Уопсастыба

Хапсаҕай кыраныыссаны билиммэт

Саха сириттэн 17 хапсаҕайдьыт кытынна. Уопсайа, өрөспүүбүлүкэ делегациятыттан 27 буолан кыттан кэллибит. Хапсаҕайга 18 мэтээл оонньоммутуттан 13 мэтээлин дойдубутугар илдьэ кэллибит. Бу кыайыыбыт – саха норуотун бүттүүнүн кыайыыта, ситиһиитэ буолар диэн бэлиэтиибин. Чувашияҕа аан маҥнайгынан ыытыллыбыт Аан дойдутааҕы национальнай единоборство оонньууларыгар хапсаҕайы күүскэ таһаарбыппытыттан улаханнык сүргэбит көтөҕүллэн эргилиннибит.

Барыта 25 дойдуттан спортсменнар кыттыбыттара оонньуулар таһымнарын кэрэһэлиир.  Манна тоһоҕолоон бэлиэтээтэххэ, бэс ыйын 22 күнүгэр Арассыыйа бойобуой искусствотын сойууһун кытта үлэлээммит,  Госдуума истиитигэр хапсаҕайы успуорт көрүҥүн быһыытынан көмүскээн киллэрбиппит. Онон хапсаҕайбытын биир бастыҥ успуорт көрүҥүн быһыытынан көрдөрдүбүт,  - диир Саха хапсаҕайын аан дойдуга аатырда сылдьар киһибит, Саха Сирин хапсаҕайга федерациятын солбуйааччы бэрэсидьиэнэ, өрөспүүбүлүкэ бочуоттаах мецената, НХЗ ГРУПП төрүттээччитэ Вячеслав Нестеров.

Аан дойдутааҕы единоборство национальнай көрүҥнэрин оонньуутугар кэлбит спортсменнар  саха хапсаҕайыгар күөн көрсөн, улаханнык биһирээбиттэрин биллэрдилэр.

Олус диэн астынным. Хапсаҕайы омос көрдөххө, судургу курдук эрээри тустарга олус уустук эбит. Атаххар күүстээх буолуоххун наада, - диэн санаатын үллэстэр Ирантан сылдьар спортсмен.

Атын дойду спорстмена сөпкө бэлиэтээбитин курдук, хапсаҕайга, кырдьыга даҕаны, тирэх наада.

“Хапсаҕай диэн олох философията. Олоххо күөн көрсүү өрүү  баар. Сырдык уонна хараҥа киирсиитэ.  Сахабыт олоҥхотугар боотурдар сырдыгы, үтүөнү олохтоору хайдах курдук киирсэллэрий? Онон хапсаҕай  киһини олоххо күүстээх туруктуур, эрэллээх оҥорор, тутааҕа, күүстээх санааны саҕар. Икки атаххар тирэхтээх, бэдэр курдук сымса уонна сытыы өйдөөх буол диэн философиялаах”, - диир Саха өрөспүүбүлүкэтин хапсаҕайга федерация солбуйааччы бэрэсидьиэнэ Вячеслав Нестеров.

Күөн көрсүү иннигэр хапсаҕайга испэсэлиис  Егор Друзьянов маастар кылаас биэрэн, тустууктары үөрэппитэ. “Дьиҥэр, хапсаҕай быраабылата уустуга суох, онон атын омуктар тута ылыналлар. Ол эрэн, көбүөргэ түмүк араас буолар”, - диир кини.

“Өй уонна сымса быһаарар эбит”

Чуваштар хапсаҕай  суолтатын тута өйдөөбүттэр.

“Олус интэриэһинэй, киһи эрэ болҕомтотун тардар успуорт көрүҥүн олус  диэн астына көрдүм. Саха Сирин делегациятыгар маннык көрүҥү аҕалан, биһиги спортсменнарбытыгар үөрэппиттэригэр махтанабын. Чуваштар тута ылынан, куһаҕана суохтук күрэхтэстилэр”, - диэн бэлиэтиир  Чувашия Аҕа баһылыга Олег Николаев.

Оттон Чувашия успуортка уонна физическэй култуураҕа миниистирэ Василий Петров: “Олус интэриэһинэй успуорт көрүҥүн көрдүбүт. Көрөөччүлэр олус биһирээтилэр, дьону тардар чаҕылхай албастаах тустуу эбит”, - диир.

-  Хапсаҕайы көрө олорон олус диэн астынным. Манна аҥардас күүс наада буолбатах эбит. Өй уонна сымса барытын быһаарар дии санаатым. Ыарахан ыйааһыннаах, күүстээх киһи кыра уҥуохтаах, хатыҥыр тустуукка хотторуон сөп. Хапсаҕай уратыта манна сытар эбит.   Биһиги  саха норуотун култууратын, сиэрин-майгытын кытта билистибит. Олус диэн биһирээтибит. Саха Сирин делегациятыгар Онньууларбыт ис хоһоонун улаханнык байыппытыгар, олус интэриэһинэй тустуу көрүҥүн көрдөрбүтүгэр махтанабыт. Биһиги хапсаҕайы бэйэбит эрэгийиэммитигэр салгыы сайыннарыахпытын наада дии саныыбын, - диэн бэлиэтиир Госдуума бүддьүөккэ уонна сыаналаах кумааҕыларга сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Анатолий Аксаков.

Арассыыйа бастаата

“Аҕыс судьуйа толору састаабынан кэлэн үлэлээтибит. Күрэхтэһии икки көбүөргэ тэҥинэн барда. Манна аан дойду, Арассыыйа күүстээх тустууктара кытыннылар. Азербайджан, Армения, Афаганистан, беларусь, Ботсвана, Германия, Замбия, Израиль, Индия, Иордания, Кипр, Мексика, Пакистан, Сирия, Турция, Туркменистан, Узбекистан, Казахстан, Кыргызстан, Иран, Кипр курдук дойдулартан бааллар. Кинилэр хапсаҕайы олус сөбүлээтилэр”, - диир тутаах судьуйа Андрей Яковлев.

Икки күннээх киирсии кэнниттэн маҥнайгы миэстэни Арассыыйа хамаандата ылла. Иккис миэстэҕэ Кыргызстан таҕыста. Үһүс бочуоттаах миэстэни Иран ситистэ.

Биллэн турар, Саха Сирин хапсаҕайдьыттара иннилэрин биэрбэтилэр.

18 мэтээл турбутуттан 13-һүн биһиэннэрэ хаардыы хааман ыллылар. Онтон 5 кыһыл көмүс мэтээл, 4 үрүҥ көмүс уонна 4 боруонса. Ону кытта Саха Сирин боотурдара Иван Семенов (75 киилэҕэ диэри) уонна Никита Семенов (75 киилэттэн үөһэ) 1 аан дойдутааҕы единоборство көрүҥнэригэр национальнай оонньуулар абсолютнай чемпионнарынан буоллулар! Түгэнинэн туһанан, уолаттарбытын эҕэрдэлиэҕиҥ!

Хапсаҕайы аан дойдуга тарҕата сылдьар киһи, саха норуотун ботуруйуота Вячеслав Анатольевич Нестеров Саха Сирин хапсаҕайга федерациятын ааттыттан мөлүйүөнтэн тахса суумалаах бирииһи туруорда.

Биһиги делегациябытын Чувашия баһылыга ыҥыран көрүстэ. Икки уруулуу норуоттар успуорпут национальнай көрүҥүн сайыннарарга салгыы бииргэ үлэлиир, саҥа сүүрээннэри киллэрэр туһунан кэпсэттибит. Саха Сирин Ил Дарханын Айсен Николаев аатыттан Чувашия баһылыгар Олег Алексеевич Николаевка саха батыйатын туттардыбыт. Икки улахан, баай төрүт устуруойалаах аймахтыы омуктар доҕордуу буоларбыт бэлиэтигэр Чувашия оҥорон таһаарар олохтоох бородууксуйаларын бэлэх ууннулар, - диэн салгыы кэпсиир Вячеслав Нестеров.

Чувашия көрөөччүлэрэ хапсаҕайбытын олус биһирээбиттэрин биллэрдилэр. Сонун  успуорт бырааһынньыгын бэлэхтээтигит диэн махтаннылар.

***

Бу курдук, саха таптыыр оонньуута хапсаҕай аан дойдуга биһирэнэр, саҥа саҕахтары арыйар.

Айталина НИКИФОРОВА.