Сахабыт Сиригэр хойуу туманынан тумарыктанар унньуктаах уһун кыһын үс ый кэриҥэ хаардаах саҕах быыһыттан күммүт көстүбэт буолан, киһи түргэнник сылайар, нукаай курдук сэниэтэ суох буолаҕын. Битэмиин күҥҥэ сырыттахха үөскүүр, оттон кыһын саппааһа бүтэн хаалан, сүһүөхтэриҥ, былчыҥнарыҥ нүөлүйэн ыалдьаллар, уҥуоҕуҥ, тииһиҥ кэбириир, баттаҕыҥ түһэр, тирииҥ куурар-хатар диэн быһаараллар быраастар. «Хамсык кэнниттэн элбэх киһи баттахпыт сүүмэҕинэн түһэр, дьиэ иһэ барыта баттах» дииллэр.
«D» битэмиин кальцийы, фосфоры иҥэринэрбитигэр, дабылыанньа тахсыбатын тутарга, сыаны уматарга, иммунитеппытын күүһүрдэргэ уонна төрүүр-ууһуур уоргаҥҥа искэни утары охсуһарга көмөлөһөр. Онон сылга биирдэ-иккитэ хайаан да поливитаминнары куурсунан иһиэхтээхпит, ол эрээри, ханнык битэмиин тиийбэтин көрдөрөр анаалыс туттарбакка эрэ мээнэ иһэр сөбө суох.
Битэмиин тиийбэт буоллаҕына
Дьокуускай куорат Мэдиссиинэ киинин клинико-диагностическай лабораториятын сэбиэдиссэйэ Наталья Гафарова «D» битэмиин туһатын, туохха наадалааҕын уонна өр кэмҥэ тиийбэт түгэнигэр ханнык ыарыыга тиэрдиэн сөбүн туһунан кэпсээтэ.
- «D» битэмиин күҥҥэ сырыттахха үөскүүр, ону таһынан, аспытыгар баар. Бу битэмиин тирии аннынааҕы сыаҕа мунньуллар уонна онтон туттуллар. Киһиэхэ баар холекальциферол дьыл кэмиттэн тутулуктаах, хаан плазматыгар сайын кэнниттэн ордук элбиир. Алтынньыттан кулун тутарга диэри күммүт көрөрө аҕыйаан, эпппит-сииммит үлэтигэр «D» битэмиин тиийбэт. Биһиги дойдубутугар дьон доруобуйатын кэтээн көрүү түмүгүнэн, дьыл кэмиттэн тутулуга суох бу битэмиин нэһилиэнньэ, ол иһигэр оҕо-аймах 90%-гар тиийбэтэ биллибит. Битэмиин тиийбэтэҕинэ кальций, фосфор атастаһыыта кэһиллэн, уҥуох-сүһүөх кэбирээн, остеопорозка кубулуйуон, кэлин дабылыанньа үрдээһинигэр, искэн ыарыыга тиэрдиэн сөп, бэл төрүүр-ууһуур уорганы мөлтөтөр», — диэн кэпсиир Наталья Николаевна.
Тирии, тиис туруга битэмиинтэн тутулуктаах
«D» битэмиин оҕо сайдарыгар, уҥуоҕа улаатарыгар, улахан дьон сүһүөхтэрэ доруобай буоларыгар улахан оруоллаах. Бу битэмиин хааҥҥа холестерин мунньулларын аҕыйатар, ыарыыны утары охсуһар иммунитеппытын күүһүрдэр¸ килиэккэҕэ эттиктэр атастаһыыларын тупсарар, углевод ороскуоттанарыгар көмөлөһөр. Онтон тас көрүҥмүтүгэр тирии, баттах, тиис туругар сабыдыаллыыр. Наталья Гафарова этэринэн, «D» битэмиинэ тиийэр киһи иммунитета, тыынар уоргана үчүгэйдик үлэлиир, килиэккэтэ тас эйгэ мөкү дьайыытыттан, искэнтэн көмүскэллээх буолар.
Кыһыл оҕо өссө ийэтин иһигэр сылдьан уҥуоҕа, былчыҥа сайдарыгар бу битэмииҥҥэ наадыйар. Холекальциферол тиийбэтэҕинэ, оҕолор атахтара рахит буолар, киин ньиэрбэтин ситимэ сайдарыгар охсуулаах. Оҕо улаатар, тииһэ тахсар, былчыҥа кытаатар кэмигэр «D» битэмииҥҥэ наадыйыы күүһүрэр.
Дьахтар доруобуйатыгар туһата
Улахан дьоҥҥо бу битэмиин тиийбэтэ күнүс сэниэтэ суох, түүн кыайан утуйбат буолуунан, кыраттан кыыһыран-тымтан туруунан, эбэтэр ытаан барыынан, былчыҥ мөлтөөһүнүнэн биллэр, ону таһынан, баттаҕыҥ түһэн, кэтэҕиҥ тараҕай миэстэлэнэр. Наталья Николаевна бэлиэтииринэн, «D» битэмиинтэн дьахтар төрүүр-ууһуур уорганын, гормуоннарын үлэтэ улахан тутулуктаах. Маны сэргэ искэ сыа мунньуллубакка ороскуоттанан иһэригэр, сөп ыйааһыҥҥын тута сылдьаргар көмөлөһөр. Оҕо күүтэр дьахтар оҕото сөпкө сайдарыгар туһалыыр, оттон менопауза кэмигэр уҥуох-сүһүөх кэбирээһиниттэн харыстыыр. Бу битэмиин тиийбэтэҕинэ дьахтар дабылыанньата тахсар-түһэр, төбөтө ыалдьар, кыраттан да түргэнник сылайар, түүн кыайан утуйбат, былчыҥнара, сүһүөхтэрэ ыалдьаллар, тииһэ, тыҥыраҕа кэбириир, тосто сылдьар.
- Киһи этигэр-сиинигэр өр кэмҥэ «D» битэмиин тиийбэтэ сахарнай диабекка, уойууга, уҥуох-сүһүөх, сүрэх-тымыр, төрүүр-ууһуур уорган ыарыытыгар, искэҥҥэ тиэрдиэн сөп. Эдэр дьон кыайан оҕоломмот буолууларын биир төрүөтэ ити битэмиин өр тиийбэтиттэн», — диэн быһаарар кини.
Эр киһи ууһатар кыаҕар сабыдыала
Хас да сыл олорон баран ыаллар оҕоломмотохторуна, урут дьахтары эрэ буруйдуур этилэр. Билигин мэдиссиинэ сайдан, эр киһиэхэ туох кэһиллии баарын-суоҕун тута билэллэр.
- «D» битэмиин эр киһи доруобуйатыгар, чуолаан ууһатар кыаҕыгар быһаччы сабыдыаллыыр. Ол курдук, эр киһи гормуоннарын үлэтин сөпкө салайар, итиэннэ тымыр уунар кыаҕын хааччыйан, инфарктан харыстыыр. Бу битэмиин тиийбэтэҕинэ кальций тиийбэтин толуйаары организм тестостерон саппааһын аҕыйатар, оччоҕуна, эр киһи ууһатар кыаҕа намтаан барар.
Успуордунан дьарыктанар эр дьон «D» битэмиини истэхтэринэ, былчыҥнара түргэнник сайдар. Аптекаттан мээнэ битэмиин ылан иһиэх оннугар хайаан да анаалыс туттарар ордук, бэйэҕит туруккутуттан көрөн терапевт, ортопед-травматолог, ревматолог, эндокринолог бырааска көрдөрүөххүтүн, киниэхэ сүбэлэттэриэххитин сөп, — диэн түмүктүүр клинико-диагностическай лаборатория сэбиэдиссэйэ. Анаалыс аччык искэ туттарыллар, 8-12 чаас иннинэ сыалаах-арыылаах астан, сарсыарда табахтан туттунуохха наада.
Анаалыс хаһан туттарабыт?
Наталья Николаевна этэринэн, «D» битэмиин анаалыһын саас-сайын туттардахха, нуормаҕа эппиэттиир диэн түмүк кэлиэн сөп, онтон күн сырдыга аҕыйаатын кээмэйэ лаппа аҕыйыыр. Онон күһүн, эбэтэр кыһын туттарар тоҕоостоох. Сууккаҕа 7000 ед. «D» битэмиини иһэ сылдьар дьон ону үс күҥҥэ тохтотон баран биирдэ анаалыһы туттарыахтаахтар.
Анаалыс туттарбыккын кэннэ «Д» битэмиин түмүгүн маннык быһаараҕын:
20 нг/мл. —дэписиит эбит;
30 нг/мл. — ситэ тиийбэт;
30 нг/мл. үөһэ — нуорма.
Итиниэхэ олоҕуран, «D» битэмиини төһөнү иһэргин быраас суруйан биэрэр. Битэмиини сарсыардааҥҥы аһылык кэннэ иһэр ордук. Атын битэмииннэри кытта дьүөрэлэһэр эрээри, «Е» битэмиини кытта бииргэ иһиллибэт.
Күҥҥэ төһөнү иһэбит?
«D» битэмиин сууккатааҕы нуорматын төһө да үчүгэйдик аһаабытыҥ иһин астан син биир иҥэриммэккин. Онон билигин сандал сааспыт кэлэн, күммүт уһаан, күн аайы саатар 30-40 мүн. күнүс таһырдьа сылдьыахтаахпыт. Оттон кыһын сыалаах балыгы, треска быарын, сымыыт араҕаһын, сыыры, иэдьэгэйи, үрүҥ аһы сиэхтээхпит. Бу битэмиин үксэ 50 аҕа саастаах дьоҥҥо, кыра оҕолорго, оҕолонуон баҕалаах дьоҥҥо наадалаах.
Биир сууккаҕа кыһыл оҕоҕо — 400 МЕ, оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо — 600-800 МЕ, 50 аҕа саастаах дьоҥҥо — 800-1000 МЕ, хат дьахталларга уонна оҕолорун эмиийдэтэр ийэлэргэ — 800-1200 МЕ дозалаах «D» битэмиин ирдэнэр.
Анаалыс туттарбакка эрэ мээнэ битэмиин иһэр сэрэхтээх, гормуоннарыҥ үлэтин ыһыан сөп, онон хайаан да бырааһы кытта сүбэлэһэн, күннээҕи дозатын анатан баран иһэр ордук.
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
