Уопсастыба

Бэрт сэргэх тэрээһин муусукаҕа уһуйааччы, Дьокуускайдааҕы муусука салайааччыларын методическай холбоһуктарын салайааччыта Мария Белоногова көҕүлээһининэн үһүс төгүлүн ыытылынна. Мария Николаевна: «Идэ куонкуруһун аан бастаан 2023 с. Дьокуускай Строительнай уокуругун муусука салайааччыларыгар анаан кэтэхтэн ыыппыппыт. 2024 с. куорат таһымыгар тэрийбиппит, онно 32 муусука салайааччыта кэтэхтэн кыттыыны ылбыта. Онтон быйыл куонкуруспутун сирэй кыттыы көрүҥүнэн ыыттыбыт, ол курдук, куорат уһуйааннарыттан саамай хорсун санаалаах уонна айымньылаахтык үлэлиир исписэлиистэр кэлэн күрэхтэстилэр», – диэн кэпсээтэ.

Куонкурус М.Н. Белоногова салайар «Звонкие лучики» оҕо вокальнай-инструментальнай ансаамбылын толоруутугар «Ах, вы сени…» нуучча норуодунай ырыатынан аһылынна. «Лучик» оҕо уһуйаанын сэбиэдиссэйэ Октябрина Ушницкая уһуйаан үлэтин, ситиһиилэрин билиһиннэрдэ уонна кыттааччыларга: «Идэ куонкурустара педагог таһыма үрдүүрүгэр кирилиэс буолаллар. Онон маннык куонкурстартан саҕалаан эһиги идэтийиигэ тиийиэххит. Кэлин ханна эрэ салайааччы буолан олороргутун иһиттэхпитинэ, эбэтэр үрдүк ситиһиилэннэххитинэ «кини үлэтин саҕалыырыгар биһиги куонкуруспутугар кыттыбыта ээ» диэн үөрэ этиэхпит», - диэн санаатын тиэртэ.

Куонкуруска алта муусука салайааччылара күрэхтэстилэр. Ол курдук, 12№ «Улыбка» уһуйаантан Дарина Слепова, 16№ «Золотинка» уһуйаантан Ирина Корнилова, 51№ «Кэскил» уһуйаантан Сардана Черкашина, 20№ «Надежда» уһуйаантан Петр Колодезников, 1№ «Звездочка» уһйаантан Саргылана Данилова, 84№ «Искорка» уһуйаантан Гоар Мхитарян көхтөөхтүк кытыннылар.

Күрэхтэһээччилэри уһуйаан саастаах оҕолору муусукаҕа үөрэтиигэ киэҥ билиилээх-көрүүлээх дьон сыаналаатылар. Ол курдук, дьүүллүүр сүбэҕэ РФ норуотун үөрэҕириитин туйгуна, СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, 26 №-дээх «Кустук» оҕо уһуйаанын муусукаҕа салайааччыта Ольга Неустроева, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, 52 №-дээх «Белочка» оҕо уһуйаанын муусукаҕа салайааччыта Лена Титова уонна СӨ үөрэҕириитин туйгуна, 79 №-дээх «Лучик» оҕо уһуйаанын сүрүн иитээччитэ Ирина Толстихина үлэлээтилэр.

Куонкурус кыттыылаахтара дьүүллүүр сүбэҕэ үс хайысханан - муусуканы истии, муусука үнүстүрүмүөнүгэр оонньооһун, муусука ириитиминэн эрчиллии - бииртэн-биир сонун, оҕолору умсугутар дьарыктарын көрдөрдүлэр.

Түмүккэ «Муусуканы истии» хайысхаҕа Ирина Корнилова (16№ «Золотинка»), онтон «Муусука үнүстүрүмүөнүгэр оонньооһуҥҥа» Сардана Черкашина (51№ «Кэскил»), итиэннэ «Муусука ириитиминэн эрчиллиигэ» Петр Колодезников кыайаннар I-кы истиэпэннээх Лауреат үрдүк аатын сүктүлэр.

