суолталаах событиеларга баҕа өттүнэн кыттыһар дьон хамсааһына тэрилиннэ. Маны таһынан бүтүн тэрилтэлэр, кэлэктииптэр үтүө дьыалаҕа кыттыһар үгэстэннилэр. Бу хайысха корпоративнай волонтерство диэн ааттанна, туспа бырайыак быһыытынан улахан тэрилтэлэргэ үөдүйэн эрэрэ киһини үөрдэр. Аҕа саастаах дьон ортотугар “серебрянай волонтерство” олоҕуран, биир санааҕа сылдьар дьону түмтэ. Кинилэр настаабынньык быһыытынан көмөлөрө эдэр дьоҥҥо ордук суолталаах диэн бэлиэтиэм этэ.
-Коронавирус өрө турбут кэмигэр волонтердар дьоһун үлэни тэрийдигит. Барыбытыгар куттал суоһаабыт бириэмэтигэр эһиги толлон турбакка, кырдьык, хорсун уонна дьоруойдуу быһыыны оҥордугут.
-Куһаҕан үчүгэйдээҕин курдук, добровольчество бары кыаҕын көрдөрөрүгэр уонна сүрүн миссиятын ситэригэр, онно сөптөөх күннэр-дьыллар тирээбиттэрэ. “Уустук кэмҥэ дьон сомоҕолоһор, түмсэр” диэн этэллэрэ кырдьык эбит. Биһиги кииммит үлэлэһэр бары хайысхалара кыттыстылар. Ким да туора туран хаалбата. Министиэристибэлэргэ сыһыарыллыбыт волонтердары сүрүннүүр тустаах үлэһиттэр, спорт уонна айар эйгэ бэрэстэбиитэллэрэ бэйэлэрин массыыналарынан тиийэн кэлбиттэрэ. Ким хайдах бириэмэлээҕинэн көмөлөстө. Сорохтор түүннэри-күнүстэри биһигини кытта тэҥҥэ сылдьыстылар. Устудьуоннар үөрэх кэннэ, улахан дьон үлэ кэннэ. Туспа махталбытын Саха сирин патриоттуу санаалаах урбаанньыттарыгар тиэрдэбит. Коронавирус кэмигэр бизнес эйгэтэ улаханнык эмсэҕэлээтэ. Ону ол диэбэккэ, штаб бары волонтердарыгар харыстанар сириэстибэлэри босхо биэртэлээбиттэрэ, сорохтор аһылыгынан хааччыйбыттара. Ыксаллаах быһыы-майгы биллэриллибит кэмигэр түөрт улахан аахсыйаны иилээн-саҕалаан ыыттыбыт. Бу сомоҕолоһуубут, биир кыһалҕаҕа “эн-мин” дэһэн ыкса алтыһыыбыт, бодоруһуубут дьаҥ ааспытын да кэннэ үлэбит саҥа таһымҥа сайдарыгар, хамаандабыт кэҥииригэр олук буолуо диэн улахан эрэллээхпин.
-Ити туһунан сиһилии кэпсэтиэххэ эрэ. Тэриллибит үлэни ырытан көрдөххө, хас киһиэхэ көмө оҥоһулунна, аахсыйа кэмигэр туох ыарахаттары көрүстүгүт?Волонтер өрөспүүбүлүкэтээҕи куорпуһа кулун тутар 18 күнүттэн үлэлиир. #МыВместе диэн ааттаах Арасыыйатааҕы дьаһал быһыытынан тэриллибитэ. Бу федеральнай тэрээһини бары эрэгийиэннэр өйөөтүлэр. Дойду үрдүнэн далааһыннаах үлэ ыытылынна диэххэ наада. Онтон эрэгийиэн таһымыгар үлэни көҕүлээччинэн Ил Дархаммыт Айсен Сергеевич Николаев буолар. Тэрийээччинэн уонна сүрүннээччинэн – СӨ Ыччат дьыалатыгар уонна социальнай коммуникацияларга министиэристибэтэ. Харантыын кэмигэр түөрт улахан аахсыйаны тэрийэн ыыттыбыт. Бастакы аахсыйабыт 60-тан үөһэ саастаахтарга уонна доруобуйатынан хааччахтаах дьоҥҥо анаммыта. Маныаха волонтердар маҕыһыынтан, аптекаттан бородууктаны уонна эми-тому атыылаһан, босхо аадырыска тиэрдэн биэрбиттэрэ. Уопсайа 19 835 киһиэхэ көмө оҥоһулунна. Иккис аахсыйабыт «Продуктовая помощь» диэн. 65 саастарыттан үөһээ аҕам дьоҥҥо 500 солк. суумалаах ас атыылаһан, нобуор оҥорон, сайаапканан түҥэттибит. Уопсайа 20 000 кэриҥэ киһиэхэ болҕомто уурдубут. Спонсор быһыытынан «Альфа-групп» консорциум кыттыспыта, бу аахсыйаҕа диэн тэрилтэ 1 млрд. солкуобайы тыырбыт. Маны таһынан, Росгвардия көҕүлээһининэн, инбэлиит оҕолоох 100 эдэр ыалга көмөлөстүбүт. Ыам ыйын 9 күнүгэр, Кыайыы бырааһынньыгынан сибээстээн, «Вам родные» аахсыйаны ыыппыппыт. Сэрии уонна тыыл бэтэрээннэригэр бэлэх быһыытынан бородуукталаах бакыаттары туттарбыппыт. Бородуукталары «Волонтеры медики» федеральнай хамсааһын биэрбитэ. Билигин «Тележка добра» диэн аахсыйаны тэрийэ сылдьабыт. Бу аахсыйаҕа ким баҕарар кыттыһыан сөп. Кырдьаҕастарга анаан биирдиилээн дьоннортон, тэрилтэлэртэн бородуукта хомуйан, нобуор оҥорон сайаапканан түҥэтэбит. Бу үтүө хамсааһыҥҥа өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн барыта 2 тыһ. 500 волонтер үлэлээтэ. Күҥҥэ ортотунан Дьокуускай куоракка 150-чэкэ, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 500-чэкэ сайаапка киирэр этэ. Билигин да штаб быһыытынан үлэлии олоробут, сайаапкалар киирэллэр. Харантыын тохтуор диэри аахсыйабыт салҕаныаҕа. Күннэтэ 30-туу, 150-нии сайаапканан көмө оҥоһуллар. Кырдьаҕас дьон хааччахтаныы бүтүөр диэри дьиэҕэ олороллоро ирдэнэр.
-Онтон инникитин да маннык көмө кырдьаҕас дьон ортотугар оҥоһуллар буолуо дуо? Эбэтэр аны үөрэнэн хаалан, үлэни барытын эһиэхэ салайан иһэр майгы үөскүө дуу?
-Бу эйгэҕэ үлэ хайысхата хайаан да салҕаныаҕа, систиэмэлэниэҕэ уонна сааһыланыаҕа. Быйылгы сылга бары да уустук балаһыанньаҕа киирэн хаалан, туох үлэ-көрдөһүү баарынан сырыттыбыт. Үлэни тупсарар сыалтан, маҥнайгы хардыынан, сайаапкалары ылар уонна ол туолуутун хонтуруоллуур сайт оҥоһулунна. Кэлин сыһыарыы быһыытынан ситэриллиэҕэ. Оччоҕо нэһилиэнньэ кыаммат араҥатыгар көмө арааһа сылы эргиччи оҥоһуллар кыахтаныа. Холобура, бу күннэргэ хортуоппуй олордуутугар кытта тахсан үлэлээтибит. Хомойуох иһин, дьонноох, атын көмөлөһөөччүлэрдээх эрээри, волонтердары ыҥырар дьон бааллар... Биллэн турар, сайаапка киирдэҕинэ аккаастаабаппыт эрээри, бу бириэмэҕэ дьиҥнээхтик биһиги көмөбүтүгэр наадыйар дьоммутугар болҕомтобут тиийимиэн сөп. Ону атыттар эмиэ өйүөх тустаахтар. Аны туран, сороҕор социальнай үлэһит эппиэтинэһэ эмиэ биһиэхэ утаарыллар түгэннэрэ тахсар буолла. Сорох табаарыстар бэйэлэрин хамнастаах үлэлэрин волонтердарынан толоттороллоро бэлиэтэннэ… Ити волонтердар соцүлэһиттэри кытта ыкса сибээспит суоҕуттан. Онон бу боппуруоһу эмиэ хонтуруолга ылан үөрэтиэхпит. Инникитин улам үөрэнэн хаалан, сайаапка элбиэн сөп диэн куттал эмиэ баар. Биһиги кииммит ону барытын хааччыйар таһымҥа тахсыахтаах. Күннэтэ сайаапканы ылар, ол туолуутун кэтиир оператордар, сайт админнара баар буолаллара ирдэнэр.
