Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Бүгүн, кулун тутар 2 күнүгэр, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, аатырбыт снайпер Ф.М.Охлопков төрөөбүтэ 115 сылын туолла.

Бүгүн, кулун тутар 2 күнүгэр, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа, аатырбыт снайпер Ф.М.Охлопков төрөөбүтэ 115 сылын туолла.

Соторутааҕыта Литература мусуойугар Федор Матвеевич уола Роман Федорович Охлопков аҕатын туһунан кэпсээбитин истэн киэн тутта санаабытым. Роман Федорович билигин Т.Г. Десяткин аатынан промышленнай техникумҥа преподавателинэн үлэлиир. Урут оскуолаҕа бииргэ үлэлээбит буоламмын, анаан-минээн көрсүбүппэр, кини аҕатын, ийэтин, бииргэ төрөөбүттэрин итиэннэ үйэтитиигэ үлэтин туһунан маннык сэһэргээтэ:

Ох-_Р2.jpg
– Биһиги аҕабыт туһунан дьаһалларга, кыра да көрсүһүүгэ, биир-икки киһилиин кэпсэтиигэ, кылаас чааһыгар ыҥырдахтарына, кыратык да интэриэһиргээтэхтэринэ барытыгар кыттыһан иһэбит. Урукку өттүгэр, эдэр эрдэхпитинэ, аҕабыт Дьоруой -- биһиги буолбатах диэн кыбыстан сылдьыбат да, кэпсээбэт да этибит. Онтон кэнники өйдөөтөхпүтүнэ биһиги аҕабыт Дьоруой, ийэбит Дьоруой, бу курдук Улуу дьон, дьиэ кэргэн оҕолоро, ыччаттара, сиэннэрэ кэлэр кэнчээри ыччакка анаан аҕалаах ийэбит туһунан дьоңҥҥ-сэргэҕэ кэпсиир-биллэрэр ытык иэспит эбит. Ол курдук, убайым Николай, быраатым Илья аҕабыт туһунан бэйэлэрин кинигэлэрин таһаарбыттара, быраатым Александр сүүрбэттэн тахса сыл аҕабыт аатын сүгэр оскуолаҕа дириэктэрдээбитэ. Бырабыыталыстыба отчуоттуу тахсар кэмигэр оскуолаҕа Дьоруой аатын иҥэрэргэ диэн туруорсарбыт. Александр Федорович үлэлэһэн, саҥа таас оскуола тутуллубута, Бэрэсидьиэн Вячеслав Штыров ыйааҕынан аҕабыт аата ол оскуолаҕа иҥэриллэн турар.

Мин аҕабыт туһунан тахсар суруйуулары, видеолары барытын мунньа сатыыбын. Сиэннэрбит, ыччаттар көрө сырыттыннар диэн презентация оҥорбутум, онно аҕабыт сэрии иннинээҕи олоҕо, сэрии кэминээҕи, сэрии кэнниттэн олоҕо барыта киирбитэ. Ити аҥардас презентация эрэ буолбатын диэн, киинэ курдук саңардыбытым. Онуоха биир дойдулаахпыт Эдуард Рудых көрдөһүүбүн быһа гыммакка, мин тугу суруйан, бэлэмнээн биэрбиппин ааҕан, тупсаран биэрдэ. Бу презентацияны ханнык баҕарар оскуола туһанарын курдук, интернеккэ киллэрэр баҕа санаалаахпын. Ити курдук, кэлэр өттүгэр наадалаах буоллун диэн матырыйааллары төһө кыалларынан түмэбин.
Биһиги элбэх оҕолоох ыал буолан, мэлдьи ынахтаах буоларбыт. Ийэбит ынахтарын бэйэтэ көрөр, ыыр этэ. Аҕабыт биһигини, уолаттары, кырабытыттан үлэҕэ сыһыарбыта. Оттуур сирдэрдээх этэ. Киэҥ үрүйэ диэн Күндэ уҥуор, урукку өтөхтөрүн аттыгар оттуура. Онтон Дьоруой буолбутун кэннэ, үчүгэй сири Уҥа алаас төбөтүгэр биэрбиттэригэр оттуур буолбуппут. Аҕабыт биһигини батыһыннара сылдьан, от-мас бэлэмнээһинигэр, муус ылыытыгар үлэлэтэрэ. Быһата, үлэнэн иитэрэ. «Үлэни таптааҥ, үлэ дьонун ытыктааҥ, үлэттэн киһи буолуоххут, үлэттэн дьоллонуоххут,» – диирэ. Ийэбит Анна Николаевна кыыс-уол үлэтин наардаан толортороро. Кыргыттары дьиэ үлэтигэр, уолаттары тас үлэҕэ соруйара. Дьоммут ити курдук биһигини кыра эрдэхпититтэн үлэһит, эппиэтинэстээх буоларга ииппиттэрэ.

семья_Охл_--_р_2.jpg

Мин аахпыппын тэңнээн, толкуйдаан көрөр идэлээхпин: тоҕо аҕам Дьоруой буолла, Дьоруой диэн кимий? Кини – Аҕа. Аҕа буолла да, дьиэ кэргэнин, эр киһи аналынан төрөөбүт дойдутун көмүскүүр. Мин аҕам сэриигэ эрэ баран Дьоруой буолбатаҕа: эдэркээн сылдьан, сир реформатын үлэтигэр кыттыбыта, холкуостааһын саҕаламмытыгар нэһилиэккэ биир бастакынан табаарыстыбаны олохтообута уонна бэрэссэдээтэл буолбута, хомсомуол ыҥырыытынан 1932 с. Алдаҥҥа көмүс бириискэтигэр баран үлэлээбитэ, «Ворошиловскай стрелок» буолбута, Алдан кэлэн, дойдутугар хаста да төхтүрүйэн «Үлэ ударнига», 1936 с. «Стахановец» аатын ылбыта. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ снайпер буолан, 429 өстөөх саллаатын суох гыммыт диэн ааҕыллар, бэйэтиттэн биирдэ ыйыппыттарыгар 700-800 буолуо диэбит, оттон бойобуой табаарыстара этиилэринэн, биир тыһыынчаттан тахса фашиһы охторбут эбит. Сэрии сылларынааҕы бэчээккэ, фронтовой хаһыаттарга Федор Охлоков туһунан сүүстэн тахса ыстатыйалар, иһитиннэриилэр, уочаркалар бэчээттэммиттэрэ Москваҕа, В.И.Ленин аатынан библиотекаҕа уонна Оборона министиэристибэтин архыыбыгар харалла сыталлар.  Сэрии кэмигэр «Памятка снайпера» диэн аҕам сатабылын кэпсиир дьоҕус кинигэ бэчээттэммит. Биир киһи туһунан бачча элбэх суруйуу баара элбэҕи этэр...

Матырыйаал салгыытын «Ил Түмэн» хаһыат кэлэр нүөмэригэр ааҕыаххыт.

  • 7
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением