Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Ахсынньы 19 күнүгэр буолан ааспыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун сэттис сийиэһигэр сойуус чилиэннэрэ уопсастыбаннай үлэҕэ көхтөөхтүк кытталлара, үгүстэр улуустардааҕы айар түмсүүлэри салайаллара бэлиэтэммитэ.

123

Ахсынньы 19 күнүгэр буолан ааспыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун сэттис сийиэһигэр сойуус чилиэннэрэ уопсастыбаннай үлэҕэ көхтөөхтүк кытталлара, үгүстэр улуустардааҕы айар түмсүүлэри салайаллара бэлиэтэммитэ.

Аныгы технология сайдыытын биир көстүүтэ, батсаап, күннээҕи олоххо-дьаһахха бигэтик киирдэ. Үлэ-хамнас үгүс боппуруоһа батсаабынан быһаарыллар. Оҕуруотчуттар, иистэнньэҥнэр, уустар уо.д.а. идэлээхтэр батсаапка бөлөх тэринэннэр, үлэ үөрүйэхтэрин атастаһаллар. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Раиса Тимофеева-Михайлова бу тэрил көмөтүнэн айар куттаах дьону түмэн үлэлиир.

Раиса_Тимофеева-Михйалова.jpg

Уран тыл оһуора

Батсаабынан 2018 сыл олунньу 8 күнүттэн «Уран тыл оһуора» диэн түмсүүнү тэрийэн, өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан сааһыттан тутулуга суох уус-уран тылга сүгүрүйэр, хоһооҥҥо холонор дьону түмпүт. Бөлөххө киирбиттэр айымньыларын ырытыһан, өй-санаа салҕаһаллар. Кыах көһүннэҕинэ, Саха сирин кэрэ-бэлиэ сирдэринэн дьаарбайаллар, мусуойдарга сылдьаллар, саха биллиилээх бэйиэттэрин кытары көрсүһэллэр, атын түмсүүлэри кытары билсиһэллэр. Холобур, Хаҥалас улууһугар Булгунньахтаахха, Өктөмҥө уонна Нөмүгүгэ ырыаны-хоһоону сэргиир дьону кытары көрсүбүттэр, Горнай улууһугар «Сыккыс», Нам улууһугар «Отуу уота» айар түмсүүлэргэ ыалдьыттаабыттар. Ити курдук, бэйэлэрин да сырдатан, атыттары да көрөн-истэн, билиилэрин-көрүүлэрин хаҥатар, айымньылаах үлэҕэ көҕүтүһэр эбиттэр.

Айар үлэҕэ холонуу киэҥ эйгэҕэ таҕыстаҕына, биһирэннэҕинэ, өссө сайдар-үүнэр, сириэдийэр, саҥа таһымҥа тахсар. Итинник санаанан салайтаран, Раиса Николаевна тыа сирин сэмэй дьонун хоһоонноро дьиэ кэргэн иһинэн, батсаабынан эрэ муҥурдаммакка, түмүллэн, сааһыланан, чочуллан, кинигэ буолан тахсалларын көҕүлүүр эбит. Онон ааспыт түөрт сыл устатыгар 39 киһи кинигэтэ итиэннэ 10 хомуурунньук, барыта 85 кинигэ күн сирин көрбүт. Бу кинигэлэри түмсүү салайааччыта М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-илиҥҥи федеральнай университет типографиятыгар кэпсэтэн бэчээттэппит, төлөбүрүн ааптардар бэйэлэрэ уйуммуттар, хомуурунньукка киирбит хоһоонноох ааптардар кыттыһан төлөөбүттэр. Ыраах улуус кытыы нэһилиэктэригэр олорор ыаллар ийэлэрэ кимиэхэ да быктарбакка сылдьыбыт истиҥ-иһирэх иэйиилэрэ кинигэҕэ түмүллэр, ытык саастаах эбээлэр-эһээлэр оҕолоругар-сиэннэригэр анаабыт алгыстара үйэлээх өйдөбүнньүк буолар үөрүүтэ ама, туохха тэҥнэниэй?!

