Муус устар 5 күнүгэр норуот дьокутаата, «Колми» ХЭУо генеральнай дириэктэрэ Наталья Румянцева көҕүлээн, Ил Түмэн доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэлээх уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэтэ Нам улууһун кырыы сытар Арбын уонна Маймаҕа нэһилиэктэригэр үлэлээтэ. Улуус киинигэр «Нам улууһун киин балыыһатын холобуругар бастакы таһымнаах мэдиссиинэ-социальнай көмөнү тэрийии туһунан» диэн мунньаҕы тэрийэн ыытта.
Көһө сылдьар мунньахха кэмитиэт бэрэсээдээтэлэ Владимир Чичигинаров, кэмитиэт чилиэннэрэ, норуот дьокутааттара Мария Христофорова, Вера Никифорова, Андрей Дорогань, СӨ Доруобуйа харыстабылыгар миниистирин бастакы солбуйааччы Дмитрий Сергин, улуус баһылыгын социальнай боппуруоска солбуйааччы Петр Абрамов, киин балыыһа сүрүн бырааһа Ариан Сергеев кытыннылар. Айан сүрүн соруга – Арбын хаарбах туруктаах балыыһатын (ФАП) көрүү, Маймаҕатааҕы ФАП иһинэн «пилотнай» бырайыак чэрчитинэн арыллыбыт аптека пуунун үлэтин билсии. Сырыы туһунан одоҥ-додоҥ, саас-сааһынан билиһиннэрдэххэ...
АРБЫННАР САҤА БАЛЫЫҺА ТУРУОРСАЛЛАР
Арбын нэһилиэгин киинэ Сыгыннах бөһүөлэгэ дэнэр. Улуус кииниттэн тус хоту бардахха, Кэбээйи уонна Уус Алдан ыпсыыларыгар, Алдан эбэ Өлүөнэ эбэҕэ түһэр сиригэр сытар. Дьиҥэр, Намтан бэйэтиттэн 9 көс тэйиччи эрээри, чугас эргин суолунан-ииһинэн киниэхэ тэҥнэһэр нэһилиэк аҕыйаҕа буолуо. Этэргэ дылы, ийэ куҥ илдьирийэр, аҕыс уҥуох арахсар айаннаах дойду. Онно эбии Эбэ киэҥ киэлитигэр киирдэххэ, тибиитэ-тиһигэ сыттаҕа.
Холобур, оробуочай сырыы кыттыылаахтара Өлүөнэ ортотугар икки төгүллээн тибиигэ хаайтаран тура сырыттыбыт. Онон, Дьокуускайтан сарсыарда эрдэттэн хоҥнон, Арбыҥҥа, Маймаҕаҕа сылдьан баран, эбиэт кэннэ 2 чааска улуус киинигэр кэлэн мунньахтыах буолбут дьон, мунньахпыт киэһэ 5 чааһы ааһыыта саҕаланна. Ол гынан баран, ити уустук суол Арбын хаарбах балыыһата түргэнник тутулларыгар төһүү буолуо диэн эрэниэҕи баҕарыллар.
Арбын сыл аайы да буолбатар, сотору-сотору ууга барар дьоҕус нэһилиэк. Дьиҥэр, сурукка киирбитинэн, 263 киһи олорор диэн эрээри, дьиҥ баара 166 эрэ. Ол да буоллар, бөһүөлэк тигинэччи үлэлии турар. Арай биир саамай улахан кыһалҕалара – 1964 с. тутуллубут балыыһаларын дьиэтэ эргэрэн, үс сыллааҕыта хаарбах туруктааҕынан билиниллибит.
Миниистири бастакы солбуйааччы Дмитрий Сергин этэринэн, Арбын балыыһата саахалланар туруктаах балыыһалар испииһэктэригэр киллэриллибит (испииһэккэ 81 эбийиэк баар), анал сайаапка оҥоһуллан, ол испииһэк РФ Доруобуйа харыстабылын уонна Уһук Илин сайдыытын министиэристибэлэригэр ыытыллыбыт. Ол гынан баран, итинник туруктаах балыыһа элбэҕинэн, арбыннар уочараттара хаһан кэлиэ биллибэт. Аны, миниистир солбуйааччыта эбэн эппитинэн, 2023 с. ФАП-тарга федеральнай бүддьүөттэн кэлиэхтээх харчы «иннэ-кэннэ биллибэккэ турар».
Кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Владимир Чичигинаров Алданнааҕы оробуочай сырыы кэнниттэн «Бастакы сүһүөх мэдиссиинэ тэрилтэлэрин саҥардыы» бырагырааманы салгыы үлэлэтэр туһунан эппиттэрин санатта. Тоҕо диэтэххэ, испииһэккэ киирбит 81 хаарбах туруктаах эбийиэги саҥардарга 1 млрд 300 млн. солк. наада. Онон, бу кыһалҕа быһаарылларыгар, Ил Түмэн, бырабыыталыстыба уонна Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ сүбэлэһэн, өрөспүүбүлүкэ аатыттан бииргэ үлэлиирэ наада.
Арбын балыыһата бырагыраамаҕа киирбит эрээри, уочарата хаһан кэлэрэ биллибэт, улуус бэйэтин харчытынан тутар боломуочуйата суох. «Ол гынан баран, бачча элбэх дьокутаат миэстэтигэр тугу да быһаарбакка барарбыт табыллыбат» диэн Мария Христофорова этии киллэрэн, саатар онуоха-маныаха диэри балыыһа ис бараанын тупсарарга улуус уонна киин балыыһа дьаһалталара үлэлэһиэх буоллулар.
Эбэн эттэххэ, баһылык Борис Бугаев: «Арбын – ууга барар нэһилиэк. Билигин оннук сирдэргэ дьиэни-уоту, социальнай эбийиэги тутарга хааччах суох. Ол эрээри, бобуохтарын эмиэ сөп, оччотугар букатын да балыыһата суох хаалыахпытын сөп. Онон, боппуруос төһө кыалларынан түргэнник быһаарыллара буоллар», – диэн баҕа санаатын эттэ.
Күн бүгүн Арбын балыыһатыгар Нам Кыһыл бөһүөлэгиттэн төрүттээх Прокопий Егоров биэлсэринэн үлэлии сылдьар. -- Манна бэйэм баҕабынан кэлбитим, – диир Прокопий. Дьэ, ол гынан баран, уол олорор усулуобуйата уустук эбит. Балыыһа аҥаарыгар олорор, онто хаарбах туруктаах, дьиэ иһигэр эргэ икки оскуола паартатыттан, эмиэ ааспыт үйэтээҕи олоппостортон, биир утуйар оронтон атын миэбэл суох. Халадыынньык, тэлэбиисэр, бэл, киһилии илии суунар сир да суох.
Дьиҥэр, айан кыттыылаахтара ону билбэккэ да барыахтарын, дьокутаат Мария Христофорова ыал ийэтин, эбэтин быһыытынан эдэр киһи туһугар долгуйан дьиэтин өҥөйөн көрбүтэ, ити үөһэ ахтыбыт «хартыынабыт» арыллан, үгүс киһини долгутта.
Дьокутааттар эдэр исписэлиис тоҕо маннык усулуобуйаҕа олорорун ыйыппыттарыгар, улуус сүрүн бырааһа Ариан Сергеев уонна баһылык солбуйааччыта Петр Абрамов: «Урут үлэлээбит биэлсэр официальнайдык уурайа илик, уоппускаҕа сылдьар. Кини бардаҕына, Прокопийы «Земскэй биэлсэр» бырагыраамаҕа түһэриэхпит, ол харчынан кини олорор услуобуйатын тупсарыан сөп», - диэтилэр. — Дьиҥэр, Прокопийга «барыахтаах биэлсэр дьиэтигэр хомунаалынай өҥөтүн төлөөн олор» диэн көрбүппүтүн буолумматаҕа. Атын исписэлиискэ киллэрэ сатаабыппытын, «бэйэм олоробун» диэн батыммыта, – диэн хоруйдаатылар.
Норуот дьокутааттарын итинник хоруй астыннарбата. Онон, нэһилиэк уонна киин балыыһа салалтатыгар исписэлиис дьиэтин өрө тардарга, муҥ саатар, доҕордуу көмө быһыытынан сууйан-тараан биэрэргэ, көмөлөһөргө эттилэр.
МАЙМАҔА «ПИЛОТНАЙ АПТЕКА»
Маймаҕа — улуус кииниттэн 4 көстөөх сиргэ сытар, дьоҕус нэһилиэк. Норуот дьокутааттара олохтоох ФАП иһинэн, «пилотнай» бырайыак чэрчитинэн арыллыбыт аптека үлэтин билистилэр. Бу аптека СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин 2022 с. ахсынньытыгар тахсыбыт №01-07/2033 дьаһалынан аһыллыбыта.
Бу – тыа сиригэр сэдэх көстүү. Билигин үгүс нэһилиэккэ аптека суох буолан, дьон эми-тому улуус кииниттэн, куораттан атыылаһарга күһэллэр. Бу бырайыак көдьүүстээҕин көрдөрдөҕүнэ, үгүс улууска киириэхтээх. Суол тоҕойугар турар буолан, Маймаҕаны Фрунзе, Харыйалаах, Арбын уонна Түбэ олохтоохторо таарыйан ааһаллар, онон, бу аптека биир эрэ нэһилиэк кыһалҕатын быһаарбат. Даҕатан эттэххэ, Маймаҕа балыыһата 1961 с. тутуу. Туруга син аҕай, хаарбах буолбатах. Аҕыйах сыллааҕыта олохтоох урбаанньыт судаарыстыбаннай чааһынай партнерство чэрчитинэн саҥа балыыһаны тутан испит эрээри, кэккэ төрүөттэр үөскээннэр, сыбаайа, акылаат охсуллан баран, тутуу салгыы ыытыллыбатах.
Оробуочай сырыы түмүгүнэн, дьокутааттар улуус уонна нэһилиэк салалталарыгар урбаанньыты кытта өссө биирдэ кэпсэтэн көрөргө, кыаллар буоллаҕына, тутууну салгыырга эттилэр. Саҕаламмыт үтүө дьыала таах хаалара табыллыбат дэстилэр.
* * *
Улуус киинигэр буолбут кэмитиэт мунньаҕар үөһээ ахтыллыбыты бигэргэтэн туран, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтигэр Маймаҕатааҕы «пилотнай» бырайыагы Нам атын кырыы (Арбын, Харыйалаах, Фрунзе, II Хомустаах, Салбаҥ) нэһилиэктэригэр киллэрэргэ, улуустааҕы доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэрин дьиэтин-уотун саҥардар үлэни салгыырга сүбэлээтилэр. Нам киин балыыһатыгар эмп-томп хамсааһынын анал тиһиккэ киллэрэн хонтуруоллуурга, диспансеризацияны күүһүрдэргэ эттилэр.
Улуус дьаһалтатыгар, дьокутааттар улуустааҕы Сэбиэттэригэр Арбын ыраах сытарын, суола-ииһэ уустугун учуоттаан, тустаах министиэристибэҕэ саҥа ФАП тутуутун туһунан докумуоннары оҥорон киллэрэргэ сүбэлээтилэр. Мунньах түмүгэр кэмитиэт чилиэннэрэ киирбит этиилэри учуоттаан, быһаарыы бырайыагын ылыннылар. Үлэ салҕанар.
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