Дойду таһымыгар добровольчество хамсааһынын эйгэтин кэҥэтэргэ, далааһыннаах бырайыактары сүрүннүүргэ балайда болҕомто ууруллар буолла. Владимир Путин ити туһунан хаста да этэн турар.
--Арассыыйа эрэгийиэннэрин сүрүннүүр Волонтердар кииннэрин ассоциацията диэн тэрилтэлээхпит. Саха сириттэн онно партнер быһыытынан икки тэрилтэ киирэр. Биһигини тэҥэ Чурапчытааҕы судаарыстыбаннай физическэй култуура уонна спорт институтун иһинэн үлэлиир киин. Билигин хас биирдии эрэгийиэҥҥэ добровольчество сайдарыгар тирэх буолар кииннэр диэннэри арыйан эрэллэр. Бу ассоциация үлэһиттэрэ миэстэтигэр волонтер тэрилтэлэрин, кииннэрин хайдах тэрийэри былаанныыллар, методическай уонна информационнай көмөнү оҥороллор. Туохтан саҕалаан ханнык үлэни тэрийэри, хайдах сайыннарары, бырайыактары сүрүннүүрү сиһилии сүбэлииллэр, араас үөрэх куурустарын, сэминээрдэри тэрийэллэр. Билиҥҥи кэмҥэ үгүс дьаһал Добро.рф сайт нөҥүө ыытыллар. Федеральнай таһымнаах араас аахсыйалары, үтүө дьыалалары, тэрээһиннэри көҕүлүүллэр. Маны таһынан ассоциацияҕа киирбэт атын волонтердар тэрилтэлэрэ эмиэ бааллар. Уопсайынан добровольчество эйгэтигэр үлэлиир тэрилтэлэри барыларын дойдуга Ыччат федеральнай агентствота сүрүннүүр. Ыччат судаарыстыбаннай бэлиитикэтин олоххо киллэрии сүнньүнэн араас хабааннаах көмө механизмнара бааллар. Холобур, федеральнай үөрэх форумнарыгар анал симиэнэлэр, эдэр дьоҥҥо аналлаах грант куонкуруһугар туспа хайысхалар бааллар. Арассыыйа таһымнаах тэрээһиннэргэ АИС «Молодежь России» портал нөҥүө волонтердары сүүмэрдииллэр. Тургутууну ааһан, тэрээһин волонтердарын куорпуһугар киирдэххинэ, айаҥҥын, хонуккун уонна аһылыккын төлөөн туран ыҥыраллар. Анал форма биэрэллэр, үөрэх ыыталлар, култуурунай тэрээһиннэргэ сырытыннараллар. Онтон бастыҥ барыйыактары, кииннэри, лиидэрдэри, биирдиилээн үтүө быһыыны-майгыны быһаарар, бэлиэтиир уонна киэҥ эйгэҕэ сырдатар аналлаах «Добровольцы России» диэн сылын аайы ыытыллар куонкурустаахпыт. Быйылгы куонкурус сүүмэрдиир түһүмэҕэ соторутааҕыта эрэ түмүктэммитэ. Бу күннэргэ эрэгийиэн таһымнаах түһүмэҕин тэрийиэхпит. Бастыҥнар салгыы уокуруктар, онтон дойду таһымыгар киирсиэхтэрэ. Финал ахсынньы ыйга сылы түмүктүүр форумҥа ыытыллыаҕа.
--Волонтердарга хамнас, харчы төлөммөт. Ол эрээри маннык көхтөөх уонна үтүө санаалаах гражданскай позиция сыаналаныахтаах уонна киэҥ биһирэбили ылыахтаах буоллаҕа. Атыттарга холобур быһыытынан…Оннук бөҕө буоллаҕа дии. Уопсай интэриэскэ бэйэтин тус баҕатынан сылдьар, үлэлиир киһиэхэ биһирэбил, сэҥээрии ирдэнэр да диэххэ сөп. “Киһиэхэ кыра да наада” дииллэр дии. Син ол кэриэтэ. Саҕалааһыннар, үтүө хардыылар салҕанан бара туралларыгар хайҕал, махтал ураты суолталаахтар. Дойдубут Аҕа баһылыга Владимир Путин аҕыйах хонуктааҕыта анал Ыйааҕынан волонтерство сайдыытыгар сүҥкэн суолталаах үлэни тэрийбит, үтүө санаа уонна кыһамньылаах сыһыан үксүүрүгэр сыраларын биэрбит дьону бэлиэтиир санааттан «За благодеяние» диэн бэлиэни олохтоото. Онтон коронавируһу утары охсуһуу кэмигэр ыытыллыбыт #МыВместе диэн үтүө дьаһалга көхтөөхтүк уонна үтүө суобастаахтык кыттыспыт бастыҥ волонтердары өйдөбүнньүк бэлиэнэн наҕараадалыахтара. Бириэмэтигэр маннык дьаһаллар кэлбиттэрэ кэрэхсэбиллээх. Билигин дьоммутун үөрдээри, докумуоннары бэлэмниибит. Онтон бэйэбит өрөспүүбүлүкэбит таһымыгар «Добровольчество сайдыытыгар кылаатын иһин» диэн түөскэ кэтиллэр бэлиэ олохтоммута быданнаата. Сылын аайы туттарабыт. Маны сэргэ сылы түмүктүүр ыччат баалыгар бастыҥнары чиэстээһиҥҥэ «Доброволец года» диэн анал аат эмиэ киирэ сылдьар.
--Хас биирдии улууска кэриэтэ волонтердар бааллар. Дьэ, кинилэр үлэлэрин хайдах учуоттуугут, хонтуруоллуугут?
--Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн үлэбитин ыччат отделларын (специалистарын) кытта сүрүннүүбүт. Миэстэтигэр улахан көмөнү улуус дьаһалтата оҥорор. Бу эйгэҕэ сокуон быһыытынан оҕо 8 сааһыттан кыттыһыан сөп. Ол эрээри үксүгэр орто уонна үрдүкү кылаас оҕолоро ордук көхтөөхтөр. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр оҕо уопсастыбаннай тэрилтэтэ олус сайдыбыт буолан, кинилэргэ хайысха быһыытынан волонтердар этэрээттэрэ диэннэр тэриллэн үлэлииллэр. Биллэн турар, хамаандаҕа үлэлиир, туспа тэрилтэлээх буолар быдан көхтөөх. Ол иһин сэргэх ыччаттарга, баай уопуттаах улахан да дьоҥҥо, общественник аҕам саастаахтарбытыгар да куруук этэбит: “Тулалыыр дьоҥҥутун, доҕотторгутун, биир идэлээхтэргитин түмэн, тэрилтэтэ тэрийиҥ”, -- диэн. НКО быһыытынан регистрациялаан, бырайыактары суруйан, граннарга кыттыахха син. Онтон тус бэйэҕит волонтер быһыытынан холонуоххутун баҕарар буоллаххытына, маҥнай сайтка киирэн, электроннай волонтер киниискэтин арынаҕыт. Тус кэбиниэккэ хас сыл, ханнык тэрээһиҥҥэ үлэлээбиккит, бырайыагы олоххо киллэрбиккит барыта тиһиллэн иһэр. Онтон кумааҕы барыйаанын министиэристибэҕэ арыйтаран, толорторон, бэчээт уурдаран ылыаххытын сөп. Саамай суолталааҕа диэн, выпускниктар волонтер быһыытынан үлэлээбит чаастара мунньуллан, ааҕыллан, орто эбэтэр үрдүк үөрэххэ киирэллэригэр эбии баал биэрэр кыахтанар. Түгэнинэн туһанан, ааҕааччылары оҕолоргутугар, сиэннэргитигэр маннык дьаһаныахха сөп диэн кэпсииргитигэр ыҥырабын. Сотору кэминэн электроннайтан кумааҕыга таһаарыы уонна бигэргэтии өҥөтө МФЦ «Мои документы» нөҥүө оҥоһуллар буолуоҕа. Дьиҥэ олус судургу уонна табыгастаах ньыма!
-Инникитин ханнык хайысхаҕа болҕомто уурар былааннааххытый? Каадыры бэлэмнээһиҥҥэ туох санаалааххытый, солбугу үүннэрии эһиги эйгэҕитигэр хайдаҕый?
- Ордук көхтөөх дьон – устудьуоннар. Онон сүрүн састаап, киин үлэтин сүрүннүүр дьоммут, 3-4 сыл буола-буола уларыйа турар. Ыччаттар: “Волонтер буолар иллэҥ кэми көхтөөхтүк атаарарга, сэргэхсийэргэ табыгастаах”,-- диэччилэр. Бу сылдьан саҥа сирдэри көрөллөр, уопут мунньуналлар, билсэллэр-доҕордоһоллор. Мантан сиэттэрэн, сүрүн болҕомтобутун солбугу бэлэмнииргэ ууруохпут. Кэлэр үөрэх дьылыттан Саха сиригэр үөрэнэр омук устудьуоннарын бэйэбит эйгэбитигэр сыһыарар санаалаахпыт. Кинилэр биһиги норуоттарбыт култуураларын, үгэстэрин, дьонун-сэргэтин кытта билсэллэригэр, дьүөрэ сайдалларыгар табыгастаах буолуо этэ дии саныыбын. Добровольчество диэн идиэйэ буоллаҕа дии. Киһи хаачыстыбата, өйүн-санаатын олоҕуруута. Онон реклама уонна дьон-сэргэ ортотугар кэрэхсэбиллээх имиджи оҥоруу, аныгы кэм брендигэр кубулутуу инники күөҥҥэ тахсар. Аны туран, эрчимнээх, тэтимнээх үлэни көҕүлүүрбүтүгэр кэҥэс дьиэ-уот уонна массыына баара буоллар диэн баҕа санаалаахпыт. Бу икки улахан кыһалҕа быһаарыллара буоллар… Мантан атын баҕа санаабыт да суох (күлэр). Киһи үөрэ-көтө үлэлииригэр, санаа хоту сайдарыгар усулуобуйа быһаарар оруоллаах. Салгыы каадыр боппуруоһа. Судаарыстыба таһымыгар волонтердары сүрүннүүр үлэһиттэри бэлэмниир систиэмэ диэн суох. Киин нөҥүө олус элбэх ыччат кэлэн барар. Министиэристибэ өйөбүлүнэн сэминээрдэри, форумнары тэрийэ сатыыбыт. Уопуттаахтар, тэрийэр үлэҕэ тыыппалаахтар хайысхалар координатордара, бырайыак ааптардара буолаллар. Федеральнай тэрээһиннэргэ кытталлар. Холобур, маннык биир тэрилтэ иһигэр араас таһымнары ааһан, уопутуран баран, киин аппараатыгар үлэлии хаалыахтарын син. Билигин кииммитигэр уопсайа 6 киһи үлэлиир.
- Алена, быйылгы уустук сыл эһигини өссө бөҕө уонна уйуктаах оҥорбут буолуохтаах. Онон күннээҕи үлэҕитигэр, баҕа санааҕыт олоххо ыпсыытыгар ситиһиилэри! Аныгы кэм дьоруойа буолар кыахтаах хорсун санаалаах, патриоттуу толкуйдаах, үтүө майгылаах Саха сирин волонтердарыгар сэргэх бырайыактары, саҥа хардыылары баҕара хаалабыт. Элбэҕи эрэнэ күүтэбит…
Геннадий Охлопков,
СӨ Ыччакка уонна оҕо
уопсастыбаннай тэрилтэлэригэр тирэх буолар
ресурснай киин дириэктэрэ,
РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