– Таһаартарбыт кинигэлэрбититтэн хайаан даҕаны оскуолаларга, оҕо уһуйааннарыгар, бибилиэтиэкэлэргэ уонна мусуойдарга бэлэхтиир идэлээхпит, – диир Раиса Николаевна. – Национальнай бибилиэтиэкэҕэ хас кинигэ таҕыстаҕын ахсын үстүү экземпляры биэрэбит, пуондаҕа харайылыннын, бар дьон көрдүн, аахтын диэн.

Маны таһынан, бастыҥ хоһооннору нууччалыы тылбаастатан, «Лирика аласа» диэн кинигэни таһаартарбыт. Саха сирин хатыламмат ураты айылҕатын дьүһүйэр «Өлүөнэ очуостара» диэн үс омук (саха, нуучча уонна аангылыйа) тылынан суруллубут кинигэни оҥорон бэчээттэппит. Манна сүүрбэ түөрт ааптар хоһооно уонна «Өлүөнэ очуостара» национальнай паарка үлэһитэ, идэтийбит фотограф Сергей Землянскай хаартыскаҕа түһэриилэрэ киирбиттэр. Бу икки дьоһун кинигэттэн биирдии экземпляр Москуба биэс улахан бибилиэтиэкэтигэр, Санкт-Петербург, Новосибирскай, Хабаровскай уонна Благовещенскай куораттар бибилиэтиэкэлэригэр ыытыллыбыттар.

Р.Тимофеева_түмсүү._g.jpg

Сырдык сыдьаайа

– Аныгы оҕо төрөөбүт тылыттан тэйдэ, уус-уран кинигэни аахпат, айар үлэҕэ тардыспат буолла, -- дииллэрин мэлдьи истэбит.

Дьэ бу этии төһө оруннааҕын билээри, Раиса Николаевна 2020 сыллаахха батсаабынан биллэрии таһааран, ийэ тылы күндүтүк саныыр, айар куттаах, хоһоон уонна кэпсээн суруйар оҕолорго анаан «Төрөөбүт тыл умсулҕана» диэн өрөспүбүлүкэ таһымнаах куонкуруһу тэрийбит. Бэйэтэ да соһуйуоҕун иннигэр, араас улуустартан уһуйааҥҥа сылдьар, алта саастаах кырачаантан саҕалаан, оскуоланы бүтэрээри сылдьар ыччаттарга тиийэ, 35 оҕо кыттыбыт. Раиса Николаевна икки хоһоонньут кыыһы кытыннаран, бэйэтин кытары үс киһилээх хамыыһыйаны тэрийэн, киирбит үлэлэри сыаналаабыттар. Бастакы, иккис уонна үһүс миэстэҕэ тиксибит оҕолорго Грамота туттарбыттар, биһирээбиттэригэр анал ааттары иҥэрбиттэр, бары кыттыбыттарга саҥа тахсыбыт кинигэлэри бэлэхтээбиттэр.

Бу куонкурустан сиэттэрэн, оҕолорго аналлаах «Сырдык сыдьаайа» диэн айар түмсүү тэриллибит. Манна оҕолор хоһоону суруйуу үөрүйэхтэригэр уһуйуллаллар, хоһоон тутулун үөрэтэллэр. Бэйэлэрин хоһооннорун ыытан биир саастыылаахтарыгар ырыттараллар, оттон ырыа айааччылар ырыаларын сыаналаталлар, истээччи санаатын үөрэтэллэр. Тэриллибитэ икки эрэ сыл буолбут түмсүү номнуо икки хомуурунньуктаммыт! Бастакы кинигэни Раиса Николаевна куонкурус түмүгүнэн таһаарбыт, иккис кинигэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин 100 сылыгар анаммыт хомуурунньук буолбут.

О5олор_айымньылара.jpg

Иккис күрэхтэһии

Уран тылы кэрэхсиир дьону түмэн, айар үлэҕэ көҕүлүүр идэлээх Раиса Тимофеева-Михайлова төрөөбүт-үөскээбит дойдутун, ытык Хаҥалас улууһун Тиит Арыы нэһилиэгин кытары сибээһин быспат. Билии күнүгэр, Ийэ тыл уонна сурук-бичик күнүгэр, атын да тэрээһиннэргэ олохтоох орто оскуола иитэр-үөрэтэр кэлэктиибигэр итиэннэ үөрэнээччилэригэр мэлдьи күүтүүлээх күндү ыалдьыт буолар. Кинигэ кэһиилээх тиийэн, хоһоон ааҕар, алгыс этэр.

Ону сиэрдээхтик сыаналаан, Тиит Арыы оскуолата (дириэктэр Эльвира Петровна) былырыын Саха Өрөспүүбүлүкэтин 100 сылыгар, Ийэ сылыгар уонна Г.В. Ксенофонтов төрөөбүтэ 135, Тиит Арыы оскуолата төрүттэммитэ 125 сылларыгар анаан, «Төрөөбүт тыл умсулҕана» куонкуруһу иккис төгүлүн тэрийэн ыыппыт. Алдан, Булуҥ, Дьааҥы, Кэбээйи, Мэҥэ Хаҥалас, Нам, Ньурба, Өлөөн, Үөһээ Бүлүү, Хаҥалас, Чурапчы улуустарыттан уонна киин куорат таһынааҕы Маҥан бөһүөлэгиттэн 67 үөрэнээччи кыттыбыт. Раиса Николаевна салайааччылаах жюри киирбит үлэлэри ааптардар саастарынан уонна нууччалыы, сахалыы диэн арааран көрөн сыаналаабыт. Түмүгү ахсынньы 23 күнүгэр таһааран, кыайыылаахтары эҕэрдэлээбиттэр.

Эльдар_Садовников.jpg

Утумнааччылары иитии

Оҕолорго анаан тэрийбит «Сырдык сыдьаайа» айар түмсүүттэн үрдүкү кылаастарга үөрэнэр сэттэ оҕону Раиса Николаевна төрүт ийэ сүмэтин илдьэ сылдьар аҕам саастаах дьонтон үөрэнниннэр диэн, «Уран тыл оһуора» түмсүүгэ киллэртээбит.

Манна дьарыктаммыттартан икки оҕо оскуолаларын ситиһиилээхтик бүтэрэн, билигин Дьокуускайга үөрэнэ сылдьаллар. Абый улууһуттан төрүттээх Эльдар Садовников М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-илиҥҥи федеральнай университет саха тылын уонна литературатын салаатын устудьуона. Айар куттаах, билиигэ-көрүүгэ баҕалаах уолчаан үөрэҕэр алтыһыннаран, «Кэскил» хаһыакка кэрэспэндьиэнниир. Оттон Кэбээйи улууһун Тыайатыттан сылдьар Варя Кондакова Дьокуускайдааҕы педагогическай кэллиэс алын кылаас учууталларын бэлэмниир салаатыгар үөрэнэр.

субботник.jpg

«Тэтимтэн» тэтимнэнии

Бэйэ төлөөн таһаарар кинигэтэ тыһыынчанан ахсааннаах буолбата өйдөнөр. Инньэ гынан, түмсүү салайааччыта хоһоонньуттарын киэҥ эйгэҕэ билиһиннэрии биир көрүҥүн быһыытынан, кинилэр араадьыйаҕа тахсыыларын тэрийбитэ чахчы хайҕаныан уонна холобурга туруоруллуон сөп. «Уран тыл оһуора» уонна «Сырдык сыдьаайа» айар түмсүүлэр кыттыылаахтара «Тэтим» араадьыйаҕа Эдуард Рудых биэриитигэр нэдиэлэ аайы тахсаннар, хоһооннорун ааҕаллар, өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун сэҥээриитин ылаллар. Бу сыллар усталарыгар 198 ааптар тахсыбыт!

Мэлдьи туһалааҕы оҥоро, айа-тута сылдьар тэһии сүрэхтээх Раиса Николаевна тэрийиитинэн түмсүү кыттыылаахтара ырааһырдыы үлэтиттэн туора турбаттар. Ол курдук, Дьокуускайга олорооччулар Петр Алексеев аатынан уулусса түгэҕэр турар оҕо дьиэтин таһынааҕы ырааһыйа бөҕүн-саҕын ыраастаабыттар. Хаҥалас улууһугар тахсаннар, олохтоохтору көҕүлээннэр, Нөмүгүттэн Покровскайга диэри Өлүөнэ эбэ кытылын сыыһын хомуйбуттар.

  • 44
  • 5
  • 0
  • 0
  • 1
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением