Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Саха төрүт аһылыга– үүт, эт, балык, отон арааһа. Айыы итэҕэлэ «өбүгэлэрбит аһаан кэлбит төрүт астарын аһыахтааххыт, оччоҕо чэгиэн-чиргэл буолуоххут» диэн үөрэтэр. Ол гынан баран, аныгы кэмҥэ сорох төрүт астарбытыттан тэйэн эрэрбитин таһынан, атыылаһан ыларбыт да уустук буолла...

Саха төрүт аһылыга– үүт, эт, балык, отон арааһа. Айыы итэҕэлэ «өбүгэлэрбит аһаан кэлбит төрүт астарын аһыахтааххыт, оччоҕо чэгиэн-чиргэл буолуоххут» диэн үөрэтэр. Ол гынан баран, аныгы кэмҥэ сорох төрүт астарбытыттан тэйэн эрэрбитин таһынан, атыылаһан ыларбыт да уустук буолла...

Эт сыаната кэнники сылларга үүнэ-тэһиинэ суох үрдүүр, онон сотору кэминэн сүөһү да, сылгы да этэ «деликатес» буоларыгар тиийдэ.

Бу күһүн олохтоох оҥорон таһаарааччылар, бааһынай хаһаа­йыстыбалар эт сыанатын биллэрдик үрдэппиттэрин дьон бэркиһээн, социальнай ситимнэргэ суруйбута.

Сыананы тоҕо хонтуруоллаабаттарын туһунан ааҕааччыларбыт ыйытыыларыгар СӨ Сыана бэлиитикэтигэр судаарыстыбаннай кэмитиэ­тин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Галина Служаева хоруйдууругар көрдөстүбүт.

2 20160607071806 13534

– Дойду статистикатын даан­­найын 2020 сылы кытта тэҥ­нээтэххэ, Арассыыйа үрдүнэн бородуукта сыаната 7,4% үрдээбит. Экспердэр салгыы өссө үрдүүрүн сабаҕалыыллар. Саха сирин ас-үөл ырыынагар, ол иһигэр Аартыка уонна хотугу оройуоннарга, сыа­на үрдээһинин балаһыанньата хайдаҕый?

– Балаҕан ыйынааҕы туругунан, Саха сиригэр бородуукта сыанатын үрдээһинэ биир тэҥ соҕус. Инникитин да сыана үрдээһинэ бэлиэтэммэт. 2020 сыллааҕы көрдөрүүнү кытта тэҥнээтэххэ, бараан этэ, тоҥ балык, мас арыы­та, куурусса сымыыта, саахар, гречка, хортуоппуй, хаппыыста, мор­куоп, сүбүөкүлэ, биэрэс сыаналара үрдээбит. Оттон сэлиэһинэй куруппа уонна дьаабылыка сыаната түспүт.

Аартыка оройуоннарын этэр буол­лахха, 2020 с. ахсынньы ыйы­нааҕы көрдөрүүнү кытта тэҥнээтэххэ, мас арыыта, үүт, бэрмисиэл, хортуоппуй, хаппыыста, эриэппэ луук, моркуоп, помидор, мандарин, банан сыаналара үрдээбит. Ынах, сибиинньэ, бараан этигэр уонна сүбүөкүлэҕэ сыана улааппатах.

190918110518

Аартыка эҥээр бородуукта сыа­ната түспүт төрүөтэ – СӨ Бырабыыталыстыбатын көмөтүнэн Абый оройуонун Белай Горатыгар уонна Усуйаана улууһун Уус Куйга бөһүөлэгэр «Якутоптторг» АУо эргиэн-логистическай кииннэрин арыйан үлэлэппитэ буолар. Билигин манна олохтоох нэһилиэнньэ оҕуруот аһын, фруктаны удамыр сыанаҕа атыылаһар кыахтанна. Тырааныспар ороскуота кытта аччаата. 2022 сылга эбии 4 маннык киин аһыллыахтаах: Черскэйгэ, Баатаҕайга, Эдьигээҥҥэ уонна Орто Халымаҕа. Аныгылыы тэриллибит кииннэр олохтоох бородууксуйаны атыылыырга, оҥорон таһаарыыны тэнитэргэ, оҕуруот аһын харайыыга анал оборудованиеларынан уонна тоҥорор камераларынан хааччыллыахтара.

Санатар буоллахха, быйыл бородуукта хоту дойду олохтоохторугар көтөр аалынан тиэрдиллибитэ. Ол эрээри АН-2 сөмөлүөт көтөр-түһэр анал балаһата суох буолан, Аллайыахаҕа хортуоппуйу, хаппыыс­таны, сүбүөкүлэни, моркуобу уонна эриэппэ луугу парашютунан быраҕан тиксэрбиттэрэ.

— Ас- үөл сыанатын хонтуруола хайдах ыытылларый?

— Бородуукта сыаната судаарыстыбанан сүрүннэммэт. Табаары тиэрдии, тиэйии ороскуоттарын учуоттаан туран, хаһаайыстыбаннай тэрилтэлэр сыананы бэйэлэрэ быһаллар. Социальнай суолталаах ас-үөл сыаната үрдүүрүн хонтуруол­луурга судаарыстыбаҕа «атыы-эргиэн надбавката» диэн олохтонор. Социальнай суолталаах бородуукта испииһэгин хас биирдии улуус эбэтэр муниципалитет миэстэтигэр бэйэтэ быһаарар уонна бигэргэтэр. Билиҥҥитэ сүрүн социальнай суолталаах бородуукталар ахсааннарыгар киирэллэр: килиэп, үүт, гречка, саахар, мас арыыта, куурусса сымыыта, о.д.а.

FcxOx u6X5k

Холобур, Дьокуускайга социальнай суолталаах бородуукта испииһэгэр 13 ас-үөл көрүҥэ киирэр: үрдүк уонна 1 суортаах бурдуктан килиэп, сэлиэһинэй бурдуктан хара килиэп, үрдүк суортаах бурдук, 1 суор­таах рафинированнай мас арыыта, үүт, 3,2% сыалаах үүт утаҕа, суорат, саахар, ириис куруппата, гречка (ядрица), куурусса сымыыта, хара чэй, оҕо аһылыга (булкааһыктаах үүт бороһуога, оҕуруот аһын, фрукта, отон пюрелара, эт уонна балык эбиилик­тээх кэнсиэрбэ, утах). Бу бородуукталар сыаналарын тустаах судаарыстыбаннай уорганнар «атыы-эргиэн надбавкатын» туһанан хонтуруоллууллар. Ыйыллыбыт испииһэккэ киирбэтэх атын бородуукталар сыаналарын урбаанньыттар бэйэлэрэ олохтууллар. Билигин ас-үөл сыанатыгар хонтуруолу ыытар боломуочуйа борокуратуура уорганнарыгар эрэ баар.

Сыананы үүнэ-тэһиинэ суох үрдэппэттэрин туһунан саарбах­тааһыннар үөскээ­тэхтэринэ, боро­куратуураҕа (ас-үөл көрүҥэ, сыаната, ону тэҥэ маҕаһыын аадырыһа суруллар) эбэтэр сыана бэлиитикэтин судаарыстыбаннай кэмитиэтигэр сайабылыанньа суруйаҕыт.

— Дьокуускайга эт сыаната ортотунан 700-800 солк. тэҥнэстэ. Маны ким хонтуруоллууруй? Бас быстар үрдээһинин төрүөтэ тугуй?

— Үөһэ этиллибитин курдук, эт сыанатын судаарыстыба сүрүн­нээбэт. Сүөһү этигэр «атыы-эргиэн надбавката» туһаныллыбат. Сыананы оҥорон таһаарааччы уонна атыыһыт бэйэтэ быһар. Итинэн сибээстээн, сыана үрдээһинин биричиинэтин атыыһыттан ыйыта­лаһыаххытын эрэ сөп.

5f0e9d3a4ead6

Сыл саҕаланыаҕыттан сыана бэлиитикэтигэр судаарыстыбаннай кэмитиэт аатыгар сыана үрдээһинин боппуруостарынан барыта 232 араас ыйытык киирбитэ. Ол иһигэр 56-та бородуукта сыанатын туһунан этэ. Мантан 30 сайабылыанньа өрөспүүбүлүкэтээҕи борокуратуураҕа ыытыллыбыта.

Статистика көрдөрөрүнэн, дой­ду уонна Уһук Илин эрэгийиэн үрдүнэн Саха сирин инфляциятын таһыма иккис сылын намыһах.


Социальнай суолталаах бородуукта испииһэгэр туох киирэрий?

СӨ Сыана бэлиитикэтигэр судаарыстыбаннай кэмитиэтэ бородууктаҕа «атыы-эргиэн надбавкатын» бэрээдэктиир сыалтан муниципалитеттарга 10 сүрүн ас-үөл көрүҥүн социальнай суолталаахтарга киллэрэргэ сүбэлиир:

2021 10 28 15 07 15

  • 1
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением