Уопсастыба

Түөрт сылга – 390 мөлүйүөн!

Саха сирин пиэрмэрдэрэ 2012--2018 сс. федеральнай бырагырааманан 874 («Саҥа саҕалыыр бааһынай хаһаайыстыба» федеральнай бырагырааманан – 699, «Бааһынай хаһаайыстыба базатыгар дьиэ кэргэн пиэрмэтин сайыннарыы» федеральнай бырагырааманан 175) граны ылбыттара. Бу сыалга 1,8 млрд, ол иһигэр 1,4 млрд солк. федерация бүддьүөтүттэн, 483 мөл. солк. өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көрүллүбүтэ.
2019 сылтан «Саҥа саҕалыыр бааһынай хаһаайыстыба» федеральнай бырагыраама оннугар «Дьоҕус уонна орто урбаан итиэннэ биирдэм урбаан көҕүлээһинин сайыннарыы» национальнай бырайыак чэрчитинэн, «Агростартап» грана киллэриллибитэ. 2019-2022 сс. бу гранынан 390 мөл. солк., ол иһигэр федеральнай бүддьүөттэн 297 мөл. солк., көрүллэн, 131 киһи туһанна.

Быйыл

Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ «Агростартап» гранын куонкуруһугар докумуоннары ыам ыйын 15 күнүттэн бэс ыйын 15 күнүгэр диэри туппута.

Араас улуустартан 113 сайабылыанньа киирбититтэн, экспертнэй хамыыһыйа көрөн-истэн баран, ирдэбил быһыытынан толору хомуллубут докумуоннардаах 103 киһини куонкуруска киллэрбитэ. Ити иһигэр Чурапчыттан, Хаҥаластан уоннуу, Мэҥэ Хаҥаластан уонна Намтан аҕыстыы, Үөһээ Бүлүүттэн уонна Тааттаттан сэттэлии киһи, атын улуустартан түөртүү-биэстии, хотулартан биирдии киһи бааллар.

Долгутуулаах мүнүүтэлэр...

Бизнес-бырайыактары көмүскээһин министиэристибэҕэ от ыйын 12-13 күннэригэр ыытыллыбыта. Хас биирдии киһиэхэ 5-10 мүнүүтэ бэриллибитэ. Мэҥэ Хаҥалас улууһун бэрэстэбиитэллэрэ бырайыактарын сэрэдэҕэ, күнүстэн киэһэ көмүскээбиттэрэ.

Иккис киһинэн Төҥүлү нэһилиэгин олохтооҕо Аида Иванова ыҥырыллыбыта. Кинини кытары салааҕа өйөөччүлэрэ: кэргэнэ Иннокентий Иванов, «Хоту» кэпэрэтиип бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ Иван Максимов, нэһилиэк дьаһалтатын баһылыга Петр Эверстов киирсибиттэрэ.

– Мин бу грант куонкуруһугар иккис сылбын кыттабын, – диэбитэ Аида Петровна долгуйарын кыатана сатыы-сатыы. – Хаһаайыстыбабын миэхэ эһэм төрүттээбитэ, уонча сыллааҕыта үс ынаҕы биэрбитэ, онтон ыла хотон туттан, сыыйа элбэтэн, күн бүгүн кыралыын-улаханныын 21 сүөһүлээхпин, ол иһигэр 7 ыанар ынахтаахпын. Ынаҕым ахсыттан сылга 2,2 тыһыынча киилэни ыыбын, үүппүн «Хоту» кэпэрэтиипкэ туттарабын. Сирдээхпин, быйыл 12 гектар сири ыллым уонна аҕыс гектардаах сири түүлэһэбин, ону таһынан сүөһүбүн элбэтэр буоллахпына, нэһилиэгим дьаһалтата 30 гектары биэрэргэ мэктиэлиир. Күннээҕи үлэҕэ, окко туттар «Сынтай» тыраахтардаахпын. Хаһаайыстыбабын кэҥэтэр баҕаттан бу граҥҥа киирсэбин, аныгы ирдэбилгэ сөп түбэһэр хотону туттаары 3 мөл. солк. суумалаах симиэтэ оҥортордум, тыраахтар ылынаары Руслан Федотов тэрилтэтин кытары барыллаан кэпсэтиини ыыттым. «Уһук Илиҥҥи гектар» чэрчитинэн, бөһүөлэктэн чугас сир ыллым, онно сайылык туттуохха сөп.

Хамыыһыйа чилиэннэрэ кини сүөһүтүн ахсаанын 2028 сылга 43 төбөҕө тиэрдэргэ, ол иһигэр, 16 ыанньыктанарга уо.д.а. былааннанарын туһунан болҕомтолоохтук истэн баран, чопчулуур ыйытыылары биэрдилэр.

-- Ынах ахсыттан 3 тыһыынча киилэ үүтү ыыры хайдах ситиһэҕиний?

– Ынахтаргын искусственнайдык сиэмэлэтэҕин дуо?

«Хоту» кэпэрэтиип салайааччыта Иван Максимов Аида Иванова кэпэрэтиип пайщиктааҕа буоларын бэлиэтээн туран, кини бизнес-бырайыагын олоххо киллэрэригэр эрэнэрин эттэ. «Биһиэхэ үүтү-эти туттарааччы элбиирэ наада», – диэтэ. Нэһилиэк баһылыга Петр Эверстов удьуор үлэһит Ивановтары өйүүрүн биллэрдэ.

Аида Петровна саалаттан тахсарын кытары уочараттарын кэтэһэн турааччылар тула үмүөрүстүлэр:

– Хайа, хайдаҕый? Тугу ыйыталлларый?

Сотору сэкирэтээр тахсан, саҥа киһини ыҥырда.

Граны 20 киһи!

Түмүк от ыйын 19 күнүгэр киэһэлик таҕыста: грант 20 киһиэхэ бэрилиннэ. Хас биирдиилэригэр үлэлиир хайысхаларынан тутулуктанан, 1,5 мөл. солк саҕалаан, 7 мөл. солк. тиийэ субсидия ананна.

Кинилэр кэккэлэригэр бааллар 98-124 баалы ылбыт эдэр пиэрмэрдэр:  Айсен Толстоухов (Чурапчы), Данил Дьяконов (Нам), Эдуард Тимофеев (Ленскэй), Виктор Ефремов (Хаҥалас), Петр Максимов (Чурапчы), Николай Ефимов (Өлүөхүмэ), Андрей Томскай (Ньурба),  Гульнара Дьячковская (Уус Алдан), Геннадий Габышев (Горнай),  Семен Новгородов (Нам), Сергей Михайлов (Таатта), Василий Дьячковскай (Чурапчы), Константин Кривошапкин (Чурапчы), Денис Иванов (Амма), Евгений Сидоров (Мэҥэ Хаҥалас),  Ярослав Горохов (Дьааҥы), Иннокентий Спиридонов (Амма),  Клавдия Андреева (Сунтаар), Степан Левин (Амма), Алексей Шамаев (Нам). Көстөрүн курдук, куонкурус бэрт тыҥааһыннаах барда, биир граҥҥа биэс киһи күрэстэстэ!

2019 с.: 41 грант – 105 мөл. солк.,

2020 с.: 34 грант – 115,7 мөл. солк.,

2021 с.: 38 грант – 107,9 мөл. солк.

2022 с.: 18 грант – 61 мөл. солк.

2023 с.: 20 грант – 92,2 мөл. солк.

Хаартыскаҕа  Анна Сергучева түһэриитэ