Оҕолору муусука үнүстүрүмүөнүгэр оонньотууга дьарык көрдөрөн кыайыылаах буолбут, Е.Г. Корнилова аатынан 51 №-дээх «Кэскил» оҕо уһуйаанын муусукаҕа салайааччытыттан Сардана Черкашинаттан санаатын тиэрдэригэр көрдөстүм: «Мин аан бастакыбын идэ куонкуруһугар кыттыыны ыллым. Бастаан утаа олус долгуйбутум. Ол эрээри, билигин маннык кэрэ-бэлиэ тэрээһин сорҕото буолбуппуттан олус үөрдүм.

Дьарыкпар Иоганн Штраус «Анна-Полька» диэн айымньытын оҕолор, тирэх исхиэмэнэн сирдэтэн, бубенынан, чуораанчыгынан, үс муннугунан уонна металлафонунан оонньоон көрдүлэр. Дьарык бүтүүтэ кыракый оркестрбыт муусуката бэркэ табыллан, көрөөччүлэр ытыс тыаһынан эҕэрдэлээтилэр.

Миэхэ дьарыкпын ыытарбар билиибин, сатабылбын көрдөрүүнү сэргэ оҕолор интэриэстэрин тардыы, үөрэллэрин ситиһии улахан суолталаах этэ. Маныаха, оҕолор үнүстүрүмүөннэргэ оонньуулларыттан ис-истэриттэн дуоһуйбуттара уонна бэйэ-бэйэлэрин, итиэннэ миигин кытта үөрүүнэн алтыспыттара бэйэбэр эрэллээх буолуубун үөскэппитэ. Онон, туруоруммут сыалбын-сорукпун ситистим дии саныыбын.

Билигин, куонкурус кэнниттэн, мин дьол кыымын биллим. Идэ куонкуруһугар I-кы истиэпэннээх Лауреат буолбутум миэхэ үрдүк үөрүү. Дириҥ билиилээх-көрүүлээх дьүүллүүр сүбэ үлэбин үрдүктүк сыаналаабыттарыгар махтанабын.

Куонкуруска кыттыбыт уопутум үлэлиирбэр уонна исписэлиис быһыытынан сайдарбар көҕүлүүр. Муусука биһиги олохпутун киэргэтэрин, байытарын кыра оҕолорго өйдөтөр саҥа ньымалары салгыы баһылыахпын, үлэбэр туттуохпун баҕарабын », - диэтэ куонкурус кыайыылааҕа.

Маны сэргэ, Дьокуускай куорат үөрэҕин управлениетын оскуола иннинээҕи салаатын сүрүн исписэлииһэ Альбина Борисова куонкуруһу көрдө-иһиттэ: «Дьокуускай куорат оҕо уһуйааннарыгар барыта 108 муусука салайааччылара үлэлииллэр. Бүгүҥҥү куонкурус эдэр исписэлиистэр таһымнарын үрдэтэр сыаллаах эрэ ыытыллар буолбатах. Бу муусукаҕа үөрэтии саҥа ньымаларын уонна технологияларын көрдөөһүҥҥэ, үлэ уопутун атастаһарга туһаайыллыбыт тэрээһин буолар. Эдэр муусука салайааччылара дьарыктарыгар араас үнүстүрүмүөннэри, ИКТ-технологияны табыгастаахтык туһаналлара олус хайҕаллаах. Муусука салайааччытын үлэтигэр сүрүн соругунан оҕо сырдык иэйиитин уһугуннарыы, сайыннарыы буолар. Маныаха, салайааччы дьарыктарын бэйэтэ хайдах иэйиилээх ыытарыттан оҕо иэйиитэ тутулуктаах. Оҕо муусука дьарыгар үөрүүнү кытта дьарыктанар буоллаҕына – муусука салайааччытын үлэтин бастыҥ көрдөрүүтүнэн буолар», - диэн бэлиэтээтэ уонна эдэр педагогтарга биир сиргэ турбакка сайдалларыгар, үөрүйэхтэрин, билиилэрин-көрүүлэрин хаҥатан иһэллэригэр, айымньылаахтык үлэлииллэригэр баҕарда. Итиэннэ: «Муусука салайааччытын үлэтиттэн оҕо уһуйаанын үлэтэ быһаччы тутулуктаах. Ол курдук, биһиги уһуйаан үлэтин ырыалаах-тойуктаах, үҥкүүлээх-битиилээх аралдьытыыта, бырааһынньыга суох сатаан санаабаппыт, бу үлэ барыта муусукаҕа уһуйааччы саннытыгар сүктэриллэр, ол күннэтэ айымньылаах үлэни, итиэннэ улахан бэлэмнэниини эрэйэр. Оҕолорбут өрөспүүбүлүкэ, дойду куонкурустарыгар ситиһиилэнэллэрин таһынан, аан дойду таһымыгар миэстэлэһэллэрэ муусукаҕа уһуйааччылар үлэлэрэ көдьүүстээҕин дакаастыыр», - диэтэ Альбина Александровна.

Санатан эттэхпинэ, бу ый 21 күнүгэр «Үлэ Кыбаартала» кластерга ыытыллыбыт төгүрүк остуолу В.А. Босиков аатынан СӨ Муусука үрдүкү оскуолата уонна СӨ Үөрэххэ уонна наукаҕа министиэристибэтэ тэрийэн ыыппыттара. Манна музыкальнай үөрэхтээһин исписэлиистэрэ, педагогтар, үөрэх тэрилтэлэрин салайааччылара, култуура эйгэтин бэрэстэбиитэллэрэ кыттыбыттара. Тэрийээччилэр төгүрүк остуол үөрэх уонна култуура эйгэтин бэрэстэбиитэллэрэ бииргэ үлэлээһиннэрин күүһүрдэргэ, бөҕөргөтөргө көмөлөһүөҕэр уонна бириэмэ, уопсастыба аныгы ирдэбиллэригэр сөп түбэһэр музыкальнай үөрэхтээһин саҥа кэнсиэпсийэтин оҥорууга өссө биир хардыынан буолуоҕар эрэллээхтэрин биллэрбиттэрэ.

Тэрээһин кыттыылаахтара оҕолору иитиигэ уонна сайыннарыыга муусука оруолун, үөрэх аныгы ньымаларын туттуу туһунан кэппиттэрэ, ону тэҥэ идэлээхтэр икки ардыларыгар бастыҥ уопуту атастаспыттара. Баар кыһалгалары ырытыыга биир сүрүн итэҕэһинэн муусука салайааччыларын уонна учууталларын айымньылаах үлэлэрин сырдатыы ситэтэ суоҕун бэлиэтээбиттэрэ.

Төгүрүк остуолга ураты болҕомто муусуканы үөрэтии бырагыраамаларын олоххо киллэрии, каадырдары бэлэмнээһин боппуруостарыгар уонна «Муусука барыбытыгар» бырайыак салгыы сайдар кэскилигэр ууруллубута. Санатахха, 2013 с. СӨ Бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев көҕүлээһининэн «Муусука барыбытыгар» бырайыак үлэтин саҕалаабыта. Тустаах бырайыак 10 сыл устата үгүс идэтийбит дьону түмэн, киэҥ далааһыннаах дьаһаллары ыытан, саҥа ааттары таһааран, муусука эйгэтин биллэрдик кэҥэтэн-дириҥэтэн көдьүүстээҕин көрдөрбүтэ уонна 2033 сылга диэри уһатыллыбыта.

***

Муусука оҕо сайдыытыгар сүҥкэн оруоллааҕын мэлдьэһэр киһи бука суоҕа буолуо. Ол курдук, сүрэҕэр-быарыгар иҥэринэн муусука кэрэ эйгэтин кэрэхсии, иэйиитин өйдүү улааппыт оҕо айар куттаах, үтүөнү үксэтэр киһи буола улаатара саарбахтаммат. Муусукаҕа уһуйааччылар умсугутуулаах үлэлэринэн оҕо чараас кутун туталлар, дьоҕурун сайыннараллар, өйүн-санаатын сааһылыыллар. Маныаха, идэни үрдэтэр, уопуту атастаһар тэрээһиннэр педагогары аймньылаах үлэҕэ көҕүлүүр ньыманан буолаллар.

Антонина НЕУСТРОЕВА

Хаартыскалар ааптар түһэриитигэр